Streven. Vlaamse editie. Jaargang 48

[p. 361]

Politieke kroniek
Op de drempel van het nieuwe jaar

Het nieuwe politieke jaar staat ontegensprekelijk in het licht van de heftige sociaal-economische spanningen en de zo moeilijk te realiseren matiging, waarvoor alle burgers zich de nodige inspanning moeten getroosten. Als we terugkijken naar de maanden die achter ons liggen, naar het hele jaar 1980, dan valt wel degelijk op, dat er veel te laat begonnen is met die matigingsactie, dat wij ontzaglijk veel tijd en energie hebben verspeeld met de staatshervorming - die, nu zij er is, blijkbaar geen mens kan bevredigen - en dat we met de matigingspolitiek eigenlijk alleen maar onze buren achternahollen. Het gevolg daarvan is dat de kloof die tussen onze economische bedrijvigheid en die van de buren was ontstaan, er hoegenaamd niet mee wordt weggewerkt. Erger nog: de andere lid-staten van de gemeenschap kunnen met een versoberingsprogramma een zuiver economisch doel nastreven; bij ons is dat niet mogelijk: naast de zuiver economsiche problematiek zitten wij met een zieke structuur van de overheidsfinanciën, een rijksschuld die bijna astronomische afmetingen aanneemt en... een regering die, wat men er ook moge van zeggen, niet de moed kan opbrengen om uitgaven te schrappen die niet onontbeerlijk zijn.

Eerlang worden weer de balansen van de grote vennootschappen gepubliceerd. Ook te dien aanzien kan de vraag worden gesteld of ons beleid niet op een verkeerd spoor werd gezet. Het klinkt natuurlijk bijzonder fraai, te verkondigen dat het geld moet worden gehaald waar het zit, dat de grote winsten moeten worden afgeschuimd door de belastingen. Maar met het belasten van winsten kan men ook wel eens zo vergaan, dat er nergens nog kandidaten te vinden zijn, om met nieuwe bedrijven te beginnen en zo de arbeidsplaatsen te creëren die we zo nodig hebben. En waar staan we dan met onze mooie theorieën?

Het klinkt erg pessimistisch, maar toch is dit de achtergrond waartegen we de aanvang van het nieuwe politieke jaar moeten bekijken.

[p. 362]

Gisteren en vandaag

Bij de start van een nieuw jaar horen uiteraard wensen. Nu we 1981 ingaan, lijken die wensen hierop neer te komen, dat we toch niet zouden terugvallen in de vergissingen en tekortkomingen van de voorbije twaalf maanden. De fundamentele vergissing blijkt wel te zijn geweest, dat alles werd toegespitst op de hervorming van de staatsinstelling. Niet alleen was dat een vergissing, omdat de sociaal-economische nood intussen steeds maar groter werd, maar ook omdat het vertrekpunt voor die staatshervorming van bij de aanvang bijzonder dubieus was. In 1979 werd een ontbinding van het parlement onvermijdelijk, omdat de Egmont-Stuyvenbergakkoorden er kennelijk niet door te halen waren. Men wilde echter geen ontbinding zonder het parlement de kans te geven de noodzakelijke verklaring tot herziening van de grondwet af te kondigen. En om die verklaring gestalte te geven heeft men zich volledig geïnspireerd op... de Egmont-Stuyvenbergakkoorden. Het was een vergissing die niet een bepaalde regering kan worden aangewreven, het hele parlement - oppositie incluis - heeft zich daar vergist. En men moet achteraf de moed hebben te erkennen, dat dààr de grondslag ligt van de erg ongunstig onthaalde staatshervorming.

Toch had men een en ander geleerd uit het verleden met het Egmontpakt, o.m. gaf men de indruk het nodige respect op te brengen voor de adviezen van de Raad van State. Maar anderzijds werd diezelfde Raad van State, en het Hof van Cassatie tegelijkertijd, voor het hoofd gestoten met de schets van een half juridisch, half politiek arbitragehof, een schets die men nog niet eens heeft durven uitwerken, maar die niet te verdonkeremanen valt. Van de andere kant wordt de verwarring ten top gevoerd, wanneer een minister uitdrukkelijk het advies van de Raad van State vraagt over een interpretatie van de taalwet - het taalgebruik in een gemeenteraad van een faciliteitengemeente - en achteraf dat advies gewoon naast zich neerlegt - het is slechts één van de vele appreciatie-elementen, wordt gezegd - en de betrokken gemeentebesturen te horen krijgen, dat ze geen enkele regeringscommentaar terzake hoeven te verwachten. Let wel: het advies van de Raad van State over deze aangelegenheid steunt uitsluitend op de grondwettelijke gevolgen van het behoren tot een duidelijk bepaald taalgebied (art. 3 bis van de grondwet), en de weigering van een regeringscommentaar is er daarom des te bedenkelijker om.

Graaiend in de politieke informatie-oogst van wat achter ons ligt, halen we nog een andere bittere verklaring boven, van de minister van justitie tijdens het laattijdig debat over zijn lopende begroting. Minister Moureaux

[p. 363]

zei doodeenvoudig, dat de door het parlement gestemde wet op de gerechtelijke bijstand niet kon worden uitgevoerd, omdat er geen uitvoeringsbesluiten van waren uitgevaardigd. En die uitvoeringsbesluiten komen er niet, omdat het te kostelijk zou uitvallen voor de overheid: er is geen geld. Het ergste lijkt mij niet, dat een minister zo iets klakkeloos in de kamer kan zeggen, maar dat er geen enkele volksvertegenwoordiger is geweest, van geen enkele fractie, om daartegen te protesteren.

Tot de voor de hand liggende politieke wensen voor het nieuwe jaar behoort in de eerste plaats de betrachting naar een grotere politieke stabiliteit. In één jaar tijd werden uit een regering van socialisten en christendemocraten de FDF-ministers buiten gesmeten, werd een nieuwe meerderheidsaanbreng voor het grondwetsquorum aangetrokken met de liberalen, die dan ook weer zijn opgestapt, zodat het jaar werd besloten met een ploeg van socialisten en christendemocraten. Als deze regering valt, weet men zo al dat de volgende ploeg er weer een zal zijn met socialisten en christendemocraten, al dan niet mét andere partners, en die kunnen binnen afzienbare tijd dan weer de laan worden uitgestuurd. Het is dan ook potsierlijk, hoe in het politieke Brussel nu alweer gefluisterd wordt dat deze ploeg het niet zo lang zal trekken. Als er geen serieus alternatief is, moet er geen regering vallen. Geen van de twee partners, in Vlaanderen of in Wallonië, bevindt zich in een positie waarin verkiezingen met licht gemoed tegemoet kunnen worden gezien. Als we ons het débâcle herinneren dat zowel de christendemocraten als de socialisten hebben moeten doorworstelen na de regering Lefèvre-Spaak, is het duidelijk dat men aan beide kanten alleen dan de kiezers wil laten beslissen, als deze regering resultaten kan voorleggen. En die resultaten zullen van sociaal-economische aard moeten zijn. Men maakt zich begoochelingen, als men denkt dat een executief meer of een raad minder, op het communautaire vlak, ook maar bij één landgenoot de balans gunstig doet overslaan.

Louis Van Nuland