De Vraagbaak. Almanak voor Suriname 1913

[p. 163]

Iets over hoenderteelt.

In dit opstelletje zal niet over hoenderteelt in 't algemeen, maar meer in 't bijzonder over de teelt van kippen gesproken worden.

Kippen zijn reeds gedurende duizendtallen van jaren door den mensch geteeld en dus ook in Suriname vóór en sedert zijne ontdekking huisdieren geweest en gebleven tot op heden.

Onze voorouders hadden niet verzuimd, de beste rassen in te voeren, doch die zijn door inteelt en kruisingen met mindere soorten geheel ontaard.

Fransche, Engelsche, Amerikaansche en andere hebben elkaar hier ontmoet en zijn in elkaar opgegaan, niet zonder dat ze toch het kenmerk van het ras hebben gelaten. Zoo doen ons de ‘gebaarde’ kippen denken aan de Faverolles (Fr.), de hanen met groote, hooge kammen en witte oorlellen aan Minorca's en Leghorns (Sp. en Ital.) de gekouste aan Indië. Hoe ook, men zou aan kip of haan in Suriname wel kunnen zien, wie hunne stamouders geweest zijn.

Al deze hoenders werden, eigenlijk voor eigen gebruik ingevoerd en gehouden, en meestal niet om een winstgevend bedrijf van te maken, uitgezonderd in de laatste jaren, toen men vele kweekerijen zag ontstaan met den naam van hoenderparken, die meest alle geen succes gehad hebben. De algemeene oorzaak van mislukking in deze zal wel gebrek aan vakkennis geweest zijn.

Evenals bij alle bedrijven, moet ook bij de hoenderteelt een zekere mate van wetenschap ten grondslag liggen, en voldoende kennis van het vak het bedrijf steunen. Velen meenen, dat het bezit van een zekere, liefst groote hoeveelheid hoenders reeds succes waarborgt. Elk hoenderpark, d.w.z. een plaats waar wetenschappelijk en met kennis van zaken hoenders geteeld worden, begint men niet met de kip maar met het kuiken. De hoenderteler moet zich als voornaamste grondslag van zijn park, het kweeken van het kuiken tot eene studie maken. Zijn eerste groep kuikens moeten de hoeksteen van het bedrijf zijn. En juist het kweeken van die kuikens, ze groot brengen en tot grondslag van zijn Hoenderpark maken is voor ieder beginner een kunst.

Immers twee hennen waarbij een haan, kunnen in één jaar minstens 250 eieren geven, waarvan alle kans bestaat dat er 200 bevrucht zijn. Uit deze 200 eieren kunnen

[p. 164]

naar alle waarschijnlijkheid 150 kuikens komen. Deze 150 kuikens moet men leeren groot brengen zonder moeder. Weet en kan men dat, dan is men met een voldoende dosis kennis van de hoenderteelt toegerust, om een hoenderpark te leiden.

Zeker teler heeft gezegd dat het hennekuiken door twee honderd soorten ziekten kan worden aangevallen

Weet men wat het kuiken noodig heeft, dan volgt daaruit, dat men van zelf door het kweeken van kuikens te weten komt, wat hen en haan behoeven.

Een voor de teelt oordeelkundig gevoede hen geeft krachtige eieren en dus ook sterke kuikens. Van deze sterke kuikens moet men maar op 40 pCt. rekenen als geschikt om de teelt voort te zetten, dus een hoenderpark te beginnen. Wie meent dat men een hoenderpark met den aankoop van een groot aantal kippen begint, bedriegt zichzelf en zijn beurs.

Ook is het beginnen met drie of meer rassen te gelijk de oorzaak van mislukking. De verschillende rassen kunnen niet allen op dezelfde wijze gekweekt worden. Oordeelkundige voeding is een hoofdvereischte.

In Suriname zal vooralsnog de keuze moeten gevestigd worden op leg- en niet op vleeschkippen. De woonwijze onzer bevolking wijst daarnaar. Haast een ieder houdt een of twee kippen op na, die meest alle haar weg in de keuken vinden, dikwijls voordat de kip als een gevolg van vervetting niet legt. Het oog moet dus gericht worden op de product van eieren voor binnenen dan voor buitenland.

Als men hoort van de verbazende bedragen aan geld, die Rusland, Spanje, Portugal, Italië e.a. voor aan andere landen in Europa geleverde eieren ontvangt nl. millioenen guldens jaarlijks, dan is de mogelijkheid niet uitgesloten, dat Suriname mettertijd een uitvoercijfer voor eieren kan behalen, wanneer de wetenschap zich meer met de hoenderteelt gaat inlaten. Een kip betaalt beter dan een cacaoboom en heeft minder plaats noodig en eieren zijn steeds een gewild artikel op de wereldmarkt.

Elke goede leghen kan per jaar en gedurende vier jaren 150 eieren leggen dus 12 à 13 eieren per maand. Stelt men de voeding en andere onkosten op 1 ct. per hen per dag, dan zal het overschot per jaar, ad 5 ct. per ei, f 3,85, stel f 3, - bedragen. De voornaamste zorg is dus de hen aan den leg te houden, wat geschiedt door oordeel-

[p. 165]

kundige voeding en beweging. Hoenders, die geen beweging hebben verslappen evenals de mensch, worden traag en leggen niet. De hen moet haar voer vinden met scharrelen en woelen. Waar de gelegenheid hiervoor ontbreekt, moet men die maken. Houders van runderen en pluimvee te zamen, zullen wel de waarneming hebben gedaan, dat hunne kippen het grootste gedeelte van den dag op mesthoopen scharrelen en woelen, en de aangename ervaring verkregen hebben, dat die dan goed leggen. Ze meenen, dat dit van het oppikken van de insecten in die hoopen komt. Zeker draagt het eten van insecten er toe bij, want dierlijk voedsel is onontbeerlijk voor het hoen: doch plantaardig moet steeds den hoofdschotel vullen: dus plantaardig en dierlijk voedsel in gelijke verhouding. Naar beide moet de leghen evenwel zoeken: het middel om ze te vinden is scharrelen en woelen en dat geeft beweging. Gebrek aan beweging is oorzaak, dat hennen, die in afgesloten ruimten z.a. rennen, worden gehouden, spoedig het leggen nalaten: hetgeen ondervonden wordt door hen, die op stadserven eenige hoenders op na houden.

hoenderpark van Paramaribo.