Streven. Vlaamse editie. Jaargang 52
(1984-1985)– [tijdschrift] Streven. Vlaamse editie– Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 646]
| |||||||||||||||||||||
Gazet van Antwerpen
| |||||||||||||||||||||
[pagina 647]
| |||||||||||||||||||||
vatieve of een progressieve. Waar situeert u Gazet van Antwerpen?
Omdat we ons openlijk als katholiek aandienen, drukken velen er onmiddellijk een conservatieve stempel op. Dat opdelen in vakjes vind ik uit de tijd. We hebben in ieder geval een duidelijk etiket: Vlaams, sociaal en christelijk.
Is ‘Vlaams’ niet wat zacht uitgedrukt? Neem b.v. uw recente uitval tegen Mark Eyskens, omdat hij het gewaagd had een studie van de Volksunie ‘lichtzinnig en semi-wetenschappelijk’ te noemen.
VU-volksvertegenwoordiger De Saeyere had i.v.m. het geld dat van Vlaanderen naar Wallonië stroomt cijfers vermeld die Eyskens volledig uit de lucht gegrepen noemde. Je kunt het zonnelicht toch niet ontkennen. Deze studie bevat dan misschien wel zwakke gedeelten, maar die geldstroom is geen fictie. Nu weet ik wel dat ministers niet graag kritiek horen, maar dat moeten ze dan maar voor lief nemen. Ook in verband met het staaldossier hebben we een standpunt ingenomen waarmee de regering niet zo gelukkig was. GvA heeft nu een duidelijke lijn en kijkt niet om naar een of andere partij. De verwijten komen trouwens van beide kanten. De VU vindt ons een CVP-krant.
Loopt de lijn van GvA niet parallel met die van 't Pallieterke?
Over die relatie wordt heel wat geroddeld. Ik heb zelf jarenlang aan 't Pallieterke meegewerkt en kan daar dus wel iets over vertellen. Ten eerste wordt dat weekblad, net als een reeks andere bladen, bij De Vlijt gedrukt. Ten tweede beschikt 't Pallieterke haast over geen vaste medewerkers, zodat ze hun berichten elders moeten halen. Zij hebben een vijftigtal losse medewerkers die daar voor een schnabbel wat randnieuws kwijt kunnen. Op dat vrij grote aantal correspondenten waren er toen misschien vier GvA-journalisten, maar er zaten ook medewerkers van zogenaamde linkse bladen bij. Dus dat parallellisme moet zeker gerelativeerd worden. Momenteel zou ik mijn medewerking aan zo'n blad niet meer kunnen verlenen. Sinds ik verantwoordelijk ben voor de Brusselse redactie, zou dat zelfs mijn beroepsbelangen schaden. Vanuit de politieke wereld krijgt men immers informatie die niet onmiddellijk voor publikatie vatbaar is, maar die je in staat stelt bepaalde beslissingen beter te begrijpen. Als men er nu echter achterkomt dat je aan 't Pallieterke meewerkt, ben je meteen gebrandmerkt en wordt die bron droog gelegd. Met recht en reden overigens vermits het om een vertrouwensrelatie gaat. | |||||||||||||||||||||
[pagina 648]
| |||||||||||||||||||||
SociaalDe laatste maanden had u het regelmatig over de optie ‘minder staat’. Is dat de remedie die ons er opnieuw bovenop moet brengen?
Ik geloof daar inderdaad sterk in, met het risico natuurlijk onmiddellijk als een liberaal gedoofdverfd te worden. Ik kan er echter niet bij waarom de staat b.v. voor 50% moet participeren in Distrigas, terwijl dat niet gebeurt met het water, de elektriciteit en de stookolie. Daarbij is gas niet eens goedkoper. Een ander voorbeeld: de staatsbank. Die mag er wel zijn, maar i.p.v. voor 100% eigenaar te zijn, zou men 40% kunnen verkopen. Met ‘minder staat’ bedoel ik ook het afschaffen van een reeks overbodige instellingen. Er bestaan momenteel 250 adviesorganen en commissies allerhande die alleen nog een schemerbestaan leiden. Als we onze economie werkelijk opnieuw op poten willen zetten, dan moeten we die richting uit. Met slogans als ‘haal het geld waar het zit’ komen we nergens, want zelfs als we de rijken alles afnemen zijn we er nog niet. Bovendien vraagt de staat steeds meer financiële tussenkomst van de burger, terwijl de service zeker niet in gelijke mate toeneemt. Zou de staat minder participeren, dan zou hij ook het verlies minder moeten dragen. Als de elektriciteitssector een kerncentrale bouwt of een oliemaatschappij een raffinaderij, dan betalen ze die zelf, maar als Distrigas, dat trouwens verlieslatend is, een investering doet, denk b.v. aan Zeebrugge, dan moet de staat ervoor opdraaien. In privé-handen zou dat heel anders functioneren, bij blijvend verlies zou het faillissement onafwendbaar zijn.
U twijfelt verder aan het nut om de ACV-invloed binnen de CVP te vergroten...
In het ACV is er duidelijk een fractie die vindt dat ze binnen de CVP onvoldoende aan bod komt en die daarom voor een eigen partij pleit. Mijn argument hiertegen is altijd geweest, dat dit een verzwakking zou betekenen aangezien er nog meer coalities gevormd zouden moeten worden dan nu. Men komt immers meer aan bod in een groter geheel dan met een eigen kleine partij. Bovendien moet nog bewezen worden dat hun klacht gegrond is. De premier, de fractievoorzitter van de Kamer, de voorzitter van de senaat, de belangrijkste ministers horen toch tot de ACV-strekking? In vergelijking met de andere standen, alle verhoudingen in acht genomen, mag het ACV niet klagen. De groep die nu een eigen partij gaat uitbouwen, eist gewoon dat de CVP precies aan haar wensen zou voldoen. Hun maatschappijvisie is echter zo strak uitgewerkt, dat de CVP als standenpartij daar inderdaad niet op in kan gaan. | |||||||||||||||||||||
[pagina 649]
| |||||||||||||||||||||
Leidt de aanwezigheid van vertegenwoordigers van banken en grootindustriëlen in de raad van beheer niet tot een bedrijfsvriendelijke pers?
Er is zo weinig contact dat wij die beheerders niet eens kennen, laat staan dat men van invloed zou kunnen spreken. De redactie bepaalt autonoom haar standpunt. Ook vanwege de drie vzw's die achter de GvA schuilgaan, is er geen sprake van invloed. Men mag niet denken dat de vzw Katholieke Propaganda geld van de krant afroomt, om er de CVP-verkiezingscampagne mee te betalen. Trouwens iedereen kan constateren dat GvA de laatste tien jaar zoveel geïnvesteerd heeft, dat er weinig marge overblijft om ergens geheime fondsen te laten afglijden naar een partij. We nemen overigens in ons blad geen enkele propaganda op, ook niet van de CVP. Er zitten in de raad van beheer ongetwijfeld mensen die lid zijn van de CVP, maar er is geen sprake van enige politieke of economische druk op de redactie. | |||||||||||||||||||||
ChristelijkGVA haalt regelmatig uit naar progressieve tendensen in de kerk. De ‘Kristenen voor het Socialisme’ b.v. of de bevrijdingstheologie.
Persoonlijk heb ik daar nooit over geschreven, maar het is duidelijk dat onze krant zich tamelijk orthodox opstelt. We gaan zeker de revolutionaire weg van de kerk niet op en zijn trouw aan het gezag van Rome. In een krant is de inbreng van iedere redacteur groter en tegelijk kleiner dan men vermoedt. De persoonlijke visie van een enkeling kan dus soms een bepaalde overaccentuering geven. Werken aan de basis verglijdt echter zeer snel naar marxistisch gedachtengoed en daarin willen wij ons voorzichtig opstellen.
Je kunt toch tegen uitbuiting en verdrukking in het verweer komen, zonder van communistische sympathieën te moeten worden verdacht?
Ik denk niet dat wij de huidige machtsstructuren in Latijns-Amerika gehandhaafd willen zien, maar we staan sceptisch tegenover de alternatieven. Is Cuba dan het goede voorbeeld? Mogen we dan niet vragen wat er in de plaats gaat komen en hoe men denkt dat te verwezenlijken? We willen vooral de traditionele hiërarchie binnen de kerk volgen.
Mag men stellen dat GvA zich i.v.m. ethische problemen het strengst opstelt van alle katholieke dagbladen?
Een krant die zich katholiek noemt, geeft aan die problematiek een eigen | |||||||||||||||||||||
[pagina 650]
| |||||||||||||||||||||
inhoud. Hoe andere bladen van de christelijke zuil dat doen, daar bemoeien we ons niet mee, maar wij houden er alleszins een duidelijke en strenge visie op na.
Over het ‘donor-wetsontwerp’ liet u zich vrij negatief uitGa naar voetnoot1. Uit vrees dat uiteindelijk ook euthanasie op basis van zelfbeschikking bespreekbaar zou worden?
Aan een uitbreiding van dit ontwerp heb ik in de verste verten niet gedacht. Dit voorstel doet mij weer aan ‘minder staat’ denken. De staat maakt het zich inderdaad erg gemakkelijk door zomaar, ex cathedra, een verplichting op te leggen met als enige uitleg dat er te weinig donors zijn. Wat de staat had moeten doen was een goede voorlichtingscampagne voeren zodat men op het individu geen negatieve morele druk had moeten uitoefenen. Thans moet inderdaad iemand die de interventie niet wenst, zich bij een gemeentebediende openlijk bekend maken, waardoor hij meteen een asociaal etiket krijgt opgeplakt. In Nederland b.v. is zo'n verplichting helemaal niet nodig.
In Herinneringen van een rechts journalist noemt Gaston Claes de raad die enkele katholieke vrienden hem hadden gegeven om voortaan Jef Geeraerts dood te zwijgen een ‘enorme lafheid en een ontvluchten van de eigen verantwoordelijkheid’. In het laatste hoofdstuk noemt hij dan weer de zwijgplicht t.o.v. Humo-journalist Leo De Haes een ‘logische reactie’...
Die zwijgplicht dient sterk genuanceerd te worden. We vonden wel dat die reeks ons vaak onfatsoenlijk aanpakte, maar dat een recht op antwoord de zaak nog veel erger zou maken, aangezien het dan zou uitmonden in een eindeloos debat. Naar Humo toe leek het ons dus nogal evident dat we er niet gingen op reageren, maar het is niet waar dat de directie ons een verbod zou opgelegd hebben. Dat zou trouwens onzin zijn, omdat al wie wordt aangevallen, gewoon het recht heeft om persoonlijk te reageren. We hadden anderzijds wel in de krant kunnen antwoorden, maar dat zou een ongebruikelijk procédé geweest zijn waar een gedeelte van onze lezers zelfs niets van begrepen zouden hebben. Bovendien is uithuilen bij de eigen lezers wel het laatste wat men als krant mag overwegen. | |||||||||||||||||||||
[pagina 651]
| |||||||||||||||||||||
Hete hangijzersIs het geen overdreven preutsheid om filmadvertenties te retoucheren en bereikt men daar uiteindelijk geen averechts effect mee? Persoonlijk vind ik van wel, maar ieder mens is een produkt van zijn tijd. De hoofdredactie en andere hogere redactieleden zijn 60-plussers. De nu aankomende generatie staat daar al een stuk anders tegenover. Anderzijds is een krant ook zeer gevoelig voor haar lezerspubliek en er komen na bepaalde recensies soms tien tot twintig lezersbrieven toe met verontwaardigde reacties. Ieder dagblad gaat op dat moment bijsturen en gaat de lezers over een bepaald toneelstuk of film dan gedetailleerd adviseren of er kortweg over zwijgen op gevaar af natuurlijk van een betrouwbare gids te worden voor twijfelachtige zaken.
U haalde onlangs het verzet van een gedeelte van het katholiek onderwijs t.o.v. het VSO naar de frontpagina. Houdt dat niet automatisch een stellingname in?
Het stond op de beste plaats, omdat het om een primeur ging. We hadden daar helemaal geen andere bedoeling mee, temeer daar het artikel geen waardeoordeel inhield t.o.v. het VSO. Wij wilden gewoon het verzet verwoorden van een vrij grote groep mensen die misschien tegen heug en meug een bepaald schoolsysteem moeten verlaten.
I.v.m. het rakettendossier reageerde GvA weliswaar pro-Navo, maar verschillende waarnemers hadden een nog radicalere stelling verwacht. Wij hebben daar met verschillende redacteurs commentaren aan gewijd en ik meen dat ik wel wat genuanceerder geschreven heb dan mijn collega's. Dat komt voornamelijk, vermoed ik, door het feit dat ik de partijen in het algemeen en de CVP in het bijzonder in Brussel op de voet volg en een zwart-wit stelling daar gewoon niet haalbaar is. Een lezer houdt weliswaar van klare uitspraken, maar politiek is nu eenmaal niet zo duidelijk. Het komt de kranten bovendien niet toe de partijen voor te schrijven welke beslissingen ze moeten nemen. Wij moeten hun besluiten wel beoordelen.
Bij een artikel over de opvattingen van J.-M. Le Pen i.v.m. het gastarbeidersprobleem stond opvallend weinig commentaar. Kan u de houding van GvA in dit verband even schetsen? U hebt zelf enkele commentaren aan deze kiese materie gewijd.
Men is er alleszins niet bij gebaat de ogen voor dit probleem te sluiten. Het gaat om een groep van 400.000 mensen die moeilijk geïntegreerd worden. Dit moet in de eerste plaats onderkend worden en ook moeten we dwaze | |||||||||||||||||||||
[pagina 652]
| |||||||||||||||||||||
slogans als ‘gastarbeides buiten’ weren. De zgn. ‘oprotpremies’ mogen enkel in overweging genomen worden op vrijwillige basis. Er kan gewoon niet aan gedacht worden mensen weg te jagen die hier in hun beste jaren zijn komen werken, een huis gekocht hebben en wier kinderen bij ons school hebben gelopen. Trouwens die aarden zelfs niet meer in de cultuur van hun land. Ook diegenen die tot een snelle assimilatie willen komen moet men terechtwijzen, aangezien we de gastarbeiders dan weer dwingen hun eigenheid op te geven. Er moeten tussenwegen gezocht worden, waarbij we overtuigd moeten blijven dat er van die integratie een verrijking voor onze gemeenschap kan uitgaan. Met deze zienswijze zal ik zeker niet tot de fanclub van Le Pen toegelaten worden.
GvA krijgt wel eens het verwijt dat het nieuwsfeiten wegmoffelt. Hoe gebeurt de nieuwsselectie?
Er zijn een aantal technieken die iedereen kent, maar men moet ook rekening houden met menselijke factoren. Neem het buitenlands nieuws b.v. Aangezien onze krant daar, spijtig genoeg, maar één bladzijde voor inruimt, gebeurt de selectie meestal volgens de eigen klemtonen van de redacteur. Plaatsruimte en persoonlijke voorkeur gaan hier dus hand in hand. Er is dan ook geen nieuws dat uit principe wordt weggelaten. Het aanbod van GvA is trouwens veel groter dan bij andere bladen. We staan bekend als de krant waar de meeste onderwerpen in staan, denk maar aan onze bijnaam: de frut. Persoonlijk zou ik trouwens liever een grotere selectie maken en minder stukken brengen om de kwaliteit te verhogen.
Werner Van de Walle beweert dat de directie bij GvA voortdurend aan de teksten sleutelde. Hebt u ook die ervaring?
In principe wordt er aan een tekst niets gewijzigd omdat men ervan uitgaat dat de journalist zijn vak kent en dat zijn stuk af is. Tevens veronderstelt men dat hij de opties van de krant in grote trekken in zijn achterhoofd houdt. Indien de redacteur in die zin ernstig flatert, mag het hem niet verbazen dat men aan zijn artikel sleutelt. Verder worden er ook al eens teksten ingekort, vaak zonder overleg wegens tijdsgebrek, of worden er taalfouten uitgehaald.
In hoeverre krijgen journalisten van GvA inspraak bij het beleid?
We zijn niet vertegenwoordigd in de raad van beheer, maar desondanks worden we zeer goed voorgelicht door de geijkte kanalen, zoals b.v. de ondernemingsraad.
Wat vindt u van het cumuleren van een hoofdredacteurschap met een politiek ambt of met een baan bij het Beknopt Verslag? | |||||||||||||||||||||
[pagina 653]
| |||||||||||||||||||||
Bij GvA bestaat er volledige onverenigbaarheid tussen een journalistieke taak en een politiek ambt, wat zelfs tot en met de gemeenteraad gaat. Andere cumulaties zijn meestal historisch gegroeid vanuit een dubbele optiek: enerzijds werden topjournalisten slecht betaald en gunde men hen wel een schnabbel en anderzijds vond men het een interessante journalistieke sleutelpositie. Vooral dat laatste was een vergissing vermits men dan meestal gebonden was door een zwijgplicht. Thans moet men zich de bijkomende vraag stellen of dit jachtig beroep überhaupt nog een cumul mogelijk maakt. Tenslotte zal een bijambt in de toekomst, tenminste wat het Beknopt Verslag betreft, onmogelijk worden aangezien het van het Parlement uit verboden werd.
Hoe staat u t.o.v. de verstaanbaarheid van onze pers?
Dat is inderdaad een enorm probleem waar nog hard aan gewerkt moet worden. Naar mijn smaak kan iets nooit eenvoudig genoeg uitgelegd worden, maar de kranten zondigen daar dagelijks tegen. Dit heeft verschillende oorzaken, waarvan de gemakzucht de belangrijkste is, omdat het nu eenmaal eenvoudiger is alles in het jargon weer te geven. Nauw hiermee verbonden is natuurlijk de strijd tegen de death-line, die ook aanspoort om ministeriële teksten letterlijk over te nemen. Een goed voorbeeld hierbij vormt een lezersbrief met de vraag waarom ik in een hoofdartikel sprak over ‘dubbel’ vakantiegeld. Ik wist dat toen ook niet en heb zelfs verschillende mensen moeten bellen vooraleer ik de (historische) uitleg gekregen heb.
Vaak hoort men ook dat de Vlaamse krantelezer geen briefschrijver is, zodat men er het raden naar heeft, wat de lezers van hun dagblad verwachten. Waarom doet men niet aan uitgebreid lezersonderzoek?
Wij zijn er volop mee bezig en wachten met ongeduld op de resultaten. Toch mag het aantal lezersbrieven, vooral die naar de politieke redactie gericht, niet onderschat worden. Ik krijg voldoende reacties, geschreven en telefonisch, om mij in een toestand van permanente dialoog met mijn lezers te voelen.
GvA wordt voor 80% verspreid in de provincie Antwerpen. Is het een regionale krant en reiken de ambities niet verder?
Het is duidelijk dat de verspreiding van de krant klemtonen legt op de provincie Antwerpen en de direct aangrenzende gebieden: het Waasland, het Leuvense en een stuk Brabant, maar dat wil nog niet zeggen dat we een regionale krant zijn. Ik meen dat we eerder een nationaal blad zijn met een | |||||||||||||||||||||
[pagina 654]
| |||||||||||||||||||||
sterke regionale distributie. De inspanning die we dagelijks doen om nationale berichtgeving te brengen valt immers niet te loochenen. | |||||||||||||||||||||
Andere mediaOnlangs nog schreef GvA: ‘Rood was gisteren weer troef op ons scherm’. Als je naar de ‘higher levels’ bij de BRT kijkt, komt dit toch onwaarschijnlijk over!
Ik vind die titel inderdaad wel een zeer ongenuanceerde benadering van het probleem. Mijn kritiek op bepaalde BRT-journalisten betreft het feit dat ze te veel hun persoonlijke politieke voorkeur laten blijken. Dit gebeurt dan vaak door woordkeuze en twijfelachtige nuanceringen. Er kunnen b.v. geen verkiezingen plaatsvinden in een Oostblokland of men spreekt van een ‘overdonderend succes’, terwijl een analoge stembusraadpleging in Zuid-Korea wordt afgedaan met ‘schijnverkiezingen van het militaire regime’. Men mag zich toch over dergelijke woordkeuze vragen stellen. Ik stel telkens weer vast dat men ten overvloede de democratische structuren in de marxistische landen beklemtoont, waarbij men het dan nooit heeft over dictators maar steeds over regeringsleiders, enz... Ook bij het citeren van dagbladen tijdens de nieuwsuitzendingen loopt het fout. Als GvA een primeur heeft, komt dat zelden of nooit in het nieuws omdat bepaalde journalisten dat een rechtse, verwerpelijke krant vinden, waar ze mordicus geen reclame voor wensen te maken, terwijl De Morgen in dezelfde omstandigheden iedere uitzending opnieuw vermeld zal worden. In die zin hebben we dus kritiek op de BRT.
Moet de BRT dan uit de ether verdwijnen?
Laat mij eerst nog stellen dat ik geloof in de goede trouw van het merendeel van de journalisten, maar dat het vooral de hoofdredacteurs en de redactiesecretarissen zijn die hun gezag onvoldoende laten gelden. Verder zal de BRT in de toekomst haar leidinggevende rol binnen onze audiovisuele wereld toch blijven behouden, hoezeer bepaalde groepen daar via commerciële zenders of lokale televisie aan willen tornen.
GvA werkt daar toch binnen de Vlaamse Media Maatschappij aan mee!
Wij moeten daaraan participeren, omdat wie nu de trein mist hoogstwaarschijnlijk zijn kans verkijkt. De CVP en de PVV menen dat zulk een aanpak een zeer lucratieve onderneming gaat worden. Persoonlijk sta ik | |||||||||||||||||||||
[pagina 655]
| |||||||||||||||||||||
daar sceptisch tegenover, omdat men de reclame-inkomsten duidelijk overschat.
Zal commerciële televisie ook geen niveauverlaging van de programma's met zich brengen?
Niet noodzakelijk. Bovendien is heel de BRT momenteel een saaie bedoening. Men biedt overwegend informatie en vorming aan op een wijze die weinig hartverheffend is, terwijl de weinige ontspanningsprogramma's nog op patronaatniveau staan.
GvA heeft ook bindingen met de vrije zender Radio-Expres.
Inderdaad, hoewel we ook daar weer gewoon op de trein gesprongen zijn. De meeste kranten participeren aan een vrije radio en bieden net als wij een informatie-service in ruil voor enkele minuten reclame. De drang om toch maar niets te missen heeft het gehaald op de vrees om aan iets illegaals mee te werken.
Vormt de commercialisering van bepaalde videotex-systemen geen bedreiging voor de geschreven pers?
Bepaalde specialisten voorspellen zelfs de totale verdwijning van de gedrukte media en hun vervanging door het beeldscherm. Het gebruik en de mogelijkheden van onze meest traditionele media zijn echter zoveel groter dat het zo'n vaart wel nooit zal lopen. Al blijft op dit snel evoluerend terrein iedere voorspelling uiteraard gewaagd.
Waarom laat een globaal mediabeleid voor Vlaanderen zolang op zich wachten?
Dat is gewoon kenmerkend voor de politiek zoals die in ons land bedreven wordt. Ook de staatshervorming is op een improvisatorische wijze tot stand gekomen, pas achteraf is men met het buitenland gaan vergelijken. De normale procedure had omgekeerd moeten verlopen en precies hetzelfde doet zich met de mediapolitiek voor. Van de Nederlanders hebben we b.v.i.v.m. beleidspolitiek heel wat te leren. De CVP en de PVV hebben nochtans enkele jaren geleden beide wel een congres aan het mediabeleid gewijd, maar ondertussen is het daarbij gebleven. Het blijft bij schuchtere pogingen en verder moddert men maar wat aan. | |||||||||||||||||||||
[pagina 656]
| |||||||||||||||||||||
Profiel Jan Veestraeten
|
|