Streven. Jaargang 73

[p. 485]

Paul Begheyn
Interview met Olvin Veigas, een Indiase jezuïet bestemd voor Moskou

De jonge Indiër Olvin Veigas, jezuïet sinds 1993, studeert theologie in het Collegio Internazionale del Gesù in Rome, het internationale studiehuis van de Sociëteit van Jezus, dat gevestigd is in het huis waar ordestichter Ignatius van Loyola in 1556 overleed. Vorig jaar gaf hij er onder andere voor zijn medestudenten een presentatie van zijn toekomstige werkterrein in Moskou, hoofdstad van een land met 144 miljoen inwoners, van wie er slechts zeshonderdduizend katholiek zijn. Reden om met hem een gesprek te hebben over zijn herkomst en zijn toekomst.

Olvin, kun je iets vertellen over je levensloop en achtergrond?

Ik ben geboren in Badyar, op het platteland van Mangalore. Ik volgde lager onderwijs in een parochieschool, en ging vervolgens naar een staatsschool voor mijn middelbaar onderwijs. Voor mijn studies op het college ging ik naar de stad Mangalore, waar ik ook twee jaar prenoviciaat bij de jezuïeten deed.

Ik ben afkomstig uit een enthousiaste en traditionele katholieke familie. Ons geloofsleven is heel sterk, en ons hele gezin gaat 's zondags naar de kerk en ontvangt ook regelmatig de andere sacramenten, terwijl mijn vader en drie broers actieve parochianen zijn. Thuis komt het hele gezin elke avond samen om de rozenkrans te bidden en bijbel te lezen; dat duurt ongeveer een half uur.

[p. 486]

Ik groeide op in een gebied met een gemengde bevolking van katholieken en een hindoe meerderheid. Toen ik op de middelbare school studeerde was ik de enige christelijke student in een klas met vijfenveertig leerlingen. Al mijn leraren waren hindoes. Hetzelfde was het geval toen ik als jezuïet aan de universiteit studeerde. Ik vond het een geweldige ervaring om op te groeien in een multireligieuze gemeenschap. Ik kende al mijn buren en nam deel aan hun religieuze feesten. De meeste arbeiders die in onze rijstvelden werkten waren ook hindoes. Onze familie heeft een grote invloed in het gebied, omdat mijn vader vaak conflicten binnen families oplost, inclusief die van hindoes.

Hoe ben je in contact gekomen met de jezuïeten?

Toen ik op school zat organiseerden de jezuïeten in mijn parochie een workshop over persoonlijkheidsontwikkeling, waaraan we van onze pastoor verplicht moesten deelnemen. Dat was mijn eerste ontmoeting met de jezuïeten. Later trad een van mijn broers in bij de jezuïeten; hij werkt tegenwoordig als priester in Kohima, een streek in het noordoosten van India. Enkele jaren later nam ik deel aan een roepingen-workshop in het kandidatenhuis van de jezuïeten in Karnataka in Mangalore. En in de periode voordat ik naar de universiteit ging, woonde ik in het kandidatenhuis van de Sociëteit, en zat ik op het jezuïetencollege.

Had je een idee over wat je als jezuïet later wilde gaan doen?

Daar had ik nog geen helder idee over. Maar ik wilde heel graag missionaris worden. De belangstelling daarvoor werd bij mij gewekt door twee Italiaanse jezuïeten-missionarissen, de paters Corti en Gaviragi, die in de buurt van mijn geboorteplaats werkten. Zij bekeerden duizenden hindoes tot het christelijk geloof en deden sociaal werk onder de laagste kasten van de bevolking.

Hoe zag je opleiding als jezuïet eruit?

Ik heb mijn jezuïetenvorming op verschillende plaatsen gekregen. Ik deed mijn noviciaat in Bangalore, waar ik ruim de tijd had om de Sociëteit van Jezus te leren kennen. We woonden in een groot gebouw waaraan ook een retraitehuis was verbonden, waar soms meer dan zestig mensen hun retraite deden. Als jonge novicen leerden wij er vele oudere jezuïeten kennen die onvermoeibaar als missionaris gewerkt hadden in verschillende delen van India. Daarna deed ik een jaar junioraatstudies [een extra vorming in humaniora - PB] in Mundgod, waar ik mijn

[p. 487]

kennis van het Engels en Kanarees [een Dravidische taal in Zuid-India - PB] verdiepte evenals de cultuur van mijn staat Karnataka. Ik studeerde drie jaar economie aan het Karnataka University College in Dharwad. Dat waren de drie mooiste jaren van mijn opleiding als jezuïet. Want als jezuïet-scholastiek [priester-student - PB] bestudeerde ik seculiere onderwerpen samen met studenten die hindoe of moslim waren, en ik kon het uitstekend vinden met professoren en studenten. Voor mijn studie filosofie ging ik naar Pune, waar we samen met de theologiestudenten een communauteit vormden van tweehonderd jezuïeten van 22 tot 91 jaar! Het was voor het eerst dat ik buiten mijn provincie was en samenleefde met jezuïeten afkomstig uit heel India (dat vijftien provincies en drie regio's omvat). Vervolgens ging ik voor mijn stage twee jaar naar Moskou, en aansluitend voor theologie naar Rome.

Hoe is het voor jou nu om in Rome te studeren?

Ik leef in een internationale communauteit van jezuïeten, en dat is heel zinvol, omdat de Sociëteit van Jezus een internationaal lichaam is en op wereldniveau werkt. In onze communauteit wonen jezuïeten uit Afrika, Azië, Europa, Noord- en Zuid-Amerika. Hierdoor wordt de factor ‘alomvattendheid’ van de jezuïetenorde verrijkt. Hier ontmoeten we mensen met verschillend temperament, wat zowel uitdagend als interessant kan zijn. In Rome ervaar ik ook het universele karakter van de katholieke kerk, en leven in de stad Rome met zo'n indrukwekkende geschiedenis brengt me het besef bij van een andere beschaving.

Hoe kijk jij terug op de jaren als jezuiet in India, Moskou en Rome?

Het heeft mijn horizon als jezuïet verruimd. Ik heb veel geleerd over de Sociëteit van Jezus en wat zij doet, en ontdekte dat jezuïeten allerlei werk kunnen doen dat mensen helpt om dichter bij God te komen. De geschiedenis en de spiritualiteit van de jezuïeten is vol leven en inspirerend. Ik vind vooral de geschiedenis vóór en na de opheffing (in 1773) zeer rijk en bemoedigend. Nu ik in drie verschillende landen heb gewoond, elk met hun eigen situatie, kunnen we niet ontkennen dat jezuïeten niet erg verschillend zijn. Er is iets dat ons bindt en laat samenwerken, doordat we onze nationale, culturele, linguïstische en historische achtergrond achter ons laten. Voor mij is die verbindende factor de ignatiaanse spiritualiteit en de Geestelijke Oefeningen van een maand, die we doen tijdens ons eerste jaar noviciaat. Dat maakt een groot verschil. Ik geloof dat als je trouw blijft aan die ene maand retraite, je de rest van je leven die ene maand kunt beleven.

[p. 488]

Had je gevraagd om naar Moskou uitgezonden te worden?

Eigenlijk had ik mijn provinciale overste gevraagd als onderdeel van mijn stage te mogen werken in Cambodja. Na een aanvankelijk negatieve reactie, bood hij mij de mogelijkheid naar Rusland te gaan. Daar ben ik meteen gretig op ingegaan. Ik houd er wel van uitdagingen aan te gaan! De eerste paar maanden waren echt moeilijk, omdat ik geen Russisch, Spaans of Pools sprak en niet in een jezuïetenhuis leefde. De weinige jezuïeten die er waren hadden nauwelijks tijd voor mij als nieuwkomer. Maar ik ging in op de plaatselijke uitdagingen van de taal, het eten en het klimaat. Al sinds mijn schooltijd had ik een groot respect voor de Sovjet-Unie, omdat India actief samenwerkte met dit antikapitalistische rijk. We hebben zelfs veel over Rusland moeten leren als onderdeel van het lessenpakket. Ik ontdekte dat ik in Rusland kan leven en werken. Toen ik mij na twee jaar Moskou voorbereidde om terug te gaan naar India voor mijn verdere vorming, zeiden jezuïeten tegen me dat ze me graag wilden hebben in de Russische regio. Met volledige instemming ben ik akkoord gegaan met deze nieuwe mogelijkheid, omdat ik ontdekte dat zij blij waren met mijn werk. Daarom vroeg ik om lid van de Russische regio te mogen worden.

Hoe vond je het om als iemand uit India te gaan wonen en werken in Moskou, waar toch een volledig andere cultuur bestaat?

Ik ben de eerste jezuïet uit India die naar Moskou gaat om er met anderen samen te werken, en was pas zesentwintig jaar oud toen ik India verliet. Ik was een beetje bang bij het hele idee, want voor het eerst in mijn leven zou ik terechtkomen in een vreemd land, waar ik moest werken en wonen met jezuïeten die mij en mijn cultuur niet kenden. Het was ook voor het eerst dat ik een vliegtuig zag en ermee reisde. Bovendien had ik in India niet veel contact gehad met jezuïeten van elders. Drie dagen na mijn landing in Moskou begon ik taallessen te volgen bij een Russische leraar. Binnen drie maanden kon ik in het Russisch communiceren, wat een goede indruk maakte op de jezuïeten ter plaatse.

Je ging werken in het Sint-Thomas Instituut in Moskou, dat door een Poolse priester werd opgezet maar later werd overgedragen aan de jezuïetenorde. Vertel er eens iets over.

Inderdaad, het Sint-Thomas-Aquinascollege werd in 1991 gesticht door de Poolse priester Tadeusz Pikus, kort na de val van het communisme in Rusland. Later ging hij terug naar Polen als bisschop, en daarna

[p. 489]

hing het college af van het aartsbisdom Moskou. Het was een bescheiden begin met als beperkt doel het onderricht van Russen in het katholiek geloof, als een soort vormingscentrum voor catecheten. Maar het had geen vast onderkomen om lessen te organiseren, de basis-infrastructuur ontbrak, zoals een bibliotheek, docenten, gebouwen en financiën. Uiteindelijk droeg het aartsbisdom Moskou in 1997 de leiding en andere logistieke taken over aan de Sociëteit van Jezus. Dit college had allerlei filialen opgezet in steden als Novosibirsk, Saratov en Kaliningrad, maar die centra hebben we drie jaar geleden moeten sluiten bij gebrek aan inkomsten en infrastructuur. In 2000 kocht de Sociëteit van Jezus in Moskou een oud gebouw en verbouwde het tot een goed ingericht college, dat bezoek kreeg van kardinaal Angelo Sodano, de Vaticaanse ‘minister van Buitenlandse Zaken’. Ondertussen lieten de jezuïeten het college registreren bij het Moskouse gemeentebestuur, waardoor zonder veel problemen allerlei juridische hindernissen genomen konden worden. We konden ook professoren uit het buitenland uitnodigen die colleges in het Russisch konden geven over filosofische en theologische onderwerpen. Later kwamen de jezuïeten in Moskou met het plan om de status van het college op te waarderen tot een Instituut, waardoor het een professioneel karakter kon krijgen. We kregen in 2002 toestemming van de regering en veranderden de naam in Sint-Thomas Instituut voor filosofie, theologie en geschiedenis. We ontvingen enkele belangrijke donaties in de vorm van boeken van jezuïeten uit Europa, Amerika en Azië voor onze bibliotheek. We krijgen nu jaarlijks bijna vijftig tijdschriften over filosofie en theologie in vele Europese talen gratis binnen. Daardoor kunnen we onze studenten en professoren het materiaal bieden voor hun studie. Daarnaast is het instituut aangewezen op de edelmoedigheid van donors. Het instituut publiceert ook een eigen tijdschrift in het Russisch, Tochki, dat zich concentreert op religie en cultuur. De rector van het instituut is pater Octavio Vilches Landin, die tevens de administratie doet en les geeft. We hebben tachtig studenten van verschillende christelijke denominaties, onder wie leden van de Russisch-orthodoxe kerk en protestanten. Het zijn allemaal leken.

Hoe kijk jij aan tegen de toekomst van het Sint-Thomas Instituut?

Ik hoop in december 2006 priester gewijd te worden en dan na afloop van mijn studies naar Moskou terug te keren. Ik verwacht dat het instituut een steeds breder spectrum zal krijgen en een studiecentrum wordt voor mensen die naar God op zoek zijn in hun leven. Ik hoop dat het ook een centrum wordt voor dialoog en bruggen slaat tussen verschillende geloofsgemeenschappen en culturen. De religiositeit in Rusland

[p. 490]

is aan snelle veranderingen onderhevig sinds de val van het communisme. Daar dienen we zorgvuldig aandacht aan te besteden. Zonder twijfel gaan er tegenwoordig meer mensen naar de kerk dan in 1991, en hebben zij een betere kennis van de kerk en haar sacramenten. We moeten ons ook goed realiseren dat de katholieke kerk als instelling amper vijftien jaar oud is, en dat de Russisch-orthodoxe kerk veel geleden heeft ondanks het feit dat zij steun zocht bij de communisten tijdens de jaren van de Sovjet-Unie.

Met enige regelmaat lees ik in de krant dat de Russisch-orthodoxe kerk niet blij is met de ontwikkeling van de katholieke kerk in Rusland, die zij van zieltjeswinnerij beschuldigt. Hoe kijk jij daar tegen aan?

De Russische katholieke kerk is goed georganiseerd, en beter gemotiveerd vanwege haar universele karakter dat haar missie versterkt via buitenlandse geestelijken en zusters. Gedurende de laatste jaren is zij enorm gegroeid wat haar instellingen en structuren betreft, en heeft zij grote indruk gemaakt in de nationale en internationale media. Uiteraard staat de Russisch-orthodoxe kerk verbaasd te kijken naar deze geweldige verandering ondanks het feit dat zij zelf een grote christelijke kerk is, die zeer nationalistisch en plaatsgebonden lijkt. De Russisch-orthodoxe kerk beschouwt dit als een bedreiging. Maar de katholieke bevolking in Rusland telt nog geen miljoen leden, terwijl er 23 miljoen moslims wonen en de islam een opvallende groei doormaakt; protestanten zijn er meer dan twee miljoen.

Grote onrust ontstond er toen het Vaticaan de vier administratieve eenheden van de katholieke kerk in Rusland verhief tot vier bisdommen: Moskou, Saratov, Novosibirsk en Irkutsk. De Russisch-orthodoxe kerk beschouwde dit als een inbreuk door een buitenstaander. Zij was bang dat de stabilisering en reorganisatie van de katholieke kerk de aanwezigheid en invloed van de Russisch-orthodoxe kerk zou verzwakken. Het patriarchaat van Moskou was bang dat het zijn kudde op een eenvoudige manier zou verliezen aan het katholieke geloof, en daardoor zijn rol zou verliezen binnen de Russische maatschappij.

Momenteel zijn de zaken aan het veranderen, en worden de donkere wolken lichter. Beide kerken hebben twee commissies opgezet om de klachten over proselitisme te bekijken en wederzijds begrip te bevorderen. De tweede bijeenkomst werd in ons instituut in Moskou gehouden. Ik hoop dat alles tot een oplossing zal komen, maar de tijd zal het leren.

[p. 491]

Hoe reageren de mensen in Moskou op iemand uit een totaal andere cultuur? Heb je daar negatieve ervaringen mee?

Ik heb meer dan twee jaar in Rusland gewoond, maar heb zelf nooit enige vorm van racisme in woord en daad ondervonden. Er hebben weliswaar racistische aanvallen plaatsgevonden in Rusland en daar voel ik me niet veilig bij. Met de kennis van de Russische taal voel ik me er echter erg thuis. Interessant genoeg vinden mensen het fijn om met mij te praten over India en zijn cultuur, godsdiensten en films. Veel Russen vertelden mij dat zij in de periode van de Sovjet-Unie Indiase thee en koffie dronken en geregeld naar Indiase films keken op de staatstelevisie, die altijd een happy end hadden. En ikzelf luister graag naar hun nostalgische verhalen over de sovjettijd. Daardoor kan ik een goede relatie met hen opbouwen en ruimte maken voor vriendschap.