[Jacques Le Goff]
‘In 1985 nam ik in Madrid deel aan een groots opgezet congres over de Europese cultuur. Merkwaardig genoeg waren het de afgevaardigden uit Oost-Europa die de zinnigste din-gen vertelden. En wel omdat precies zij met heimwee terugblikken op het Europa van destijds en verlangend uitzien naar dat van morgen. Europa is voor hen een wens en daarom kijken zij er met meer verwachting én lucider tegenaan dan wij. Die constatering trof en ontroerde mij. Daarom mogen wij geen toekomstig Europa uitbouwen, zonder onze buren uit het Oosten, ook al is dat moeilijk omdat wij in het recente verleden nog meer uit elkaar groeiden.’
(Jacques Le Goff, ‘Europa vroeger, nu en straks. Een werelddeel tussen middeleeuwen en morgen’, in Jacques Le Goff, Max Wildiers en Kees Fens, Rijkdom in verscheidenheid. Honderd jaar De Nederlandsche Boekhandel/Uitgeverij Pelckmans, Pelckmans, Kapellen, 1992, blz. 24-25)