Streven. Jaargang 69
(2002)– [tijdschrift] Streven [1991-]– Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 697]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Erik Faucompret
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Klassieke terreurZelfs al is de kans klein dat ze met hun acties onmiddellijk resultaat bereiken, toch geloven alle terroristen dat ze op lange termijn hun zaak dienen. Aan de vooravond van de Franse Revolutie werd het woord ‘terreur’ voor het eerst officieel gebruikt. De Franse revolutionair vond dat hij onrechtvaardig werd behandeld: daarvoor was de ‘terreur’ van het Ancien Régime verantwoordelijk. Aan het einde van de negentiende en begin van de twintigste eeuw hadden terroristen het vooral gemunt op gekroonde hoofden en presidenten: tsaar Alexander II, de Amerikaanse presidenten James Garfield en William McKinley, de Oostenrijks-Hongaarse kroonprins Frans-Ferdinand en de Joegoslavische koning AlexanderGa naar eind[2] kwamen | |||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 698]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
bij aanslagen om. Van een andere categorie is het bevrijdingsterrorisme. Na de Tweede Wereldoorlog schieten overal in Azië en Afrika bevrijdingsbewegingen als paddestoelen uit de grond. Het best bekend zijn de Vietcong in Zuid-Vietnam en het Front de Libération Nationale (FLN) in Algerije. Maar ook in Latijns-Amerika opteren Castro en Che Guevara voor de bevrijding van het platteland door gewapende acties. In een aantal landen bestaat dit soort terrorisme nog altijd: o.a. in Sri Lanka (de Tamiltijgers), Spanje (ETA), Noord-Ierland (IRA), Colombia (FARC en ELN), Argentinië (Montoneros), Uruguay (Tupamaros), Peru (Sendero Luminoso en Tupac Amaru). Begin jaren zeventig halen Palestijnse terroristen de krantenkoppen met een aantal spectaculaire acties (vliegtuigkapingen, de moord op Israëlische atleten tijdens de Olympische Spelen van München,...). In Europa en Japan maken een aantal extreem-linkse terroristische groeperingen hun opwachting: het Japanse Rode Leger, het Franse Action directe, de Italiaanse Brigate Rosse, de Duitse Rote Armee Fraktion en de Belgische Cellules Communistes Combattantes. Deze groepen verdwijnen even snel als ze gekomen zijn: een gevolg van de harde acties van de overheid. Hun financiële middelen drogen op wanneer de Sovjet-Unie verdwijnt. Ook de neofascistische terreurgroepen is geen lang leven beschoren. De belangrijkste vindt men in de Verenigde Staten (de Orde en de Arizona Patriotten), Spanje (de Strijders van Christus Koning) en Italië (Nieuwe Orde). Deze en andere groepen willen met hun acties de democratie ondermijnen en vervangen door een sterke corporatieve, elitaire, katholieke en autoritaire staat. Ook sommige staten houden er terroristische praktijken op na. De Britse en Spaanse Geheime Diensten elimineren resp. IRA- en ETA-militanten. In Centraal- en Zuid-Amerika liquideren doodseskaders en paramilitaire groepen sympathisanten van het verzet. De Israëlische Mossad vermoordt Palestijnen. Vermoed wordt dat de Bulgaarse Geheime Dienst betrokken was bij de aanslag op paus Johannes Paulus II. Voor Libië, Syrië en Iran is staatsterrorisme een voortgezette vorm van diplomatie. De tot nog toe besproken groepen streven concrete doeleinden na. Ze eisen de politieke erkenning van hun eisen. Ze vestigen de aandacht van de publieke opinie op hun probleem. Ze willen losgeld, vrijlating van gevangenen of vrije aftocht. Hun acties zijn een soort ‘toegangsexamen’ voor diegenen die ze uitvoeren. Worden die acties met succes bekroond, dan kan de groep nieuwe rekruten aanwerven. De terroristen wekken sympathie op voor hun zaak en maken hun tegenstanders belachelijk: machtige landen zijn niet in staat goed gemotiveerde individuen uit te schakelen. Ze beperken de draagwijdte van hun aanslagen om hun aanhangers en het grote publiek niet te vervreemden. | |||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 699]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Apocalypse nowNiets van dit alles vindt men bij het religieus geïnspireerde terrorisme van de jaren negentig. Zoals klassieke terroristen kampen religieuze terroristen met belangrijke levensvragen. In tegenstelling tot klassieke terroristen vinden zij het antwoord in de heilige boeken. Religieuze terroristen zijn fundamentalisten: ze propageren de letterlijke interpretatie van Bijbel, Thora of Koran, waarvan ze de inhoud als historische waarheid beschouwen. Op basis van godsdienstige argumenten pleiten ze voor een autoritaire, reactionaire en op het verleden gerichte politiek. De huidige samenleving komt niet overeen met hun religieuze ideaalstaat: de moderniteit moet met geweld worden bestreden. Zo pleegden de ‘Christelijke Patriotten’ in 1995 een bomaanslag op het federale overheidsgebouw in Oklahoma City. Timothy McVeigh en Terry Nichols wilden de wereld bevrijden van joden en vrijmetselaars en van de Verenigde Staten een christelijke en raszuivere staat maken. Voor een andere Amerikaanse groep - ‘Christelijke Identiteit’ - zijn zwarten, joden, katholieken en homo's de ‘kinderen van Satan’: zij moeten worden geëlimineerd. De boeddhistische sekte Aum Shinrikyo gebruikte gifgas bij een aanval op een metrostation in Tokio (1995). Extremisten van de Wereld Hindoe Raad vallen in India christenen en moslims aan. Joodse fundamentalisten probeerden de Al-Aqsamoskee op te blazen. In 1994 vermoordde een Amerikaans-Israëlische kolonist, Baruch Goldstein, negenentwintig biddende Palestijnen. Een jaar later schoot een andere joodse terrorist, Yigal Amir, de Israëlische premier Rabin neer. Beiden wilden met hun daad ‘het joodse Koninkrijk van de tweede eeuw vóór Christus’ herstellen. Zij worden nu door hun volgelingen vereerd als martelaars. Het religieuze terrorisme heeft apocalyptische dimensies. In tegenstelling tot de klassieke terrorist wil de religieuze terrorist zo veel mogelijk slachtoffers maken. Het doel heiligt niet alleen de middelen: het middel is het doel. De religieuze terrorist gelooft in de cultus van de dood: zijn actie ziet hij als een - op zich onbelangrijke - symbolische veldslag in een grotere oorlog die nog komen moet. In de kosmische eindstrijd zullen de krachten van het goede zegevieren op die van het kwade. De groep waartoe de religieuze terrorist behoort, is niet alleen een terroristische cel, maar tegelijk ook een religieuze sekte: de rekruut wordt militair getraind én religieus gevormd. Het sektelid heeft een zwak besef van zijn eigen identiteit. Zijn onbehagen projecteert hij op de buitenwereld: die is verantwoordelijk voor zijn lijden. In de samenleving buiten de sekte wordt hij geconfronteerd met sociale onzekerheid en economische ellende. De groep geeft hem een identiteit: hij hoeft niet langer zelfstandig te denken. Met een blind geloof en een robotachtige discipline gehoorzaamt hij aan de leider. Die leider straalt vertrouwen uit: hij heeft een groot intel- | |||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 700]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
lectueel en moreel charismaGa naar eind[3]. Hij buit de legitieme grieven van zijn volgelingen uit en interpreteert met gezag de heilige teksten. | |||||||||||||||||||||||||||||||
UmmaDe islamitische wereld is erg gevoelig voor dit nieuwe terrorisme. Hoe komt dat? Er is een grote kloof tussen de ideaaltypische maatschappij - zoals beschreven in de Koran - en de dagelijkse realiteit. In de moslimwereld vindt men gewillige rekruten. Alle moslimlanden hebben hoge geboortecijfers: aan jonge mannen die voor een religieus ideaal hun leven willen geven, is geen gebrek. De terroristen zijn meestal ongehuwd, vaak afkomstig van welgestelde families, met een hogere opleiding. Een groot deel vindt geen job en emigreert naar andere moslimlanden of naar het Westen. In die vaak racistische omgeving zijn ze ongelukkig: daarvan profiteren de islamitische fundamentalistische groeperingen. De fundamentalisten bekleden een belangrijke positie in de moslimlanden. In de islam kent men geen kerkelijke hiërarchie of synoden zoals in het christendom. De wetgeleerden (oelema's) mogen de Koran naar eigen inzicht interpreteren. Vertrekkende van de Koran werken ze door logische redenering de sharia (het islamitisch recht) verder uit. In de negende eeuw ontstonden vier rechtsscholen, alle genoemd naar hun stichter: Hanafi, Maliki, Shafi en Hanbali. De Hanbalischool sluit aan bij het fundamentalisme. Het islamitisch fundamentalisme is een politieke beweging die is ontstaan als reactie op het Europese kolonialisme. Het is pas echt doorgebroken na de nederlaag van de progressieve regimes in de jaren zeventig. Het wil een restauratie van de moslimmaatschappij zoals die door conservatieve theologen uit de veertiende eeuw, bv. Ibn Taymiyya, werd gedroomdGa naar eind[4]. Volgens Ibn Taymiyya is de Koran het woord van Allah en dus eeuwig, als Allah zelf. Afwijken van de sharia is de toorn van Allah over zich afroepen. Zowel de puriteinse sekte van de Wahabieten - die in de achttiende eeuw gesticht is, en waartoe de Saudische koninklijke familie behoort - als de Ikwan (de Egyptische Moslimbroeders) zijn volgelingen van Ibn Taymiyya. Allah heeft zich van zijn volk afgekeerd: de ellendige toestand waarin de moslimwereld zich bevindt - zowel sociaal-economisch als politiek - maakt dat duidelijk. De islamitische wereld moet opnieuw in haar natuurtoestand worden hersteldGa naar eind[5]. De Profeet was gekant tegen het concept van de soevereine staat: moslims behoren tot een zowel religieuze als politieke gemeenschap. De islam is een wetsgodsdienst, die bepalingen bevat over straf- en verdragsrecht, over burgerlijk, administratief, economisch en staatsrecht. Het kalifaat moet worden heropgericht: in de tijd van de eerste moslimgemeenschap zoals die door Mohammed was gesticht, regeerden rechtvaardige heersers over de onverdeelde umma (de | |||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 701]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
politieke en religieuze gemeenschap van alle gelovigen). In één generatie tijd bouwden de opvolgers van Mohammed een wereldrijk uit: de islam verspreidde zich over een gebied dat van Andalusië tot Kashgar (China) reikte. Omdat de Wahabieten en de Moslimbroeders van tegenwoordig alleen lippendienst bewijzen aan het ideaal van de umma, zijn ontevreden fundamentalisten er in de laatste decennia toe overgegaan meer en meer militante groeperingen te stichten. Zo zien Al-Qaeda en andere terreurgroepen het daglicht. | |||||||||||||||||||||||||||||||
NetwerkenEen summier overzicht:
In een eerste fase opereren deze organisaties exclusief in hun thuisland. Die landen worden autoritair geregeerd en gesteund door het Westen. De terroristen plegen aanslagen op ‘binnenlandse’ vijanden: o.a. prowesterse leiders (bijvoorbeeld op president Sadat in 1981), collaborateurs, vrouwen die zich niet kleden volgens de islamitische voorschriften, prowesterse intellectuelen en journalisten. Hun acties lokken blinde en harde repressie van de regimes uit: een gedroomd alibi voor de terroristen om nog harder terug te slaan. Sinds het midden van de jaren tachtig worden de groepen internationaler van samenstelling en ze keren zich ook tegen buitenlanders. Zo ontstaat een soort islamitisch vreemdelingenlegioen. Vooral Amerikaanse doelwitten worden geviseerd, zoals volgende tabel aangeeft. | |||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 702]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Meestal duikt bij de sponsors van de aanslagen de naam op van een Saudi-banneling in Afghanistan: Osama Bin Laden. Bin Laden heeft niet alleen zijn persoonlijk fortuin - dat wordt geschat op 200 miljoen dollar - geïnvesteerd in het terrorisme, hij is er ook in geslaagd de verschillende groepen onder te brengen in een los samenwerkingsverband: de ‘Alliantie tegen de Kruisvaarders en de Zionisten’. Zijn netwerk heeft intussen vertakkingen in meer dan vijftig landen. | |||||||||||||||||||||||||||||||
DarwinBin Laden kent zeer goed de leer van Ibn Taymiyya en van Hasan al-Banna, de leider van de Moslimbroeders. Volgens Ibn Taymiyya moet de gelovige moslim vechten voor zijn geloof: ‘het bestrijden van de vijand die uw moraal en godsdienst ter discussie stelt, is even belangrijk als de daad zelf van het geloven’Ga naar eind[6]. Volgens Hasan al-Banna moesten de gelovigen zich verzetten tegen ‘de golf van atheïsme en obsceniteit die de Arabische wereld overspoelde’. Waarin bestond die obsceniteit? ‘Door het Westen ingevoerde halfnaakte vrouwen, alcoholische dranken, theaters, danszalen, westers amusement, hun verhalen, hun kranten, hun grillen, hun gekke spelen, hun ondeugden’Ga naar eind[7]. De westerse cultuur was ‘veel gevaarlijker dan zijn militaire en politieke campagnes’. Bin Laden combineert de denkbeelden van beide oelema's. Hij heeft de vijand gevonden die - volgens hem - verantwoordelijk is voor al de ellende in de moslimwereld: de Verenigde Staten. Volgens Bin Laden hebben de Verenigde Staten met hun wangedrag ‘de oorlog verklaard aan Allah, aan de profeet en aan alle moslims’: ‘Zij doden onze zonen, vergieten ons bloed en bezetten onze heilige plaatsen’. ‘Door hun schuld worden wij niet geregeerd volgens de wetten van Allah.’Ga naar eind[8] Als gevolg van hun technologische superioriteit hebben de Verenigde Staten de moslimwereld beroofd van haar rijkdom. Ter vergelijking: het inkomen per capita is in de Verenigde Staten gelijk aan 35.000 dollar; in | |||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 703]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
de Arabische wereld is het gelijk aan 3.700 dollar. Deze neokoloniale roofbouw gaat samen met een onvoorstelbare politieke arrogantie. De Verenigde Staten passen het sociaal darwinisme toe op de internationale betrekkingen. Ze worden daarbij geholpen door internationale financiële organisaties en multinationale ondernemingen. Zoals ook de anti- of andersglobalisten beklemtonen: in de internationale samenleving heerst de wet van de jungle. De sterke verdrukt de zwakke. De Verenigde Staten negeren de wil van de islamitische volkeren. Ze tolereren de genocide op het Palestijnse volk. Ze hongeren het volk van Irak uit. Hun troepen bezetten het land van de heilige plaatsen. Ze steunen feodale Arabische heersers. (Dat de Verenigde Staten de moslims van Somalië, Bosnië-Herzegovina en Kosovo ter hulp zijn gekomen, wordt gemakshalve vergeten.) De afkeer voor de Verenigde Staten heeft een culturele dimensie. De Amerikaanse populaire cultuur zoals die tot uiting komt in songs, films, boeken en televisieseries allerhande is decadentGa naar eind[9]. Elementen als de scheiding van kerk en staat, individualisme, volledig gelijke rechten voor vrouwen, het recht om vrijzinnig te zijn, openlijk beleden homoseksualiteit, echtscheiding op verzoek van de vrouw, de vrije keuze van de huwelijkspartner, het gemengde huwelijk, het recht op euthanasie en abortus staan haaks op de islamitische cultuur. | |||||||||||||||||||||||||||||||
HoebaalDe toespraken van Bin Laden staan bol van een symboliek die voor een westerling nagenoeg onbegrijpelijk is, maar die een moslim in het hart raakt. Zo heeft Bin Laden in oktober 2001 beweerd: ‘De Amerikanen hebben de wereld in twee blokken verdeeld: dat van de niet hypocriete gelovigen en dat van de ongelovigen waartegen God de moslimwereld bescherming biedt’. En hij voegt eraan toe dat ‘de hypocriete leiders van de Verenigde Staten Hoebaal vereren’Ga naar eind[10]. De moslims weten waarover hij spreekt. Hoebaal was een stenen beeld dat door de afvalligen werd geplaatst in de Kaaba: een afgod die het heiligste schrijn van de moslims onteerde. Mohammed riep de bewoners van Mekka op het beeld van Hoebaal te vernietigen, maar ze wilden niet. In Medina moest de profeet eerst afrekenen met de ‘hypocrieten’: afvallige moslims die hem in de steek hadden gelaten op het slagveld. Nadien veroverde hij Mekka: de stenen afgod werd met de grond gelijkgemaakt. De Verenigde Staten zijn Hoebaal (of de ‘Grote Satan’, zoals de Iraniërs zeggen). Zij gedragen zich als de afvalligen die de profeet hebben verjaagd uit Mekka. De hypocrieten zijn de Arabische leiders die door de Verenigde Staten in bescherming worden genomen. Die denken alleen aan hun persoonlijk gewin: ze leveren aardolie aan de Verenigde Staten en investeren er hun petrodollars. Als ze daarmee zouden stoppen, dan zouden ze de Verenigde Staten op de knieën krijgen. | |||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 704]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
De hedendaagse periode is een van de meest duistere in de geschiedenis van de islam. Maar tot zijn dood heeft de profeet gevochten tegen de ongelovigen: hij ontketende krachten die uiteindelijk hebben geleid tot de val van het Perzische Rijk en van Byzantium. Daaruit moet de gelovige moslim hoop putten. Alle grote rijken uit de geschiedenis zijn verdwenen Kijk wat er geworden is van het trotse British Empire: een vazalstaat van de Verenigde Staten. Als de moslims zich verenigen, zullen de Verenigde Staten vroeg of laat ten onder gaan. Nu reeds is hun positie in de moslimwereld aan het verzwakken. In 1973 werden ze getroffen door een olie-embargo. Vier jaar later werd een van hun geallieerden, Pakistan, een islamitische staat. In 1979 werd de sjah van Iran verdreven door de ayatollah Khomeini. Onder druk van de Pakistaanse gemeenschap in Bradford moest Khomeini een ‘fatwa’ uitvaardigen tegen de schrijver Salman Rushdie. Overal in West-Europa komen de islamitische allochtonen op voor hun rechten. In de Verenigde Staten is er een spectaculaire groei van de Nation of Islam (de beweging is vooral populair onder de Afro-Amerikaanse jeugd). In 1993 moesten de Amerikaanse troepen halsoverkop Somalië ontvluchten. Drie jaar later kwamen de Taliban aan de macht in Afghanistan. In Algerije en Turkije wonnen de anti-westerse fundamentalisten de verkiezingen. Het Palestijnse volk kwam in opstand tegen de zionisten. De strijd moet op alle fronten voortgezet worden. Omar Abdel, Bin Ladens adjudant, vindt dat ‘de jihad moet worden gevoerd met het zwaard, met het kanon, met granaten, met nucleaire wapens, met alle mogelijke wapens die nodig zijn om de moraal van de vijanden van Allah te vernietigen. Zoals daar zijn: de toeristische infrastructuur, de hoge gebouwen [!] en de beelden waarop ze zo trots zijn, en de gebouwen waar hun leiders samenkomen. [...] God de Almachtige zal het de gelovigen gemakkelijk maken door te dringen in hun infrastructuur’Ga naar eind[11]. Volgens Bin Laden wacht de strijders een mooie toekomst in het paradijs: ‘Wanneer een islamiet de Amerikanen bestrijdt is zijn beloning twee keer zo groot als wanneer hij een ander volk dat niet van het boek is, bestrijdt. Allah garandeert de martelaar de privileges van het paradijs; wanneer zijn bloed wordt vergoten, vergeeft Allah hem al zijn zonden: hij wordt gedecoreerd met de juwelen van het geloof; hij krijgt zekerheid op de dag des oordeels; tweeënzeventig maagden staan te zijner beschikking en zeventig familieleden mogen onmiddellijk na hun dood mee naar het paradijs. [...]’Ga naar eind[12]. | |||||||||||||||||||||||||||||||
ZuurstofDe terreurorganisaties hebben een harde kern van strijders waarvan het aantal onbekend is, en hebben een brede aanhang onder de bevolking. Het terrorisme kan alleen maar gedijen in een samenleving die er sympathiek tegenover staat. Groepen als Al-Qaeda preken gelijkheid en recht- | |||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 705]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
vaardigheid: ze vervullen een sociale functie in de moslimsamenleving. Ze bieden de mensen geborgenheid en dienstverlening via goed georganiseerde welzijnsorganisaties (vakfi), scholen en ziekenhuizen. Ze helpen de bevolking waar de corrupte overheid tekortschiet. Terwijl in het Westen met afschuw wordt gereageerd op aanslagen van islamitische terroristen (‘religieuze gekken’), kunnen die acties bij een groot deel van de publieke opinie in de moslimwereld (ook in de Europese migrantengemeenschappen) rekenen op bijval. Palestijnse zelfmoordenaars die explosieven rond hun lichaam binden en die ontsteken op het moment dat een groot aantal Israëliërs zich in hun buurt bevinden, worden geëerd als vrijheidsstrijders en als martelaars. Naar aanleiding van de aanslagen van 11 september kon men het volgende lezen in respectabele Egyptische kranten: ‘De Verenigde Staten doen zich voor als de meester van de democratie en ze werden zo vaak verheerlijkt. Maar in werkelijkheid zijn zij bloeddorstige, criminele en barbaarse verdrukkers. [...] Zelfs de meest primitieve rijken van het verleden hadden hogere morele standaarden dan de Verenigde Staten. [...] De Amerikaanse beschavers hebben gedurende de jongste decennia alleen al minstens vijf miljoen onschuldigen gedood’. Een andere redacteur schrijft het volgende: ‘Kijk nu eens: Amerika, de meester van de wereld, ligt zelf op de grond. De satan die de wereld regeert en het wereldwijde terrorisme sponsort, verbrandt zich aan zijn eigen vuur’Ga naar eind[13]. Onder moslimstudenten van de Universiteit van Birmingham circuleerde de volgende tekst: ‘De islam beschouwt het bondgenootschap met Amerika als een grote misdaad. De heilige oorlog tegen de vijand die agressie pleegt, ons land opslorpt, onze rijkdommen plundert en ons probeert te onderdrukken, is niet alleen verantwoord, maar verplicht. Het is de opperste wet van de islam’Ga naar eind[14]. De islamitische terroristen zitten niet verlegen om geld. Volgens de CIA wordt Al-Qaeda gesteund door de regeringen van Irak, Iran, Libië, Syrië, Soedan, Cuba en Noord-Korea. Ook de Golfstaten springen financieel bij: met hun bijdragen beletten ze dat de terroristische organisaties al te actief worden binnen hun eigen grenzenGa naar eind[15]. De islam eist dat moslims regelmatig geld afdragen voor religieuze en liefdadige doeleinden (zakaat); in de diaspora worden ‘revolutionaire belastingen’ geheven. Islamitische stichtingen fungeren als dekmantelorganisaties. Het geld wordt ‘goed’ besteed: o.a. aan opleiding, lonen, geavanceerde wapens, explosieven, onderduikadressen, telecommunicatie en vervoer. De terroristen hebben experts nodig in o.a. elektronica, communicatie, documentvervalsing en mechanica. Ze verdienen ook aan de drugshandel: het narcoterrorisme. De grenzen met de gewone criminaliteit vervagen: terroristische groeperingen werken samen met de transnationaal georganiseerde misdaadGa naar eind[16]. De media zijn belangrijk: volgens (conservatieve) politici als Kissinger, Brezinski en Thatcher zijn ze zelfs de ‘zuurstof’ van het terrorismeGa naar eind[17]. Maxi- | |||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 706]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
male publiciteit is voor de terroristen mooi meegenomen: de moderne mediatechnologie is een godsgeschenk. De westerse pers- en televisiemaatschappijen zijn bedrijven die winst moeten maken. De moderne communicatietechnologie stelt journalisten in staat rechtstreeks gebeurtenissen te verslaan vanuit elk deel van de wereld. Terroristische acties drijven de kijkcijfers naar ongekende pieken: ze hebben een spektakelwaarde die sterker is dan reality-tv. Op de avond van 11 september 2001 zaten ook in België en Nederland miljoenen mensen gekluisterd aan hun beeldbuis. Het internet is een bijkomende informatiebron. De terreurorganisaties hebben eigen websites waarop ze haarfijn het hoe en waarom van hun acties uitleggen. Ze corresponderen met gelijkgezinden: hun boodschappen worden verpakt in wachtwoorden en codes die voor buitenstaanders nauwelijks te ontcijferen zijn. | |||||||||||||||||||||||||||||||
BesluitHet religieuze terrorisme is een complex fenomeen. Toch waag ik mij aan enkele voorlopige en vrijblijvende conclusies.
Het islamitische terrorisme confronteert het Westen met zijn eigen zelfgenoegzaamheid: het is de antithese van datgene wat men ging beschouwen als de nieuwe wereldorde. Zoals de anti- of andersglobalisten terecht zeggen: een wereldorde die alleen de militaire, economische en culturele suprematie van het Westen bevestigt. Maar tegenover religieuze fanatici staan conventionele legers, multinationals en de ontspanningsindustrie van Hollywood vrij machteloos. In die zin waren de doelen van 11 september goed gekozen: het World Trade Center als symbool van het alles verslindende kapitalisme en consumentisme, het Pentagon als symbool van het militair-industrieel complex (en mogelijk het Witte Huis, als symbool van de politieke wereldmacht). De islamitische terroristen geloven in hun zaak. Door hen te diaboliseren zullen ze niet verdwijnen. Integendeel: hun acties zullen alleen maar spectaculairder en dodelijker worden. Religieuze terroristen maken misbruik van de vrijheid waarover elke burger in een democratische samenleving beschikt. Westerse technologie (vliegtuigen, mobiele telefonie, internet, e.d.) gebruiken ze om het Westen op de knieën te krijgen. In de toekomst zullen ze nucleaire, biologische en chemische wapens verwerven. Onze overgeorganiseerde en hyperconcurrentiële westerse samenlevingen zijn zeer kwetsbaar voor het cyberterrorisme.
Het Westen moet opteren voor een beleid van carrots en sticks (van lokmiddelen en dreigementen). Wat de sticks betreft: het Westen mag niet tolereren dat er in vreedzame samenlevingen onschuldige slachtoffers | |||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 707]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
vallen. De overheid moet de burger beschermen tegen gewetenloze criminelen. Men moet hard terugslaan, en geen landen ontzien die het terrorisme steunen. Men mag niet met terroristen onderhandelen. Wel moet men precies definiëren wat men onder daden van terrorisme verstaat en moet men de gevolgen van eventuele acties nauwkeurig inschatten. Anders dreigt de antiterreurbestrijding contraproductief te werken: meer en meer mensen zullen ervan overtuigd raken dat de terroristen het bij het rechte eind hebben. De strijd tegen het terrorisme mag de rechtsstaat niet bedreigen. Gevangengenomen terroristen hebben recht op een eerlijk proces. Arabische medeburgers wier enige band met de terroristen hun gemeenschappelijke religie of etnische afkomst is, mogen niet worden gediscrimineerd.
Wat de carrots betreft: het Westen moet niet alleen de symptomen, maar ook de oorzaken van het terrorisme bestrijden. Het Westen ziet in het Midden-Oosten en de Perzische Golf alleen maar de olie, niet de sociaal-economische ellende. Bij de mensen in de moslimlanden leeft diep ongenoegen en wrok. Dat is de voedingsbodem voor zelfmoordenaars. De Verenigde Staten moeten dringend hun politiek tegenover Israël en Irak herzien. Ze moeten hun troepen uit Saudi-Arabië terugtrekken. Ze moeten in de moslimwereld dialoog en democratische veranderingen aanmoedigen. De budgetten voor ontwikkelingshulp moeten worden opgetrokken. Het Westen moet de repressieve regimes van o.a. Algerije, Egypte en Saudi-Arabië laten vallen, zelfs als dat betekent dat fundamentalisten daar aan de macht komen. Het voorbeeld van Iran leert dat, op termijn, zelfs het meest theocratische regime bedreigd wordt door de moderniteit.
De islamitische wereld zelf moet leren het Westen niet te beladen met alle zonden van Israël. Ze gebruikt het Westen als alibi voor het onvermogen om het eigen ongeluk te verklaren en de eigen verantwoordelijkheid te erkennen. Corrupte heersers verkwanselen de rijkdommen van hun land. Hun wanbeleid veroorzaakt economische stagnatie, culturele vervreemding en sociale onrust. De oorzaak voor het religieuze terrorisme is daar te vinden. De sleutel om het succesvol te bestrijden eveneens. | |||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 708]
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
|
|