Streven. Vlaamse editie. Jaargang 48

[p. 556]

Politieke kroniek
En toch hopen?

De eerste weken van het jaar hebben alleszins geen hoopgevende verwachtingen meegebracht. De economische evolutie is naar de zwartste kant gaan overhellen, financiëel zag het er niet rooskleuriger uit en moest een overheidslening worden gelanceerd met een recordcijfer van 13-13,25%. En op het vlak van de gewone politieke verhoudingen in de regeringspartijen hebben wij het meegemaakt dat andermaal het wederzijds wantrouwen hoogtij is gaan vieren.

Eerst hebben wij het wantrouwen vastgesteld tussen gelovigen aan de ene en vrijzinnigen aan de andere kant. Eens temeer rond de onderwijsproblemen en meer speciaal dan rond de rationalisatie van het secundair onderwijs en de daarmee samenhangende deblokkering van het in 1973 wettelijk tot stand gebrachte waarborgfonds voor de schoolgebouwen van de gesubsidieerde netten.

Als de ministerraad eenvoudig aan de drie onderwijsministers opdroeg gezamenlijk een becijfering te bezorgen van de kostprijs der nieuwe onderwijsbeslissingen - naast de rationalisatie ook nog de organisatie van de nationale dienst voor leerlingenvervoer - weigerden de twee socialistische ministers gewoon aan tafel te gaan zitten met hun kristendemokratische collega. Zoals de ministers Calewaert en Busquin ook alle medewerking afremden waar het erop aan kwam het waarborgfonds voor de schoolgebouwen een eigen beheer en een eigen administratie te bezorgen.

Tegelijkertijd werd er dan weer, van de twee socialistische titularissen uitgaand, een hele polemiek opgezet over de zware kost van de ontworpen rationalisering waarbij echter het meest wrange voorbehoud werd gemaakt tegen iedere poging om die kostprijs, van de overgang naar het VSO vooral, enigszins te drukken. In heel die technisch-financiele discussie kan men zich niet van de indruk ontdoen dat er vrij gemakkelijk een oplossing zou kunnen worden gevonden zo er geen diep wantrouwen achter stak van de ene minister tegen de andere. En als het wantrouwen bepalend is, dan zitten we volop in de sfeer die de politieke instabiliteit van de jongste jaren heeft beheerst...

Als er van wantrouwen wordt gesproken, dan kan je er niet onderuit, dat er op regeringsniveau nog altijd - ook al gaf men de indruk de communautaire tegenstellingen nu eens naar het achterplan te hebben verwezen - aan touwtrekkerij wordt gedaan tussen Vlamingen en Walen.

Het is niet te loochenen, dat de economische teruggang zich vooral zwaar doet gevoelen in Wallonië. In de eerste plaats met de staalnijverheid, die nu eenmaal een Europese crisis doormaakt. Bij de beslissing van de regering over de oprichting van een continu-gieterij bij Chertal-Cockerill werd tegelijkertijd bevestigd dat er ook een continugieterij zou komen bij Sidmar.

Een minister in functie achtte het gepast daar met alle geweld tegenaan te vliegen, terwijl duidelijk was - en overal goed begrepen - dat de beslissing met betrekking tot Sidmar inderdaad slechts zou worden uitgevoerd na uitvoering van de investering in het Luikse. Alleen minister Dehousse had het er zo niet op

[p. 557]

begrepen, om nog eens wat wind te kunnen zaaien. De storm werd al vlug geoogst: lui van het Rassemblement Wallon schoten uit tegen de Vlaamse minister van economische zaken en eisten onmiddellijk een volledige regionalisering van de tot nogtoe aan het nationaal beleid voorbehouden grote sectoren. De Gendebiens en anderen moeten er zich evenwel terdege rekenschap van geven, dat een dergelijke regionalisering van het staal volledig met Waalse gelden zou moeten worden gefinancierd.

En dat is nu eenmaal niet mogelijk. Want Wallonië moet nog hardere klappen opvangen dan die van de siderurgie. De eerste weken van 1981 zijn catastrofaal geweest voor Wallonië, met op de voorgrond de beslissing van British Leyland, de fabriek te Seneffe op te geven, en daarnaast de pijnlijke situatie van diverse textielbedrijven, waaronder Fabelta-Tubize, wat minister Claes deed vaststellen, dat er in Waals-Brabant een werknemer op drie zonder job zat...

Die situatie van Wallonië is wel tekenend voor de dringende behoefte aan een relance-plan. Maar juist in Wallonië wordt er het hardst betoogd en geijverd tegen het herstelplan van de regering en de inkomensmatiging.

Zonder matiging blijkt het nochtans niet mogelijk om de berg terug op te klimmen. Een van de meest karakteristieke gebeurtenissen van de jongste weken is ontegensprekelijk de bekendmaking geweest van een manifest voor economische heropstanding, door de christendemokraten in dit land. Het grote thema in dat manifest is het vervangen van de angst door de hoop. Maar niettemin wordt er uitdrukkelijk in bevestigd dat geen ‘relance’ mogelijk is zonder dan iedereen een inspanning doet, zonder dat er gedurende minstens vijf jaren een beleid wordt gevoerd van serieuze inkomensmatiging.

Ook op dat stuk van de matiging en de beperking van de uitgaven, zal het er in de komende weken om gaan, of de overheidsdiensten zelf wel bereid zijn om die weg te volgen. De regering kan er inderdaad niet langer onder uit dat harde maatregelen moeten worden getroffen op het stuk van de begrotingsuitgaven. Zo lang reeds wordt er op die nagel gehamerd dat eerste minister Martens zelf heeft moeten erkennen dat na de eerste versoberingstrein er een tweede zou volgen in de vorm van een brutaal-harde budgetcontrole.

Zelfs al heeft ze zich nog niet al te slecht gedragen in de eerst versoberingsperiode, zal de meerderheid nog wel bereid zijn om ook in die tweede fase het risico te lopen aan populariteit in te boeten? Er is wellicht moed nodig om tegenover de openbare opinie de harde taal van de vereiste offers te voeren. De kristendemokraten hebben, met de bekendmaking van hun manifest, die moed opgebracht... En tegelijkertijd wellicht gedacht een zekere electorale positie in te nemen, mocht het nodig zijn...

Want nu mag men nog wel bevestigen, dat de duurzaamheid van regering en parlement essentiële voorwaarden zijn voor de doelmatigheid van het beleid - vooral in crisistijd - veiligst is het toch steeds gereed te zijn voor een onverwachte politieke crisis. Zou die trouwens zo onverwacht zijn, als ze nu moest intreden?

Louis Van Nuland