Streven. Vlaamse editie. Jaargang 48

[p. 744]

Politieke kroniek
Wankelend beleid

Maandenlang is er gepraat over inleveren. Iedereen moest inleveren, het wat kalmer aan gaan doen. Het werd op parlementaire tribunes verkondigd, op economische congressen beaamd, op studiedagen in 't lang en in 't breed uiteengezet: wij hebben het er te goed van genomen, en iedereen moet inleveren. Maar als dan maatregelen worden getroffen om te doen inleveren, dan lijkt het plots of deze echt maar alleen voor de anderen gelden.

Er zijn wel wetten gestemd, om paal en perk te stellen aan het ‘altijd maar beter hebben’, maar voor die wetten in werking traden, kon er al worden bedongen, dat het in de sociale verhoudingen toch niet zo een vaart zou lopen. En de overheid zelf, die eigenlijk de toon heeft aangegeven in het inleveringsconcert, is altijd netjes op de achtergrond gebleven: we zullen wel zien in welke mate er op de begroting zal worden uitgespaard. Nodig was dat alleszins, want de tekorten op de begroting lopen niet op met miljarden, maar met tientallen miljarden tegelijkertijd, zodat er uiteindelijk zo ergens naar 220 miljard fr. moet worden gezocht. Een ganse dag beraadslaging in conclaaf bracht de regering-Martens ertoe, een besparingspakket uit te werken, dat ternauwernood volstond om bijkredieten te compenseren. Een lachertje, alles samen, dat volkomen op z'n plaats was in het scheefgetrokken inleveringsdebat. Maar de economische en de financiële werkelijkheid laten niet met zich lachen, het vertrouwen in de monetaire situatie van de eigen munt ging aan 't wankelen, en dag na dag moest de Nationale Bank met gigantische bijdragen de pariteit van de frank steunen. Dan helpt geen schipperen meer, dan moet er serieus worden geregeerd. Wilfried Martens heeft het geprobeerd, zijn ministers samen geroepen en hun een herstelplan voorgelegd, dat eindelijk de hele melodie van het inleveringsconcert tot werkelijkheid zou maken: herziening van het stelsel der index-aanpassingen, en der in aanmerking te nemen prijsprodukten, en beperking van de loonbewegingen, zelfs met herziening van de zopas gesloten collectieve arbeidsovereenkomsten. De toestand was ernstig genoeg, maar... toch ging het niet en Martens moest er de conclusies uit trekken.

Het klinkt bijna als een dwaas verhaal. Maar dat is nu eenmaal de harde realiteit in dit land: zelfs de waarschuwing van een gevaarlijk wankelende munt - waarmee dan toch het spaargeld van alle kleine mensjes is gemoeid - volstaat niet, om electorale posities in het gedrang te brengen.

Dat is de harde les die wij uit de crisis onthouden.

Die crisis zelf lijkt ook soms zo ongerijmd dat men zich afvraagt of het wel allemaal reëel is.

Zo bijvoorbeeld de aanvang van de raadplegingen van het staatshoofd, waarbij niet alleen de politici maar ook nog alle vooraanstaanden uit de sociale en economische wereld op het paleis werden samengeroepen, om zich de levieten te horen lezen, en de verantwoordelijkheid van de politiek te horen verklaren. Het is wellicht met de beste bedoelingen gebeurd. Maar op een

[p. 745]

ogenblik, dat iedereen terecht klaagt over de al te grote invloed van de zgn. ‘sociale partners’ in de politieke beslissingen, dat er langs alle kanten gewaarschuwd wordt voor de verglijding van de besluitvorming, van de parlementaire democratie naar de cenakels van paritaire comités en arbeidsconferenties, op zulk ogenblik is het initiatief van het paleis zeer ongelukkig gekomen.

Het is trouwens niet het enige ongerijmde geweest in de start van de crisis. Stel u voor, dat er met de grootste ernst sprake geweest is van het weigeren van het ontslag van de regering, zodat de regering-Martens verder zou kunnen regeren, terwijl er naast de regering een informateur zou worden benoemd, om te onderzoeken of de scherven niet zouden kunnen worden gelijmd.

De aanwijzing van een man als Marc Eyskens als formateur was van aard om in een geheel van energieke maatregelen bij te dragen tot het herstel van het vertrouwen in de Belgische munt. Op voorwaarde uiteraard, dat die aanwijzing vergezeld ging van een duidelijke beslistheid, de crisis op de kortst mogelijke tijd op te lossen - zoals het trouwens in de opdracht van de koning was verwoord. Het gekste is, dat Marc Eyskens, die twee uren voor zijn aanwijzing als formateur, over de socialisten in de radio verklaarde: ‘blijkbaar waren onze partners in de regering niet opgewassen voor hun taak’, verplicht werd zijn opening te maken, precies naar die socialisten toe als partners. Dat nu uitgerekend de druk in die zin van Paul Vanden Boeynants kwam, de voorzitter van de PSC, die op datzelfde ogenblik aan het onderhandelen was met een SP-minister over het regeringsspel, en met het FDF over het burgemeesterschap van Brussel, waarvoor de PSC-voorzitter al jaren op de loer ligt, maakt het allemaal nog potsierlijker.

Op het eerste gezicht leek het ook vrij lachwekkend dat de liberalen, zodra de regering gevallen was, plots zowel langs de Franstalige als langs de Vlaamse kant hun harde eis ‘geen regeringsdeelname zonder verkiezingen’ lieten vallen en zich, onder bepaalde voorwaarden, bereid verklaarden om zo in de boot te stappen. Bij nader inzien is dat niet zo dwaas overgekomen, en gaf het blijk van een vrij gaaf inzicht in wat de grote massa beroert. Die massa van de kiezers is niet op het electoralisme uit, zeker niet als het erop aankomt de toekomst veilig te stellen. Belgen, Vlamingen en Walen hebben immers al lang begrepen dat de matiging en de offers van vandaag er nodig zijn om de groei en het welzijn morgen veilig te stellen.

De fout van de politici is dat ze zich niet kunnen realiseren, dat de gewone man in de straat een flinke dosis verantwoordelijkheidszin heeft... misschien méér dan we aan de top hebben gevonden, de laatste weken...

Louis Van Nuland