Streven. Jaargang 73

[p. 522]

T. Frank Kennedy
Het Jesuit Institute in Boston

Het Jesuit Institute in Boston (Verenigde Staten) werd opgericht in 1988 met een startsubsidie van de jezuïetencommunauteit van Boston College en een overeenkomstige subsidie van de universiteit. Boston College, een katholieke jezuïetenuniversiteit, belichaamt de overtuiging dat het religieuze en het academische intrinsiek verbonden zijn, en dat dus het streven van de menselijke geest naar betekenis en waarheid begint als een proces van onderzoek, dat steevast de uiteindelijke vragen oproept die de menselijke persoon betreffen. Op deze wijze vraagt het christelijk geloof om een verstaan van zichzelf en van alle menselijk leven, en zo leidt het tot het intellectuele onderzoek van kunst, wetenschap, en van alle terreinen van de cultuur. De missie en uitdaging van Boston College zijn geworteld in deze dynamische integratie van geloof en cultuur. Het Jesuit Institute is er om de universiteit te helpen bij het nastreven van deze missie. De doelstelling ervan is ondersteuning te bieden aan het jezuïtische en katholieke karakter van Boston College als universiteit.

Het Jesuit Institute neemt initiatieven tot onderzoek, academische uitwisseling, en gezamenlijk onderzoek naar onderwerpen op het raakvlak van geloof en cultuur. Voornamelijk werkend met de scholen, afdelingen en programma's van Boston College, organiseert het Institute een aantal interdisciplinaire ‘seminars’ waarbij honderdzeventig leden van de faculteit betrokken zijn, verstrekt het twee jaarlijkse onderzoeksbeurzen, organiseert het openbare debatten over ‘hete hangijzers’, diverse lezingenseries door de staf van Boston College of wetenschappers van elders, academische bezinning voor afdelingen van de universiteit, internationale conferenties, wetenschappelijke filmdocumentaires, tentoonstellingen, maandelijkse lunchconferenties voor wetenschappers van elders, onderzoek naar, en compositie en uitvoeringen van muziek, gezamenlijke seminars voor doctoraalstudenten, en andere bijzondere ini-

[p. 523]

tiatieven. Al deze projecten bevorderen het doel van het Institute door de gemeenschappelijke uitwisseling aan te moedigen die intellectueel leven geeft aan deze katholieke jezuïetenuniversiteit.

Een universiteit is een plaats waar wetenschappers met elkaar spreken, en de vitaliteit van de universiteit hangt af van de kracht van deze gesprekken. Vandaar dat het Institute initiatiefnemer is van een aanzienlijk aantal interdisciplinaire stafseminars en internationale seminars. De interdisciplinaire stafseminars vinden geregeld plaats, om vanuit een waaier van disciplines de onderwerpen te bespreken waarin geloof en cultuur elkaar raken. De seminars duren drie tot vier jaar en monden gewoonlijk uit in een essaybundel, een wetenschappelijk tijdschrift, een internationale conferentie of een serie lezingen. Enkele stafseminars van Boston College die hebben plaatsgevonden of die momenteel lopen zijn de volgende: ‘De vervreemding van de religie onder intellectuelen binnen de Amerikaanse cultuur’; ‘Ethiek en ouder worden’; ‘Het veranderen van structurele hindernissen voor ethisch gedrag’; ‘God en de wereld van de natuurwetenschap’; ‘De relatie christenen-joden’; ‘Het verantwoord beoefenen van wetenschap in een katholieke universiteit’; en ‘Katholicisme en feminisme’. In aansluiting op de interdisciplinaire stafseminars organiseert het Jesuit Institute een aantal internationale onderzoeksseminars, of seminars die de grenzen van onze universiteit overschrijden en waaraan stafleden uit het buitenland en van elders in de Verenigde Staten deelnemen. Deze seminars hebben omstreden thema's behandeld als: ‘Gezag en leiding in de Kerk’; ‘Theologie, genetica en ethiek’; ‘Aids, ethiek en de kerk’; en onlangs nog ‘Inculturatie en de Kerk in Noord-Amerika’. Daarnaast is het Institute organisator geweest van een aantal algemene conferenties die vooraanstaande geleerden uit heel de wereld bijeenbrachten. De openingsconferentie van het Institute in 1989 onderzocht de mogelijkheden die het nieuwe instituut zelf te bieden had. Andere conferenties zijn gevolgd, bijna jaarlijks, zoals: ‘Ballingschap en terugkeer’; ‘Theologie en cultuur halverwege de eeuw’; ‘Oswald von Nell-Breuning S.J.’; ‘Rooms-katholiek erfgoed en eigentijdse uitwerking ervan’; ‘Medische wetenschap en ethiek in het Derde Rijk: historisch en eigentijds’; ‘Geloof en gerechtigheid en de katholieke universiteit’; en ‘De jezuïeten: cultuur, wetenschap en kunst, 1540-1773’ in twee sessies (1997, 2002).

Een universiteit is een plaats waar wetenschappers onderzoek doen en college geven, en de vitaliteit van de universiteit hangt af van de ontdekking en verspreiding van kennis in het dagelijkse leven. Vandaar dat het Institute gastdocenten naar Boston College brengt die als denkers de onderwerpen op het raakvlak van geloof en cultuur herkennen en analyseren. Het gastdocentprogramma introduceert jaarlijks twee vooraanstaande wetenschappers in het leven van de universiteit. Tij-

[p. 524]

dens het academisch jaar woont deze persoon op Boston College, geeft twee openbare lezingen en leidt een studiedag met collega's over het werk dat hij tijdens de periode van de beurs heeft verricht. Terwijl zij hun eigen onderzoek verrichten, dragen deze gasten bij aan de intellectuele uitwisseling en het onderzoek binnen de universiteit. De projecten van deze eminente wetenschappers hebben betrekking gehad op onderwerpen als: ‘Een sociale ethiek voor een pluralistische cultuur’; ‘Theologie en moderniteit: christendom en de toekomst van het kapitalisme’; ‘Een nieuwe ontologie: systematische theologie en kwantumfysica’; ‘Een analyse van het basisonderzoek naar de structuur van materie in het licht van de ignatiaanse spiritualiteit’; ‘Kunst in de jezuïetenmissies in Azië en Latijns-Amerika, 1542-1773’; en ‘Lascivi spettacoli: jezuïeten en theater’. Naar aanleiding van veel van deze projecten werd nadien een boek of monografie gepubliceerd. Naast de bezoekende wetenschappers die gedurende een academisch jaar op de universiteit blijven, biedt het Institute een programma voor wetenschappers van elders in samenwerking met andere afdelingen van de universiteit, afkomstig van andere instellingen uit heel de wereld waarvan het onderzoek en publicaties betrekking hebben op de religieuze dimensies van de cultuur. Deze geleerden verblijven enkele weken of maanden op Boston College. In die periode geven zij openbare lezingen en verzorgen zij seminardiscussies binnen hun onderzoeksterrein.

Een universiteit is een plaats waar wetenschappers discussiëren en debatteren, en de vitaliteit van de universiteit hangt af van de disputen en intellectuele uitwisseling binnen de faculteit en onder de studenten. Om die reden organiseert en ondersteunt het Institute programma's als ‘Hete hangijzers’, stafcolloquia, en colloquia voor doctoraalstudenten. Deze programma's dienen als fora voor gemeenschappelijk overleg en gesprek. ‘Hete hangijzers’ biedt de universiteit een forum om gezamenlijk belangrijke onderwerpen te bespreken die in het publieke debat naar voren zijn gekomen. Een ‘heet hangijzer’ wordt eerst voorgelegd aan panelleden, die uiteenlopende of tegengestelde meningen zijn toegedaan, en vervolgens aan het algemene publiek, voor een uitvoeriger debat. Deze discussies hebben betrekking gehad op vraagstukken als: ‘De verandering van het hedendaags Amerikaans bijstandssysteem: goed of slecht?’; ‘De holocaust: een debat over het recente Vaticaanse document over de shoah-holocaust’, en ‘Academische vrijheid, institutionele autonomie en de katholieke universiteit: de onderwerpen van de voorgestelde voorschriften in “Ex corde Ecclesiae”’. In de loop van de jaren is een van de opmerkelijkste stafcolloquia die door het Institute werden georganiseerd, het ‘Katholieke universiteitsproject’ geweest. Elke maand nodigt het Jesuit Institute stafleden en bestuurders van een aantal afdelingen en scholen van de universiteit uit om zowel te discussiëren over

[p. 525]

de betekenis van de katholieke jezuïetenuniversiteit aan het begin van het nieuwe millennium, als over de mogelijkheden voor een dergelijke instelling in de toekomst. Er wordt geprobeerd zo veel mogelijk stafleden bij deze lunchdiscussies te betrekken. Zij gaan over onderwerpen als: ‘Het karakter van Boston College als jezuïetenuniversiteit’; ‘De gevolgen van het dalend aantal jezuïeten aan de universiteit’; ‘De veranderingen die zich aandienen in de komende vijftien jaar’; en ‘De pogingen om een visie te laten voortbestaan die inspiratie biedt aan Boston College’. Tussen de vijftig en honderd stafleden en bestuurders nemen elk jaar aan deze colloquia deel.

Ten slotte is een universiteit een plaats waar wetenschappers nieuwe kennis scheppen en laten doordringen, en de vitaliteit van een universiteit hangt af van het onderzoek en de wetenschap die zij voedt. Vandaar dat het Institute een scala van werken, boeken, films en muzikale composities heeft aangemoedigd, ondersteund en zelfs gesponsord. Wetenschappers en ‘fellows’ van het Institute hebben de volgende boeken laten verschijnen: ‘Kapitalisme en het morele leven’ door Johan Langan S.J.; ‘Tienduizend plaatsen: het dogma in een pluralistische kerk’ door Paul Crowley S.J.; ‘De jezuïeten: cultuur, wetenschap en kunst, 1540-1773’, 2 delen, uitgegeven door Gauvin Bailey, Steven Harris, Frank Kennedy S.J. en John O'Malley S.J.; ‘De katholieke universiteit als belofte en project: reflecties in jezuïetenjargon’ door Michael Buckley S.J.; en ‘Tussen renaissance en barok: jezuïetenkunst in Rome, 1550-1610’ door Gauvin Bailey; ‘Jezuïeten en de schone kunsten’, uitgegeven door John O'Malley S.J. en Gauvin Bailey. Ook is het Institute medesponsor geweest van filmdocumentaires die werden geproduceerd door staflid John Michalczyk: ‘Het kruis en de ster: geloof en de holocaust’; ‘In de schaduw van de esculaap: de ethiek van nazi-geneeskunde’; ‘Uit de as: Noord-Ierlands broze vrede’ en ‘Het dilemma van december: de kribbe, de “dreidle” en de ster’. Het Institute heeft de opdracht gegeven tot enkele muzikale composities, zoals ‘God hier in ons midden’ door Christopher Willcock S.J., en ‘Mis voor het Heilig Jaar 2000’ door Thomas Oboe Lee. Naast deze muzikale opdrachten heeft het Institute de productie en opname van vier jezuïetenopera's uit de barok ondersteund; één ervan, San Ignacio, is in maart 2006 in Rome opgevoerd als onderdeel van het jezuïetenjubileum.

Het werk van het Jesuit Institute heeft een brede basis, geheel overeenkomstig de visie van Ignatius: ‘God vinden in alle dingen’. Terwijl het Institute voelbaar aanwezig is in het intellectuele apostolaat en zijn werk voortzet in het hoger onderwijs, wordt er binnen het katholieke intellectuele milieu om méér gevraagd. Het Jesuit Institute is vastbesloten aan die behoefte te beantwoorden.

Vertaling uit het Engels: Paul Begheyn