Streven. Jaargang 83

[p. 524]

Luk Corluy
Argentinië klimt langzaam uit het dal

Het Amerikaanse Hooggerechtshof legde op 16 juni 2014 een bom onder de schuldherschikkingen van landen wereldwijd. Het Hof weigerde een beslissing van een plaatselijke rechtbank in New York opnieuw te behandelen waarbij Argentinië de schuldeisers moest uitbetalen die in het jaar 2001 niet waren ingegaan op de schuldherschikking. De Amerikaanse rechtbank kon daarover oordelen omdat volgens een clausule in de contracten bij een conflict het Amerikaanse recht van toepassing was. Rechter Thomas Griesa beriep zich bij zijn uitspraak op de zogenaamde pari passu- clausule: alle obligatiehouders moeten op dezelfde voet behandeld worden. Hij oordeelde dat Argentinië geen intrestbetalingen mocht uitvoeren voor de herschikte schuld als het land niet ook de circa 1,3 miljard dollar rente voor de niet-herschikte schuld zou vergoeden. Argentinië werd aldus veroordeeld tot de volledige terugbetaling. Het land was bovendien gebonden aan een clausule uit de herstructureringsvoorwaarden die bepaalde dat de houders van de geherstructureerde obligaties automatisch recht hadden op betere voorwaarden, als Argentinië die aan andere schuldeisers toekende. Dat zou betekenen dat de oorspronkelijke herstructurering tenietgedaan werd en dat Argentinië zijn volledige schuld alsnog zou moeten voldoen. Het land zei onvoldoende geld te hebben om beide categorieën uit te betalen. Argentinië weigerde de volledige terugbetaling aan de dwarsliggende hefboomfondsen¹. Ze kochten de obligaties op tegen spotprijzen. Deze hefboomfondsen hebben door de rechterlijke uitspraak uitzicht op een enorme meerwaarde. Die claims zouden kunnen oplopen tot 15 miljard dollar. Tot terugbetaling is Argentinië niet in staat, want het heeft maar voor 24,1 mil-

1 Hefboomfondsen zijn de meest risicovolle beleggingen die er bestaan.

[p. 525]

jard dollar aan reserves. Dat zou het land opnieuw aan de rand van de afgrond brengen waardoor een nieuw bankroet - voor de tweede maal in dertien jaar - dreigde. Presidente Cristina Fernandez de Kirchner, ‘de zwarte weduwe’ genaamd, reageerde onmiddellijk na de uitspraak. Ze weigerde in te gaan op de ‘afpersing’. Zij verklaarde de rente op de herschikte schuld aan het einde van de maand juni te betalen, maar niet de bedragen voor de dwarsliggende hefboomfondsen. Specialisten twijfelden aan deze optie en waarschuwden ervoor dat Argentinië in wanbetaling dreigde te sukkelen, zo het niet op 30 juni 2014 alle intresten op de overheidsschuld in dollar had betaald, waardoor de financiële markten voor het land hermetisch gesloten zouden blijven.

De huidige schuldencrisis vloeit voort uit de vorige. Op 26 december 2001 betaalde Argentinië niet langer rente op 100 miljard dollar schuld en werd een paria op de internationale financiële markten. Het land verzeilde in een diepe crisis. In 2005 en 2010 onderhandelde het land met zijn schuldeisers. Het voerde met quasi alle schuldeisers een schuldherschikking door waarbij 70% van de uitstaande schuld werd kwijtgescholden in ruil voor intrestbetalingen op de herschikte schuld. Een aantal fondsen weigerde echter de herschikking en eiste het volle pond terug. Ze kregen de weinig flatterende bijnaam ‘fondos buitros’ (‘aasgierfondsen’), omdat ze schulden erg laag inkochten en gokten op een gunstige gerechtelijke uitspraak. De belangrijkste eiser is het hefboomfonds Elliott van de zeventigjarige miljardair Paul Singer. Van de strijd met Argentinië heeft Paul Singer een persoonlijke erezaak gemaakt².

Om aan de uitbetaling te ontsnappen overwoog Argentinië de herschikte dollarschuld om te ruilen voor nieuwe Argentijnse obligaties die niet onder het Amerikaanse rechtsstelsel vielen. Dat zou betekenen dat het vonnis van rechter Griesa zonder voorwerp werd. Het voordeel was dat de schuldeisers hun geld kregen, maar ze leverden dan wel een stukje rechtszekerheid van de Amerikaanse wetgeving in. Argentinië toonde aldus dat het wel degelijk de schuld wilde aflossen maar niet wilde toegeven aan de ‘chantage’ van de hefboomfondsen. Specialisten hadden evenwel vragen bij die geplande operatie. Volgens hen ontsnapten de Argentijnen zo niet aan de rechterlijke uitspraak. Ook een schikking met de aasgieren is een optie, maar dat zou een politieke nederlaag betekenen voor presidente Cristina Fernandez. De reden waarom Cristina niet tot een akkoord kwam over dit toch relatief kleine bedrag - 1,33 miljard dollar - is dat haar echtgenoot er in 2004 een politiek breekpunt van had gemaakt om niet toe te geven aan externe financiële chantage. En Cristina wilde zijn erfenis niet verraden.

Voor Cristina Fernandez is de op geld beluste Singer de gedroomde vijand. Zij heeft zich sterk geprofileerd op deze zaak en heeft Singer altijd

2 Het is lang niet het enige land dat Singer via de rechtbank geld heeft afgetroggeld. In 1990 kocht hij voor een prikje schuld van Congo-Brazzaville. Vijf jaar later richtte hij zijn pijlen op Peru. Ook in eigen land bindt hij de strijd aan met financieel zwakkere partijen. De topman van het hefboomfonds Elliott Management Corporation is de verpersoonlijking van de hardnekkige beleggers die weigerden in te tekenen op de Argentijnse schuldherschikking. Singer is gespecialiseerd in het opkopen van ‘rommelpapier’ dat hij hoopt te verkopen met een grote meerwaarde.

[p. 526]

afgeschilderd als een gewetenloze profiteur zonder enig moreel besef: een visie die er bij een groot deel van de Argentijnse bevolking inging als zoete koek. Ze aarzelt niet om politiek garen te spinnen uit de twijfelachtige morele aanpak van haar opponent. Geen gelegenheid laat ze voorbijgaan om de aasgierfondsen in het algemeen en Singer in het bijzonder de mantel uit te vegen. Zo is het voor haar gemakkelijk om de aandacht af te leiden van de talloze binnenlandse problemen.

Ontegensprekelijk hebben de hefboomfondsen met de rechterlijke uitspraak het pleit gewonnen. Maar dat betekent nog niet dat ze het geld al hebben. De verliezers zijn legio, Argentinië in de allereerste plaats. Als de obligatiehouders op 30 juni 2014 niet worden vergoed, is het land technisch bankroet. Dan volgt nog een gratieperiode van dertig dagen vooraleer de wanbetaling effectief een feit wordt en het land verder wordt afgesloten van de financiële markten. Dat zal zwaar blijven wegen op de economie en een recessie uitlokken. Maar Argentinië is niet het enige land dat verliest. Het Internationaal Monetair Fonds (imf) is ‘uiterst bezorgd’ over de verstrekkende gevolgen van de Amerikaanse uitspraak. Het imf vreest dat voortaan alle schuldherschikkingen wereldwijd haast onmogelijk worden na de uitspraken van de rechtbank in New York. Een scenario zoals dat van Griekenland in 2012, waar een ‘vrijwillige’ schuldherschikking werd doorgevoerd, is dan uitgesloten omdat er altijd wel obligatiehouders zullen zijn die de volle pot opeisen. Ook voor de eurozone is de uitspraak niet zonder gevolgen. In 2012 werd de Griekse overheidsschuld op ‘vrijwillige’ basis herschikt. De meeste obligatiehouders aanvaardden die schikking. Maar sommige investeerders weigerden over te gaan tot de schuldherschikking. Om rechtszaken te vermijden betaalde Griekenland die fondsen uit. Het ziet er naar uit dat een ‘vrijwillige’ schuldherschikking onmogelijk dreigt te worden. De obligatiehouders zullen veel minder geneigd zijn een herschikking te aanvaarden omdat diegenen die op de schuld blijven zitten, op het einde toch volledig vergoed zullen worden. Dat betekent dat een land als Griekenland, dat een torenhoge en onbetaalbare schuld torst, de weg naar een nieuwe herschikking afgesloten ziet.

Argentinië maakte enige dagen vóór de eindvervaldag van 30 juni 2014 539 miljoen dollar over aan de New Yorkse Mellon Bank om de intrestbetalingen te dekken van de geherstructureerde leningen. De kans was groot dat de aasgierfondsen nml Capital en Aurelius beslag zouden leggen op het geld, omdat ze voorrang van betaling hadden. Beide fondsen hadden immers een bevelschrift in handen waarin gestipuleerd stond dat Argentinië hen eerst 1,33 miljard dollar moest betalen voordat het de andere schuldeisers uitbetaalde. Op bevel van rechter Griesa werd het bedrag geblokkeerd. De Argentijnse autoriteiten reageerden furieus. Drie maanden na het blok

[p. 527]

keren van 539 miljoen dollar deed Argentinië in de loop van de maand oktober 2014 een nieuwe storting van 161 miljoen dollar, ditmaal op een speciaal fonds in Buenos Aires. Werd de wijziging van de plaats van betaling gevalideerd door het Argentijnse parlement, dan werd zij als illegaal beoordeeld door het Amerikaanse gerecht.

De gevolgen van het huidige Argentijnse bankroet³ zouden eerder beperkt zijn. De situatie is immers veel minder ernstig dan bij het vorige bankroet. De wanbetaling zou vooral juridisch-technische oorzaken hebben. Het land kon immers al sinds het eerste faillissement in 2001 geen beroep meer doen op de kapitaalmarkten. Wel kan het zijn dat de bedrijven het lastiger zullen krijgen om zich te (her)financieren. Economen waarschuwen wel voor de gevolgen op lange termijn voor landen met een hoge schuldenlast. Wanneer zij onder hun schulden dreigen te bezwijken, zal het moeilijker zijn om afspraken te maken over kwijtschelding van schuld. Kredietbeoordelaar Moody's behield begin augustus 2014 de rating van Argentinië op ‘Caa1’ - wat betekent dat het een lage status heeft en een hoog kredietrisico - en verlaagde de perspectieven naar ‘negatief’ Moody's gaat ervan uit dat de Argentijnse economie achteruit zal gaan. Enige dagen voordien had S&P de reeds slechte rating ccc van Argentinië verlaagd naar het niveau ‘selective default’ (sd), de op één na laagste kredietbeoordeling. Die rating wil zeggen dat het land zijn financiële verplichtingen deels niet meer kan nakomen.

3 Is een bankroet van een land te vergelijken met een faillissement van een bedrijf? Ja en nee. In beide gevallen gaat het om wanbetaling. Het verschil tussen een bedrijf dat in wanbetaling gaat en een land, is dat een bedrijf een beroep kan doen op een juridische procedure, die nauwkeurig beschreven staat in de faillissementswetgeving. Er bestaat (daarentegen) geen algemeen geldende wettelijke regeling voor landen die hun verplichtingen niet langer nakomen. In dat geval geldt de wet van de jungle. Zo'n regeling zou alleen tot stand kunnen komen via een internationaal orgaan - de meest voor de hand liggende instelling is het Internationaal Monetair Fonds (imf) - en na internationale instemming.

Einde van het economisch kirchneriaanse succes

Het ‘kirchnerisme’ wordt geïdentificeerd met de president-echtgenoten Néstor Kirchner (2003-2007), gestorven in 2010, en Cristina Fernandez de Kirchner (2008-2015). Deze politieke beweging positioneerde zich met haar krachtige terugkeer van het staatsetatisme op de linkerflank van het peronisme⁴. Twaalf jaar lang drukten Cristina en haar overleden echtgenoot Néstor de links-politieke populistische stroming van oud-generaal Juan Perón door. Groots opgezette sociale programma's gingen de harde confrontatie aan met het patronaat. Deze strategie heeft jaren geleid tot spectaculaire groeivoeten. De strategie van de regeringen Kirchner bestond erin een substantieel deel van de winsten, vergaard in de landbouwsector, over te brengen naar de industrie. Aldus slaagden zij erin een deel van het industrieel weefsel te behouden. Doordat de industrie evenwel weinig competitief bleek, vertoonde de handelsbalans een structureel tekort. Een verdere ontwikkeling van de industrie noodzaakte immers de import van steeds grotere hoeveelheden intermediaire goederen, gedekt door de financiële overschotten uit de landbouwsector... tot deze laatste niet meer voldoende waren. Vanaf 2013 vielen de economische groeicijfers terug tot 3%. Het in-

4 De peronistische beweging stoelt op een groot aantal zwakke provinciale en stedelijke baronieën. Zij onderscheidt zich voornamelijk door haar pragmatisme en overkoepelt een extreem breed ideologisch spectrum.

[p. 528]

flatiecijfer van 30% gaf geen enkel teken van afkoeling. De consumptievooruitzichten - voornaamste motor van het kirchneriaans economisch model - werden naar beneden herzien. De situatie van de Argentijnse economie leek te ontsnappen aan de controle van de Casa Rosada (het presidentieel paleis). Als teken van een diepgaande malaise waren de reserves van de Centrale Bank gesmolten als sneeuw voor de zon. In december 2013 beschikte de bank nog slechts over 27 miljard dollar, minder dan de tegenwaarde van zes maanden import. Om de verdamping van de reserves tegen te gaan had de regering reeds in 2012 besloten een strenge wisselcontrole in te stellen. Zij bereikte het tegengestelde doel: de vlucht van de kapitalen versnelde, zowel naar het buitenland als naar de matrassen van de middenklasse: een habitueel gedrag in Argentinië, waar de bevolking de gewoonte aanneemt groene biljetten te sparen in crisistijd.

De Argentijnse economie hangt grotendeels af van de export van grondstoffen: soja, graan, maïs en mineralen. De grote sojaproducenten⁵ hebben, dankzij hun dominante positie, geprofiteerd van de penibele financiële context om een devaluatie van de peso door te drukken. De verkoop van hun sojaproducten was daartoe voldoende. Langs de omheiningen van de boerderijen zag men, eind 2013, de opgestapelde soja liggen, klaar om te worden geëxporteerd. Met de rug tegen de muur devalueerde de Centrale Bank de peso in januari 2014 met 20%. Argentinië profiteerde in 2014 wel van uitzonderlijk gunstige landbouwprijzen voor soja. Het werd een recordjaar voor de export ten belope van 70 miljard dollar. Maar de regering deed daar helemaal niets mee. Het daaropvolgende jaar verzeilde het land in een stagflatie: de torenhoge inflatie van 30% - de regering hield het officieel bij 10% - ging gepaard met een stagnatie van de economische groei. Het is tekenend voor de eigengereide stijl van Cristina Fernandez de Kirchner - cfk voor de intimi - dat ze zonder verpinken knoeide met de officiële statistieken om de economische realiteit op te fleuren. Een ander trucje was de wisselkoers van de dollar strikt te controleren om de inflatie niet verder uit de hand te laten lopen.

5 82,4% van alle soja-export wordt geproduceerd door de zeven grootste soja-ondernemingen van het land. Zij realiseren 40% van de totale export van het land.

Politieke psychopathie: het geval Alberto Nisman

Een opzienbarend mysterie speelde zich af op 18 januari 2015. De 51-jarige openbare aanklager Alberto Nisman werd dood aangetroffen onder verdachte omstandigheden met een kogel door het hoofd in de badkamer van zijn appartement. Een dag voor zijn dood zou hij getuigen voor een speciale parlementaire commissie waarbij hij Cristina Kirchner wilde beschuldigen van een politieke doofpotaffaire en voor de rechter wilde slepen. De presidente had volgens Nisman een cruciale rol gespeeld in een plan om

[p. 529]

de schuld van Iran bij de zwaarste terroristische aanslag ooit gepleegd in het land⁶ toe te dekken. Dat was nodig om een handelsakkoord te kunnen afsluiten dat Argentinië van Iraanse olie zou voorzien. Ging het om een politieke moord of betrof het zelfmoord? De zaak is nog steeds niet opgelost en de vraag blijft de Argentijnen nog steeds in de ban houden. Veel Argentijnen geloven dat ze de waarheid nooit zullen kennen. De deur van het appartement van de openbare aanklager was op slot en de sleutel zat aan de binnenkant op de deur. Zijn lichaam blokkeerde de deur van zijn badkamer en het geweer lag naast hem. Maar waarom zou hij zich, net vóór hij zijn levenswerk openbaar ging maken, van het leven beroven? Nisman liet ook geen afscheidsbrief na en verklaarde enige dagen vóór zijn dood nog dat hij ‘bedreigd werd’ en ‘met zijn leven speelde’ door het onderzoek aan de grote klok te hangen. De vraagtekens rond Nisman markeren de duistere kant van Kirchner, die een ster is in het opwerpen van façades. In een document, dat gevonden werd in Nismans appartement, werd ook de aanhouding gevraagd van de minister van Buitenlandse Zaken, Hector Timerman. Zowel Kirchner als Timerman ontkennen formeel de beschuldiging van Nisman. De dood van Nisman betekende sowieso een ramp voor de presidente. De mogelijke imagoschade was een feit, hoe de vork ook in de steel zat. Kloppen de aantijgingen van Nisman, dan zal Kirchner de rechter moeilijk kunnen ontlopen.

6 De terreurdaad zelf dateert al van 1994. Toen liet een zelfmoordterrorist zijn busje vol explosieven ontploffen in hartje Buenos Aires. Het doelwit was een gebouw van acht hoog, waarin een joods cultureel centrum gevestigd was. Bij de aanslag kwamen 85 mensen om het leven en vielen honderden gewonden. Het zou een wraakactie geweest zijn omdat Argentinië was teruggekomen op een beslissing om nucleaire technologie aan Teheran te leveren. Iran gaf de opdracht, Hezbollah voerde uit.

Presidentiële verkiezingen van 2015

Vóór de verkiezingen van augustus 2015 beschikte Daniel Scioli, gouverneur van de provincie Buenos Aires,over de beste papieren. In alle opiniepeilingen werd hij als overwinnaar uitgeroepen. Zijn gematigde opstelling op economisch vlak en zijn rechtlijnige positionering inzake veiligheid vielen zeer in de smaak bij de bevolking. Zijn meest gevreesde opponent was Mauricio Macri⁷, leider van de conservatieve partij Compromiso para el Cambio. Ook Sergio Massa, oud-kabinetschef van Kirchner, wierp zich in de strijd om de presidentssjerp. Hij had de regering Kirchner verlaten uit onvrede met haar te linkse beleid, stapte uit de partij, maar bleef een fervent peronist. Alle drie de presidentskandidaten positioneerden zich ter rechterzijde van Kirchner. In feite beperkte de strijd zich tot Scioli en Macri. Veel Argentijnen gingen met een gevoel van opluchting naar de stembus. Cristina's links-populistische bewind had het land naar de afgrond geleid. Haar opvolger was niet te benijden. Hij erfde een land dat volkomen berooid en uitgehold werd achtergelaten. Ooit - in de periode tussen de twee wereldoorlogen - behoorde Argentinië wereldwijd tot de club van de rijkste landen. Terwijl zij het volk beloofd hadden de welvaart eerlijk te verdelen, verrijkten de Kirchners zich in stilte⁸.

7 Mauricio Macri stamt af van een Italiaanse immigrantenfamilie. Afgestudeerd als burgerlijk ingenieur ging hij aan de slag bij de Citibank. In 1991 werd hij ontvoerd door een stel corrupte politieagenten. Na twaalf dagen kwam hij vrij, nadat zijn familie miljoenen dollars aan losgeld had betaald. Hij werkte in het vastgoedimperium van zijn vader waardoor hij de zakenwereld goed leerde kennen. In de periode 1995-2008 was hij president van Boca Juniors, de meest populaire voetbalclub van het land. Ondertussen had hij zich in de politiek geworpen door in 2005 de partij ‘Compromiso para el Cambio’ te stichten.

8 Terwijl zij haar volk beloofden de welvaart eerlijk te verdelen, verrijkten de Kirchners zich schaamteloos in stilte. Hun vermogen groeide van 2,5 miljoen dollar bij het aantreden van Néstor in 2003 tot 17,7 miljoen dollar bij zijn dood.

[p. 530]

In tegenstelling tot zijn gunstige uitgangspositie kwam Scioli in zijn verkiezingscampagne geheel ongeloofwaardig over op economisch vlak. Zijn discours was van een verbazingwekkende lichtheid. Was Scioli wel bekwaam om een quasi stuurloos schip veilig de haven in te loodsen? In ieder geval slaagde hij er niet in om uit de schaduw van Kirchner te treden. Mauricio Macri daarentegen had een compleet andere koers voor ogen dan de links-populistische Cristina Kirchner. Deze voerde een sterk protectionistisch beleid en was voorstandster van een strikt gecontroleerd economisch overheidsbeleid; Macri daarentegen is voorstander van liberalisering en wil juist zo min mogelijk overheidsbemoeienis. Macri wil meer ruimte voor het bedrijfsleven en Argentinië aantrekkelijker maken voor binnen- en buitenlandse investeerders. Hij wil toenadering zoeken tot het Westen. Hij wil de door Kirchner ingevoerde import- en exportbeperkingen opheffen en de belastingen verlagen. Ook zouden de Argentijnen weer dollars moeten kunnen kopen.

Bij de start gaven vele waarnemers de zakenman Macri weinig kans. In de gepolariseerde Argentijnse samenleving zou een man van zo'n rijke afkomst nooit de belangrijke Argentijnse middenklasse achter zich krijgen. Met Macri aan de macht waren zijn tegenstanders bang dat er een te rechts kapitalistisch beleid zou komen. Het lukte hem evenwel daar een grote groep te bereiken. Hij bezocht ook achterstandswijken en trok naar arme provincies met zijn boodschap voor verandering. Tevens bezocht hij inheemse gemeenschappen en kauwde naar traditioneel gebruik op cocabladeren. Ook kwam hij de linkse peronisten tegemoet door een standbeeld van de populaire oud-generaal Perón te onthullen. Maar zijn strategie kon maar succes hebben omdat de Argentijnen het water aan de lippen stond. De eerste stemronde draaide uit op een onverwachte nek-aan-nekrace. Daniel Scioli haalde iets meer stemmen (36,7%) dan Macri (34,5%).⁹ Voor het eerst in de Argentijnse geschiedenis waren er twee rondes nodig om een president te kiezen. Bij de tweede stemronde op 22 november werd Macri verkozen met 51,4% van de stemmen tegen 48,6% voor Scioli. Op deze historische dag verwezen de Argentijnen het linkse beleid van Cristina Kirchner naar de prullenmand door te kiezen voor de verandering.

9 In Argentinië moet een presidentskandidaat in de eerste verkiezingsronde 45% van de stemmen behalen om het ambt te mogen bekleden, óf hij moet 40% van de stemmen halen met een voorsprong van 10% op de andere kandidaten.

Een titanenwerk

Op 10 december 2015 vatte Macri zijn nieuwe ambt aan. Er wachtte hem een titanenwerk. Aangezien de officiële statistieken niet klopten en accurate economische gegevens ontbraken, had hij geen flauw benul welke puinhoop hij zou aantreffen. Onmiddellijk schafte hij de wissel-beperkingen af. Voortaan konden de Argentijnen zo veel dollars aankopen als ze maar

[p. 531]

wensten om hun kapitaal te beschermen tegen de (toekomstige) hoge inflatie. De vorige regering had de koers van de peso kunstmatig hoog gehouden. De facto bracht dat weinig aarde aan de dijk omdat er een levendige zwarte markt in dollars was. In 2015 was de dollar volgens een kunstmatig vastgelegde wisselkoers zo'n 9 Argentijnse peso waard. Maar op de zwarte markt ging een dollar voor 16 peso over de toonbank. Door de afschaffing van een vaste wisselkoers zou de peso officieel tot 30% van zijn waarde verliezen. De regering hoopte dat de lage koers de uitvoer zou bevorderen en het land aantrekkelijker maken voor buitenlandse investeerders. De Argentijnse boeren zouden dan hun producten zoals vlees en sojabonen gemakkelijker kunnen verkopen. De regering heeft nog andere maatregelen aangekondigd om de zware crisis te bestrijden. Zo mogen bedrijven voortaan opnieuw producten invoeren zonder toestemming van de overheid. Argentinië is sinds half april 2016 niet langer meer een paria op de internationale financiële markten. Macri is erin geslaagd een akkoord te sluiten met de grote financiële instellingen, waardoor Argentinië opnieuw obligaties kan uitgeven, zodat de (aasgier)fondsen toch flinke bedragen terugkrijgen. Macri maakte korte metten met het economisch beleid van staatsinterventie¹⁰. Zijn plannen klinken buitenlandse investeerders als muziek in de oren. Zij staan te popelen om weer fors geld in Argentinië te pompen. De hamvraag is evenwel of Macri zijn ambitieuze projecten in de praktijk kan realiseren. Hij heeft immers geen meerderheid in het parlement. Kirchners partij beschikt nog over een belangrijke steun van de bevolking, alsook over een relatieve meerderheid in de beide Kamers van het Congres. Verdwijnt het ‘kirchnerismo’ met het heengaan van Cristina?

10 Macri gaat op de volgende Mercosur-top - Argentinië, Brazilië, Paraguay, Uruguay en Venezuela - het verzoek indienen om Venezuela uit de club te verwijderen omdat het land niet democratisch genoeg is.

Besluit

Cristina en Néstor Kirchner zijn ervan overtuigd dat zij een onuitwisbare stempel hebben gedrukt op de Argentijnse maatschappij. Men kan zeggen dat Cristina vele opposanten, burgers en vreemde staatshoofden met haar arrogante stijl de gordijnen in heeft gejaagd, maar ze beëindigt haar tweede mandaat wel met meer dan 50% goedkeuring van het Argentijnse publiek. Daarmee blijft ze vele lengten voor op haar linkse ambtgenoten, de Chileense Michele Bachelet en de Braziliaanse Dilma Rousseff. Ondanks de vele corruptieschandalen, waar onder meer haar eigen vice-president¹¹ bij betrokken was, heeft dit alles te maken met de onbetwistbare sociale verworvenheden onder hun mandaat. De Kirchners hebben dingen verwezenlijkt die door niemand worden betwist, zoals een algemene kinderbijslag of de nationalisering van cruciale energiesectoren. De Argentijnen lijken te voorvoelen dat hun toekomstige president geen andere keuze meer heeft

11 De Argentijnse vicepresident van Franse origine Amado Boudou wordt ervan beschuldigd dat hij in 2010, toen hij minister van Economie was, bij de fiscus tussenbeide zou zijn gekomen om een faillissement te voorkomen van het bedrijf Cicone, dat de bankbiljetten van het land drukt. Hij zou het bedrijf ook in het geheim hebben gekocht terwijl hij nog minister was. Hij is officieel de nummer twee van het land, maar wordt op afstand gehouden van het beleid. De presidente steunt veeleer op een kleine groep raadgevers.

[p. 532]

dan een akkoord te sluiten met de aasgierfondsen om het land toe te laten uit zijn isolement te treden en opnieuw toegang te hebben op de kapitaalmarkten. Begin februari 2016 weigerden de aasgierfondsen een eerste verzoeningsvoorstel van de Argentijnse regering. Argentinië bleef een paria op de internationale obligatiemarkt. Eén maand later was het zover: Macri sloot met de aasgierfondsen een akkoord. Een betere relatie met de internationale financiële markten ligt in het vooruitzicht.