Surinaamsche Almanak voor het Jaar 1839

[p. 185]

Bijlage N^o. 2.
Uittreksel uit de Allgem. Kirchenz, van Mei, 1831, N^o. 79.

Bladen uit het dagboek van een' reizenden geestelijke.

‘Zeer vermoeid van de wandelingen van 7 uren des daags in de belangrijke hoofdstad, vernam ik het toch nog dankbaar en met nieuwe belangstelling, toen mij tegen 7 ure de Heer küss met eenen zijner vrienden tot eene avondzitting der St. Simonisten uitnoodigde.

In de zaal getreden, waar zij hunne zitting hadden, vonden wij wel reeds de meeste plaatsen door St. Simonistische jongeren en andere belangstellenden en nieuwsgierigen bezet; maar er werd ons toch nog met voorkomende vriendelijkheid door eenen der met blaauwe linten zich onderscheidende belijders eene goede plaats aangewezen. In het vroeger als danszaal gebezigde vertrek zaten op een verheven halfrond de Oudsten der St. Simonisten, ongeveer twaalf in getal. Eene kleine tafel diende den Sprekers onder hen, om daarop verscheidene geschriften ter neder te leggen, en eenen hunner tot bureau van het Secretariaat te verstrekken. Beneden het halfrond waren, met eene tusschenruimte in het midden, aan weêrszijden een groot aantal banken geplaatst, tot aan den ingang der zaal. Eenvoudige gaz-lampen verlichtten het vertrek gedurende den

[p. 186]

nacht. Tegen 8 ure trad een der Oudsten op, en opende de zitting met de volgende gedachten:

Dat het doel hunner zamenkomst was, eenige ongegronde tegenwerpingen en beschuldigingen, die men hun bij monde en geschrifte gemaakt had, te wederleggen; zij ondervonden voor het overige ook daarin weder het algemeene lot van het betere en de waarheid, dat deze miskend werden, en tegen waan en vervolging te kampen hadden. Dit zou hen echter niet verhinderen, ook zonder geweld hunnen reeds tot dusverre gehouden' rustigen gang voort te zetten, en hunne overtuiging met des te meer blijmoedigheid luide en openlijk te bekennen, te verdedigen en voor haar te werken. Hij eindigde onder handgeklap.

Daarop las een ander der Oudsten eene brochure voor, die tijdens de laatste Revolutie verschenen was, hun aandeel aan dezelve bevestigende, en daarmede ten beste de beschuldiging wederleggende, dat zij geene goede Patriotten waren.

Een derde las toen eenen brief voor, dien men aan hen gerigt had, en waarin eene reeks van punten vervat was, over welke men nadere verklaring en verdediging verlangde.

De drie hoofdbeschuldigingen, die nu de eerste Spreker geheel bijzonder trachtte te wederleggen, waren, dat zij gemeenschap van goederen, gemeenschap van vrouwen en democratische gevoelens leerden. Aan bijval ontbrak het zijner rede weder hier en daar niet. Geoorloofde tegenwerpingen ex populo waren slechts

[p. 187]

weinige, en hem niet zeer in de reden vallende. Meer echter stoorde hem de reeds van het begin der zitting uit het voorvertrek der zaal, en nog meer uit de huisgangen van de straat, in afwisselende sterkte hoorbare stemmen, en het geschreeuw van het gepeupel en van hen, die zich onder hetzelve gemengd hadden. Nogtans sloot men de deuren niet, daar het eenmaal bepaald was, dat de zitting openlijk zijn moest. Het gedruisch werd echter telkens heviger, zoodat men den Spreker bijna in het geheel niet meer verstaan kon; doch hij liet zich niet in de war brengen, of slechts eenigermate storen. Eene groote stoornis had er plaats, toen de stemmen gedurig luider en algemeener werden, en men van de zijde der toehoorders, bij eenen hevigen aandrang van den hoop tegen de deur der zaal, schreeuwde: Laissez entrer! Dit geschiedde, en ofschoon nu de zaal meer gevuld was, werd het toch in den aanvang stiller, en hoopte men, dat deze rust niet meer zoo gestoord zou worden. De Oudste ging met zijne verdedigingsrede voort. Doch maar al te spoedig werd die verwachting teleurgesteld. Er stroomden al meer menschen van de ruwste en laagste klasse toe, en fluiten, kraaijen, lagchen, schreeuwen en andere stemmen en toonen werden steeds heviger. Meermalen hief men den Parijzer- en Marseillaanschen marsch aan, terwijl de Redenaar met de ijverigste belangstelling hunne ernstige zaak verdedigde. Maar hij moest eindelijk voor het den boventoon krijgende scandaal zwichten. Toen poogden

[p. 188]

eenige St. Simonisten van uit de loges, die de gansche zaal omgeven, tot aan de deur, den meest zaamgerotten' hoop toe te spreken, en hun de bescherming, die zij van wege het Ministerie en de Kamer der Gedeputeerden genoten, de vrijheid van eerdienst en de menschelijke regten te herinneren. Maar dit was paarlen voor de zwijnen geworpen, en men hoonde en stoorde ze ook hier. Een der studenten, dien ik onder de opgeruide menigte ontdekte, schreeuwde hun onder anderen op de galerij toe, dat zij het blaauwe ordeslint afnemen en de drie kleuren er op hechten moesten; waarop zich een St. Simonist daarmede verdedigde, dat zij daarbij toch goede Patriotten konden zijn, en dat het op de kleur niet aankwam. Hevige woorden echter ruiden de schreeuwers nog meer op. De zaal kon men niet verlaten. Wij liepen soms gevaar, om van de banken, waarop wij ons geplaatst hadden, afgeworpen te worden; en bij den sterken aandrang der menigte was men zelfs voor ligchamelijke schade niet gevrijwaard. Een Commissaris van Policie liep werkeloos op de galerij op en neder; de vrouwen vlugtten naar den achtergrond. Toen de St. Simonisten ook hier hun doel niet konden bereiken, was men eindelijk genoodzaakt, door het uitdooven der hoofdlichten en het ter zijde stellen der banken, de zitting voor geëindigd te verklaren. Daarop werd het rustiger, deels, aangezien het getal der aanwezigen, dat wel tot over de duizend was toegenomen, zeer verminderd was; deels, dewijl slechts nog weinige St. Si-

[p. 189]

monisten aan de deur der zaal in afzonderlijke gesprekken rondliepen, en daarmede het laatste middel beproefden, om voor hunne zaak in te nemen en zich te verdedigen; deels, omdat eene Afdeeling der Nationale Garde voor het gebouw verschenen was. Om een mogelijk arrest te ontgaan, verliet ik de zaal.

‘Of deze gewelddadige stoornissen van Godsdienstige verzamelingen enkel van wege een gepeupel zonder werk en brood uitgingen, weet ik niet, en twijfel ook daaraan. Dat echter deze ruwe schaar, door moedwillige en uitgelatene studenten aangehitst, misschien wel door hen of andere vijanden der sekte betaald was, komt mij waarschijnlijker voor.’