De Vraagbaak. Almanak voor Suriname 1918

[p. 253]

Departement van Landbouw in Suriname.

D.S. Huizinga, Directeur van den Landbouw in Suriname, tevens adviseur in Landbouwzaken voor de kolonie Curacao.

Proefstation; J.J. Leys, hoofd v/h Landbouwonderwijs, Dr. G. Stahel, tijd. plantkundige, Mej. van den Amstel, landbouw-scheikundige, A.W. Drost, landbouwassistent; J.A. Liems, landbouw-wandelleeraar, J.H.R. Ringeling en H. Vijzelman, amanuenses.

Kantoor: R.J. Van Lier, adjunct-commies, A.D. Fernandes, klerk, J.A.S. Visser, surnum., Mej. A.A. Heilbron, schrijfster, W. Glasser, besteller.

Veeartsenijkundige Dienst: E: Vleming, Gouvernements Veearts.

Cultuurtuin: E. van Drent, directeur, Ch. Lobato, tijd. opzichter.

Gouvernements-Rubberonderneming Slootwijk (Cottica); J. Mastenbroek, gezagvoerder, J.S. Nassy, C.M.W. Reteig en W.J. Nuboer opzichters, Mej. J.J. Flemming, hospitaal-opzichter, F.C. Curiel, stadsagent.

Vestigingsplaatsen.

Namen der vestigingsplaatsen.	Opzichters.
Alkmaar (Ben. Commewijne)	Ch. Montesant
Domburg en La Recontre (B. Sur.)	J.F. Nuboer
Hecht en Sterk en Frederiksburg (Ben. Commewijne)	W. Van Genderen
Johan en Margaretha (Ben. Comm.)	C.E. de Vries
Kroonenburg (Ben. Commewijne)	A.J.G. de Maesschalck
Lelydorp (Beneden Para)	H.S. Chundro
Laarwijk en Bleijndaal (B. Sur.)	I. Nuboer
Livorno (Beneden Para)	L. Faverey
Meerzorg (Beneden Suriname)	F.J. Bosch Reitz
Nieuw Waldeck (Nickerie)	H.J. Imanuel
Nw. Amsterdam (Ben. Commewijne)	Ds. Commissaris Beneden Commewijne
Oorlogswee, (Boven-Nickerie - in aanleg)	Ds. Commissaris van Nickerie
Van Drimmelenpolder (Nickerie)	Ds. Com. v. Nickerie
Pad van Wanica (Ben. Suriname)	H.F. Dahlberg
Paradise (Boven Nickerie)	C. Henar
Reijensdorp en Bruynendaal (Cott.)	J. Lemmers
Saramaccapolder (Saramacca)	L.E. de Vries
Totness (Coronie)	A. Tay

[p. 254]

Het voederen van hoenders.

a. Soorten voeder.

Voorop zij gezegd, dat geen enkel dier in staat is, zelf eiwitstoffen te maken. De eiwitstoffen, die het dier ons in melk, vleesch of ei geeft moet, het uit de plant halen.

Als de koe geen voer krijgt, waarin elwitstoffen zijn, kan ze geen melk geven, en de kip, onder dezelfde omstandigheden, geen ei.

Doch de eiwitstoffen zijn niet enkel benoodigd voor de vorming van melk of ei, zij zijn ook onontbeerlijk voor het onderhoud van het dierlijk lichaam, en voor den opbouw er van bij den groei. Daarom heeft de natuur eene hoeveelheid eiwitstoffen in het kippenei gelegd, voldoende voor den groei van de kiem, het latere kuiken. Tot twee dagen vóór het uitbroeden teert het kuiken op het eiwit, den dag tevoren neemt het den dooier op, zoodat het lang na zijn geboorte zonder ander voedsel kan blijven, en wel tweemaal vier en twintig uren.

Dus: eiwit bevattende voedingsstoffen voor de leghen, - wil men haar behoorlijk aan den leg brengen en houden.

Een goed deel van de benoodigde eiwitstoffen vindt de kip in het gras, dat ze eet evenals het rund.

't Is menigmaal gebeurd, dat iemand, die één of twee kippen op na hield, van deze een bevredigenden leg verkreeg; de afval van den disch droeg er het zijne toe bij, die hennen van eiwitstoffen te voorzien, aanwezig in de resten van het dierlijk voedsel als anderszins. De goede leg moedigde aan en de houder breidde zijn teelt in de gegeven omstandigheden uit. Daarna werd de leg onbevredigend, al werd de voedering met mais sterk. De spoeling was dun geworden, daar de hoeveelheid verbruiksters van den dischafval was toegenomen. De hennen kregen gebrek aan eiwitstoffen.

De vrijloopenden hen vult ook hare benoodigde hoeveelheid eiwitstoffen aan door het opscharrelen van dierlijk voedsels uit mesthoopen en elders.

- Het middelmatige ei weegt 50 gram hiervan is 11.9% of p.m. 6 gram eiwitstoffen.

De leghen heeft dus voor elk ei minstens 6 gram eiwitstoffen noodig en voor haar onderhoud, zegge 4 gram, te zamen 10 gram eiwitstoffen. Deze kan het maisvoer niet geven, of de kip zou een overmaat van maisvoer per dag moeten hebben. Dit zal vervetting ten gevolge

[p. 255]

hebben, wat menigeen heeft ondervonden, die zijn hoen. ders hoofdzakelijk met mais voedt.

Sommige houders van hoenders voeren ze tusschendoor met gekiemde haverkorrels, waarvan ze goede uitkomsten verkrijgen.

Hoe ook, de benoodigde eiwitstoffen moeten door den kweeker onder het bereik van zijn hoenders gebracht worden, in het bijzonder van zUne leghennen.

Wandoeboonijes (Cojanuo indicus) bevatten volgens Dr. Sack, onzen Landbouwscheikundige, een groot percentage eiwitstoffen. Kippen lusten ze graag, doch ze doen ook goeden dienst als voedsel voor den mensch en zouden voor een groote teelt in beduidende hoeveelheid gewonnen moeten worden.

Afval van slachterijen zal het ontbrekende aan eiwitstoffen bij de grasetende leghen kunnen aanvullen. Dit moet in den vorm van haksel of van meel de hen worden bijgevoerd Visch in denzelfden vorm toegediend heeft een nog betere uitwerking dan vleeschafval. Met 20 gram van een van beide bij gewoon graanvoer per kip per dag, of één kilogram voor 50 kippen schiet men nog al welletjes op, om zich een goedon leg te verzekeren.

b. De wijze van voederen.

Hier worden bedoeld hoenders, die in rennen worden gehouden. Daar deze niet in de gelegenheid zijn, zelve te vinden, wat noodig is voor haar levensonderhoud en voor den leg, moet al het benoodigde in hun bereik gebracht worden.

Vooral moet men gelegenheid voor beweging verschaffen en het noodige spijsverteringsmaterieel z.a. grint, bijbrengen. Zonder beweging is geen gezond leven voor het dier denkbaar en zonder grint geen goede spijsvertering bij het heen mogelijk.

Beweging kan het hoen hebben, wanneer de kweeker 's morgens gebrokkelde maiskorrels, wandoeboontje en dergelijk kleinvoer in een bed van, stroo werkt zóó, dat de internen er langen tijd over doen, om een voldoende hoeveelheid op te scharrelen.

Tusschen door zal een portie weekvoer z.a. niet heel gaar met peper (capsicumsoorten) gekookte banaan met schil en al, of iets dergelijks, hun moeten worden voorgezet.

Hoenders lusten graag peper. Opmerkelijk is het, dat van de planten, die in een tuin staan, het eerst de peperboompjes door het hoen worden kaal gepikt. De peper

[p. 256]

schijnt het hoen frisch te houden en is vooral onmisbaar voor hoenders, die op klei worden gehouden.

De luchtpijpparasiet (de z.g. Synchamus trachealis) die het kuiken aan de gaapziekte doet sterven, hoopt zich op kleigrond wel eens op in de darmen van het volwassen hoen en verwoest zijn lichaam, evenals de anchylostoom dat van den mensch. De peper schijnt vernietigend op die parasiet te werken.

Wat stukgesneden uien nu en dan zijn zeer aan te bevelen.

Overvloed van gras moet worden voorgezet, fijngehakt en op een plaats, waar het haksel niet spoedig kan drogen.

Jong paragras en beschuitgras (paspalumsoort) kunnen onder de beste grassoorten voor hoenders gerekend worden. Ook graszaad is hun welkom.

't Is aan te bevelen, het gras 's morgens te snijden, omdat dan de eiwitstoffen in grootere hoeveelheid aanwezig zijn, dan den namiddag te voren. Gedurende den dag mag er geen water, en vooral schoonwater, ontbreken. De kweeker, die op dit laatste niet let, zal weldra door ziekte onder zijn kweek verontrust worden. De drinkbakkens moeten zóódanig gemaakt en geplaatst worden dat de hoenders alleen met den snavel erop kunnen, doch er niet in kunnen stappen.

Het avondvoer moet hard zijn, nl. mais met een toegift van haver, voorgezet op drogen grond, niet op hout. Een droge harde grond kan verkregen worden, door de voerplaats met schelpen te beleggen; deze hebben de hoenders ook noodig voor het onderhoud van hun lichaam en voor de vorming van de eierschalen. Op dezen hardengrond vinden ze gelegenheid, om hun snavel te wetten. Kan dit niet geschieden, dan vergroeit de tongnagel, welken toestand we in Suriname ‘ peepi’ noemen, en die eene wreede behandeling van den patiënt door onoordeelkundige kweekers ten gevolge heeft.

‘ Hoenderpark v. Paramaribo’.