Streven. Vlaamse editie. Jaargang 47

[p. 818]

Indira Gandhi weer aan de macht
A. Fonseca

Wat onder de Indiase deskundigen op politiek gebied en ook in de wereldopinie zeer veel verbazing wekte, was de terugkeer naar de macht van Indira Gandhi, die in de dit jaar gehouden verkiezingen een overweldigende meerderheid behaalde, nadat zij voor drie jaar een verpletterende nederlaag geleden had in de verkiezingsstrijd met de Janata Partij. Alhoewel er reden tot verbazing bestaat, moet men voorzichtig zijn met het interpreteren van de verkiezingsuitslagen uitsluitend aan de hand van het aantal zetels dat de partij gewonnen heeft, en mag men niet zonder meer veronderstellen dat dit de enorme populariteit van de partij in het land zou weergeven. Doordat het Indiase verkiezingsstelsel gebaseerd is op het behalen van een meerderheid van stemmen door verscheidene individuele mededingers, benoemd door verschillende partijen, won de door Indira Gandhi geleide Congrespartij 66% van de zetels in de Lok Sabha (de Tweede Kamer van het Indiase parlement), terwijl ze maar 42% van de uitgebrachte stemmen had gekregen¹.

Dit is geen ongewoon verschijnsel in de Indiase verkiezingen. In 1977 behaalde de Janata Partij ongeveer 45% van de stemmen, maar kreeg toch een grote meerderheid aan zetels, waardoor ze onmiddellijk kon over-

1 De eindresultaten van de verkiezingen van 1980 kunnen als volgt worden samengevat: Het 1e Congres behaalde 351 van de 525 zetels voor het gehele land. De partij behaalde 84 miljoen stemmen, oftewel 43% van de uitgebrachte stemmen, maar kreeg 66% van de zetels. Aan de andere kant wonnen de 3 andere partijen, nl. de Janata Partij, de Lok Dal en het Onverdeelde Congres, resp. 31, 41 en 13 zetels, dus 85 in het totaal, ondanks het feit dat zij 65 miljoen stemmen hadden gekregen, hetgeen 34% van het totaal aantal uitgebrachte stemmen betekent. Daarentegen behaalden de twee communistische partijen, te weten de CPI (de Communistische Partij van India) en de CPM (de Communistische Partij van het Marxisme) respectievelijk 10 en 36 zetels. De rest van de zetels ging naar kleinere partijen en naar onafhankelijke kandidaten. Over het geheel genomen, bracht ongeveer 57% van de kiezers hun stem uit, hetgeen een kleine daling betekent ten opzichte van de 61% die in 1977 van zijn stemrecht gebruik maakte.

[p. 819]

gaan tot het intrekken van de beruchte ‘noodtoestand’, die door Indira Gandhi was afgekondigd en gedurende de laatste twee jaar van haar leiderschap als eerste minister van kracht was, als gevolg waarvan ze in hoge mate aan populariteit had ingeboet.

Maar wat de machtsaanspraken van de partij die in de verkiezingen de overwinning behaalde, nog meer verzwakt, is het feit dat ongeveer 40 tot 50% van de stemgerechtigden hun stem niet hadden uitgebracht. Het percentage dat niet naar de stembus ging, bedroeg in

1951	1957	1962	1967	1971	1977
54,33	52,26	44,58	38,67	44,78	39,46

Ook dit jaar maakten maar 57% van de kiezers gebruik van hun stemrecht. Maar zoals we hierboven al opmerkten, zou als gevolg van deze lage opkomst van de kiezers het percentage stemmen ten gunste van de zegevierende partij eigenlijk met de helft verminderd moeten worden. Hoe het ook zij, het kan niet ontkend worden dat deze overwinning van Indira Gandhi een persoonlijke triomf voor haar en de door haar geleide Congrespartij is.

Een ongelukkige samenloop van omstandigheden

Deze - voor India's eerste vrouwelijke premier zeer gunstige - ommekeer komt op een tijd dat de wereld in hoge mate verontrust is over de invasie van Afghanistan door Sovjet-troepen. De wereldopinie, in het bijzonder zoals deze in de Westerse pers weerspiegeld wordt, richt zich fel tegen een dergelijke militaire interventie en machtsuitbreiding van de Sovjet-Unie, wat de redenen en angsten ook mogen zijn die de Sovjetleiders hiertoe aangezet hebben. De Indiase interim-regering in handen van de Janata Partij, die echter geen macht meer had nadat er enkele maanden geleden een motie van wantrouwen tegen was uitgebracht, sprak zich duidelijk uit tegen het Russisch optreden in Afghanistan. Toen Indira Gandhi weer de macht in handen kreeg, vreesden daarom velen dat dit gepaard zou gaan met een pro-Russische houding van de nieuwe Indiase regering. Het duurde inderdaad niet lang voordat mevrouw Gandhi haar standpunt duidelijk maakte. Zij verklaarde dat zij bereid was de redenen te aanvaarden die de Sovjetautoriteiten hadden aangevoerd om hun inter-

[p. 820]

ventie te rechtvaardigen en zij voegde eraan toe, dat verschillende andere landen deels verantwoordelijk waren voor het ontstaan van een onstabiele toestand in Afghanistan en het Aziatische vasteland. Met dit voorbehoud stemde de Indiase afgevaardigde in de Verenigde Naties vóór de resolutie waarin een oproep gedaan werd buitenlandse interventie in Afghanistan af te wijzen.². Vervolgens onthulde mevrouw Gandhi dat de Sovjet regering haar had verzekerd dat zij hun troepen zouden terugtrekken zodra de Afghaanse regering hen dit zou vragen. Wat betekent dit? Ten eerste beweert de Indiase regering dat ze belang stelt in de vrijheid van Afghanistan, omdat het tot de groep van niet-gebonden landen behoort. Aan de andere kant zou dit een goede manier zijn voor de Sovjet regering om haar troepen zonder gezichtsverlies terug te trekken, vooral na de felle reacties uit de landen van de Derde Wereld. Tegelijkertijd moet men deze reactie van India bezien in samenhang met het Aziatische machtsevenwicht. Deze pro-Russische uitspraken worden in werkelijkheid beheerst door de angst voor een herleving van de militaire macht van zowel China als Pakistan, de buurlanden van India in het noorden en in het westen. Het is nog niet zo lang geleden (1962) dat de Chinezen ineens het noordelijk grensgebied van India binnenvielen; en toen China onlangs Vietnam aanviel, werd de minister van Buitenlandse Zaken van India, Bajpai, die in Peking probeerde een overeenkomst met de Chinese regering tot stand te

2 Tijdens de bijeenkomst van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op 12 januari 1980, zei B.C. Mishra, ambassadeur van India voor de V.N.: ‘Wij zijn tegen de aanwezigheid van buitenlandse troepen en bases in welk land dan ook. De regering van de Sovjet-Unie heeft onze regering echter verzekerd dat haar troepen naar Afghanistan zijn gegaan op verzoek van de Afghaanse regering, eerst bij monde van president Amin op 26 december 1979 en daarna herhaald door zijn opvolger op 28 december 1979’.
Mishra sprak vervolgens zijn afkeuring uit over ‘de inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van Afghanistan door het opleiden, bewapenen en aanmoedigen van gezagondermijnende elementen om zodoende verwarring te scheppen in Afghanistan.’ Hij verwacht dat een dergelijk optreden ‘niet bevorderlijk is voor het herstel van de vrede in dit gebied. Het is zeer goed mogelijk dat dit tot een intensivering van de koude oorlog zal leiden’.
Hij gaf ook uiting aan zijn grote bezorgdheid over de huidige ontwikkelingen in het Aziatische gebied, met inbegrip van de landen in de Indische Oceaan. ‘Het bouwen van bases’, zei hij, ‘het bewapenen van kleine en middelgrote landen en inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van landen, met het doel de niet-gebonden landen te isoleren en te verdelen, betekent zelfs voor ons land een bedreiging.’ (Hindustan Times, New Delhi, 13 januari 1980). Maar hetzelfde blad publiceerde op 14 januari een artikel over de massale openbare bijeenkomst in Bombay, waar de leiders van de Janata Partij, Morarjee Desai en Jagjivan Ram (die inmiddels zijn functie van partijleider neergelegd heeft), Indira Gandhi beschuldigden van het schaden van de landsbelangen door zich aan de zijde van de Sovjet-Unie te scharen in de kwestie-Afghanistan.

[p. 821]

brengen, overijld teruggeroepen naar Delhi. De Indiase regering was trouwens een van de eersten die de regering te Hanoi erkenden na het ten val brengen van president Thieu en de hereniging van het land. De traditionele gerichtheid van de Indiase politicus Jawaharlal Nehru en sommige van zijn collega's op de Sovjet-Unie, waarin de oorsprong van vele van hun socialistische ideeën ligt, verklaart het krachtige standpunt dat zijn dochter, Indira Gandhi, in de huidige crisis inneemt.

Met Pakistan zijn de verhoudingen altijd al gespannen geweest, alhoewel sinds het ontstaan van Bangla Desh als gevolg van de oorlog tussen India en Pakistan in 1971, India een overheersende positie in dit deel van Azië inneemt. Het kan daarom ook haast niet anders dan dat het Amerikaanse aanbod om Pakistan te bewapenen gevoelens van onrust teweegbrengt bij de Indiase regering, hetgeen uiteraard zal leiden tot een versteviging van de banden tussen India en de Sovjet-Unie. De vastbeslotenheid van de Fransen om de ontspanningspolitiek in hun betrekkingen tot de Sovjet-Unie voort te zetten en het te verwachten bezoek van president Giscard aan New Delhi zouden misschien de weg kunnen vrijmaken voor een soort overeenkomst over de terugtrekking van de Sovjet-Unie. De Indiase regering zou in een netelige positie raken als de Sovjet-Unie zich niet in de nabije toekomst uit Afghanistan terugtrekt. Na van oudsher een voorstander van ‘ahimsa’ (geweldloosheid) geweest te zijn, kan India het zich haast niet permitteren landen te steunen die hun toevlucht nemen tot openlijke geweldpleging ter ondersteuning van een interventie. Zij die een politieke analyse hebben gemaakt van de verkiezingen in India, suggereren echter dat juist deze gevaarlijke instabiliteit in de landen die India omringen, Indira Gandhi aan de macht heeft gebracht. Het ziet ernaar uit dat de Indiase kiezers de noodzaak inzagen van een sterke regering in New Delhi, en er bestond voor hen dan ook geen ander alternatief dan Indira Gandhi.

Binnenlandse aangelegenheden

Als we de binnelandse politieke situatie in India bekijken, kunnen we beginnen met ons af te vragen, wat de eigenlijke redenen zijn, waarom Indira weer aan de macht is gekomen. Moet men aannemen dat het een gevolg is van de wispelturigheid van de Indiase kiezers, waarvan een grote meerderheid analfabeet is? Als we uitgaan van de eeuwenlange culturele geschiedenis van India, hoeft het niet kunnen lezen en schrijven niet noodzakelijkerwijze te betekenen dat men niet in staat is bepaalde kwesties te

[p. 822]

bespreken en op rationele wijze tot een keuze te komen. De massamedia, in het bijzonder de radio, hebben de van oudsher geïsoleerde positie van de dorpen ingrijpend veranderd. Het is daarom hoogst waarschijnlijk dat net zoals de kiezers indertijd Indira Gandhi afwezen om haar autocratische manier van optreden, het monddood maken van de pers, haar verplichte sterilisatie-campagne en de door haar afgekondigde noodtoestand, zij nu de Janata Partij hebben afgewezen vanwege de onbekwaamheid van deze partij in het beteugelen van de inflatie, haar ondersteuning van het kastenstelsel en haar steun aan groeperingen zoals de RSS (een sterke, fanatieke groep Hindoes die een Hindoe-heerschappij nastreven), de traagheid in het uitvoeren van landhervormingen, de politieke verdeeldheid binnen de partij, alsmede het feit dat de leiding berustte bij een oude autocraat als Morarjee Desai.

Het is moeilijk te zeggen waar de schuld ligt, wanneer het enige bindende element in een verbond van partijen hun gemeenschappelijke tegenstander is. De Janata Partij is namelijk opgebouwd uit vijf verschillende partijen met nogal tegengestelde politieke programma's, met aan het ene uiterste de socialisten en aan het andere uiterste de rechtse klassen van grondbezitters. Wat hen voornamelijk verbond, was hun verlangen Indira Gandhi ten val te brengen, hetgeen hun ook lukte. Een groot deel van hun succes hadden zij te danken aan de krachtige persoonlijkheid van Jai Prakash Narain, een overtuigd socialist, die echter in voorkomen veel van Gandhi wegheeft en daardoor bij de plattelandsbevolking in India een enorme populariteit geniet. Narain miste echter de politieke geslepenheid van Jawaharlal Nehru en diens dochter Indira en gaf er de voorkeur aan op een minder op de voorgrond tredende manier zijn invloed aan te wenden. Na het succes van de Janata Partij in de verkiezingen van 1977 droeg Narain, in zijn functie van ‘goeroe’ van de partij, de 80-jarige Morarjee Desai voor als regeringsleider en steunde hem in zijn aanspraken op het minister-presidentsschap. Dit was de eerste fatale misstap die werd begaan, daar er vele jonge leiders waren, die minder autoritair optraden dan Morarjee Desai en beter dan hij voldeden aan de eisen die het moderne India stelde - en dus de regering veel beter hadden kunnen leiden.

Het was voor Desai moeilijk om met personen die onderling zo verschilden een team samen te stellen, dat in zijn doelstellingen een eenheid vormt. Geleidelijk kwam het dan ook openlijk tot een scheuring in de partij toen Charaan Singh, de minister van Binnenlandse Zaken, met Desai brak en hij na de val van diens regering, veroorzaakt door een motie van wantrouwen waarin Indira Gandhi's Congrespartij een beslissende rol speelde, probeerde de partij nieuw leven in te blazen, maar hierin faalde.

[p. 823]

De machtsstrijd binnen de partij leidde inderdaad tot veel afvalligheid, d.w.z. leden van verschillende partijen traden uit hun eigen partij om zich bij een andere partij aan te sluiten. Tijdens het debâcle dat daarop volgde, kreeg Indira veel aanhang. Gedurende de twee aan de verkiezingen voorafgaande maanden, reisde zij met enorme volharding en energie door het land en riep de mensen op om op haar partij te stemmen, in ruil waarvoor zij hun herstel van gezag en orde beloofde, alsmede het uit het slop halen van de economie.

Het lijdt geen twijfel dat de namen van Nehru en zijn dochter Indira het grote publiek in India zelfs vandaag de dag zeer aanspreken. Er zijn weinig andere politici zo bekend in het land. De meeste Janata leiders genoten weinig bekendheid in het zuiden van India. Bovendien probeerden zij de bevolking in het zuiden, waar men Dravidisch spreekt, het Hindoestani op te leggen, hetgeen daar veel kwaad bloed zette. De Janata Partij was ook bevooroordeeld ten opzichte van de islamitische minderheid en steunde de fanatieke Hindoe-organisatie, de RSS, waarvan een van de leden Mahatma Gandhi had vermoord. Met het oog op deze ontwikkelingen kon de islamitische minderheid in het noorden van India het zich veroorloven de allesbehalve zachtzinnige sterilisatiecampagne van Indira's zoon Sanjay te vergeten, terwijl de bevolking in het zuiden, waar de grote meerderheid nauwelijks van de noodtoestand te lijden had gehad, klaarstond om Gandhi's terugkeer naar de macht te verwelkomen. De noodtoestand was voor hen zelfs een tijd gebleken van orde in de openbare dienstverlening, van stabiele prijzen, van respect voor de wet buiten de gevangenisdeuren en van orderlijk bestuur.

De onaanraakbaren

Een ander omvangrijk deel van het publiek dat op Indira stemde, bestond waarschijnlijk uit de ‘onaanraakbaren’. Hun aanhang was verdeeld tussen Jagjivan Ram, zelf een paria, die van oudsher hun vertrouwen genoot en al vele jaren posten had bekleed in het Centrale Kabinet en Indira Gandhi. Ram had Indira's Congrespartij verlaten om zich bij de Janata Partij aan te sluiten, maar hij deed nauwelijks iets om de Hirijans te beschermen tegen het onrecht dat hen, vooral de laatste maanden, in verschillende delen van het land door Hindoes uit de hogere kasten werd aangedaan. De paria's zijn zich tegenwoordig veel meer bewust van de rechten die zij volgens de Indiase grondwet hebben op het gebied van onderwijs en werk. Hun openlijke eis van deze rechten gebruik te kunnen maken, heeft alleen maar

[p. 824]

tot veel tegenstand geleid bij de Hindoes, die het kastenstelsel in stand willen houden. Alleen een sterke centrumregering zonder op het kastenstelsel gebaseerde vooroordelen kan het zich permitteren zich voor de paria's uit te spreken en hen te steunen in het nastreven van hun belangen. Jagjivan Ram heeft nooit de moed gehad dit te doen, alhoewel hij wel een knap politicus moet zijn, om zoveel veranderingen in de partijen die India regeerden, te hebben kunnen overleven.

Wanbeleid

De politieke strijd binnen de verslagen Janata Partij heeft ongetwijfeld het vertrouwen van de onderste gelederen van de partij in hun politieke leiders ondermijnd. Door dit geruzie om politieke functies vanwege de persoonlijke voordelen die deze met zich brengen, de met elkaar in strijd zijnde doeleinden die tot een zwakke regering leidden, de grote toegeeflijkheid op zedelijk gebied onder het mom van vrijheid, het tolereren van wijdverbreide corruptie en de onmacht om het kritieke probleem van de eenwording van het land, in het bijzonder wat de noordoostelijke grensgebieden van India aangaat, tot een oplossing te brengen, werd de aandacht van het publiek gevestigd op de tekortkomingen van deze regering, welke men niet aan de macht had geholpen uit een gevoel van loyaliteit aan het verkiezingscomité, dat toch al uit zoveel elkaar tegensprekende personen bestond, maar veeleer omdat men een einde wou maken aan de autocratische grillen van de voorgaande regering. Evenmin bood het economisch beleid van de Janata regering meer houvast of was het beter toereikend om een opleving van de economische welvaart te bewerkstelligen, welke direct ten goede zou moeten komen aan de grote massa doodarme mensen, die in het bijzonder het platteland bevolken. Het lijdt geen twijfel dat de drie opeenvolgende jaren van goede moessons de voedselsituatie aanzienlijk hadden verbeterd, maar geen van de problemen op het gebied van landhervorming werd met genoeg vastberadenheid aangepakt om een ommekeer in de agrarische produktiviteit teweeg te brengen, welke zo noodzakelijk is om een einde te maken aan de vergaande armoede en de industriële ontwikkeling te ondersteunen³.

3 In een onlangs gepubliceerde wetenschappelijke beschouwing ‘De armoede onder de plattelandsbevolking in India’ van de Wereldbank merkt M.S. Ahluwalia op dat er nauwelijks een vaste lijn valt te bespeuren in het aantal mensen onder het bestaansminimum, dat berekend is op een bestedingspeil van 15 roepies per persoon per maand, uitgaande van de prijzen die in 1960/1961 op het platteland geldden. Dit houdt in, dat ondanks de bevolkingstoename van bijna 39% per jaar, oftewel ongeveer 12 miljoen zielen per jaar, de toestand niet verslechterd is. Integendeel, er bestaan duidelijke aanwijzingen dat de armoede op het platteland afneemt naarmate de agrarische produktie toeneemt. Zes Indiase staten tonen een aanzienlijke groei in de produktie per hoofd van de bevolking, maar de om vang van de armoede blijft dezelfde ten gevolge van de trek van de mensen uit armere gebieden naar de gebieden waar voldoende voedsel en werkgelegenheid is, daar de migranten meer voedsel consumeren dan wanneer zij in hun eigen gebieden waren gebleven. (Ontleend aan India: Occasional Papers, World Bank Staff Working Paper, nr. 279, Washington D.C., 1978).

[p. 825]

Het gerechtelijk proces dat door de Janata regering op gang was gebracht om Indira Gandhi te straffen voor haar foutieve manier van handelen en in het bijzonder voor de onregelmatigheden begaan door haar zoon Sanjay, werd op een zo armzalige manier gevoerd en duurde zo lang, dat het publiek, dat spreekwoordelijk kort van memorie is, al gauw alle belangstelling voor de rechtszaak verloor. Evenmin kon de partij de corruptie en het nastreven van eigenbelang in de eigen gelederen rechtvaardigen door de onregelmatigheden van de vorige regering te publiceren. En voor een doorgewinterde politica als Indira Gandhi kwam zo'n wanbeleid in regeringsaangelegenheden als een geschenk uit de hemel voor haar eigen plannen om weer aan de macht te komen. En het is haar gelukt.

De toekomst

Eén ding is zeker: Indira Gandhi is geen communiste ondanks haar hang naar de Sovjet-Unie. De communistische partijen in India, de CPI (de Communistische partij van India) en de CPM (de Communistische Partij van het Marxisme), keerden zich voor de verkiezingen tegen het 1e Congres en gingen onafhankelijk van de Congrespartij de verkiezingen in. Het kan zijn dat zij zich in de steek gelaten voelen door de regering van de Sovjet-Unie, die Indira Gandhi hartelijk gelukwenste met haar overwinning en de langbestaande vriendschapsbanden met het Indiase volk nauwer aanhaalde. Maar machtspolitiek kent geen spelregels. Juist door dit soort cynisme wordt onze wereld zo'n gevaarlijke plaats om te leven. Mevrouw Gandhi heeft het volk handhaving van gezag en orde beloofd - hetgeen van wezenlijk belang is voor een goed bestuur van het land - alsmede het herstel van de economie door middel van inflatiebeperking en het creëren van werkgelegenheid. In haar kabinet hebben geen personen zitting met een langdurige politieke achtergrond, en evenmin haar zoon

[p. 826]

Sanjay. In haar toespraak na haar beëdiging als premier, riep zij de partijen op zich met elkaar te verzoenen om zo de toestand waarin het land en de bevolking zich bevindt, te verbeteren. Aangezien zij een grote meerderheid in de Lok Sabha (de Tweede Kamer) heeft, kan zij het land op krachtige wijze regeren. Deze ontwikkelingen lijken een nieuwe richting in haar binnenlandse beleid aan te geven. Maar het valt nog te bezien of zij van plan is deze eerste stappen voort te zetten, zelfs als dit gepaard zou gaan met negatieve kritiek in een vrije pers en sterke tegenstand binnen de regering. Op het ogenblik hebben de oppositiepartijen weinig zetels in de Tweede Kamer en vertonen zij onderling grote verschillen in ideologieën en doelstellingen. Ondanks dat kunnen zij als een soort ‘waakhond’ de handelingen van de regering in de gaten houden en kunnen zij de publieke opinie zo beïnvloeden dat de regering zich genoodzaakt ziet bepaalde wetsvoorstellen te wijzigen.

Het is zeer waarschijnlijk dat Indira Gandhi haar uit 20 punten bestaande economische programma, dat zij gedurende haar laatste regeringsperiode had voorgesteld, opnieuw ter tafel zal brengen. In dit programma worden haar plannen geschetst voor het bestrijden van de inflatie, het bevorderen van de produktie, het beperken van economische uitbuiting en directe hulpverschaffing aan de arme plattelandsbevolking. Er ligt ook al een ontwerp voor het zesde vijfjarenplan op uitvoering te wachten. Door de ernstige droogte van 1979 zijn de graanvoorraden, die ongeveer 21 miljoen ton bedroegen, bijna geheel uitgeput geraakt. Deze reserves zullen opnieuw opgebouwd moeten worden, tenzij het uitblijven van de moesson of een slechte moesson het invoeren van graan noodzakelijk maakt. India is nog steeds in hoge mate afhankelijk van deze klimatologische omstandigheden. Men zal moeten doorgaan met het zoeken naar wegen om de olieproduktie op te voeren, daar het land al in grote schulden is geraakt door de stijging van de olieprijzen. India heeft ruim voldoende kolen in voorraad en het land zou zijn staalproduktie nog kunnen verhogen. Het heeft al grote vorderingen gemaakt op industrieel gebied en het exporteert al een opzienbarende hoeveelheid fabrikaten naar industrie- en ontwikkelingslanden.

Democratie

Vergeleken met de economische problemen van het land, zijn de moeilijkheden op politiek gebied veel onduidelijker, en is het nog moeilijker te zeggen in hoeverre men zich aan de democratische spelregels zal blijven

[p. 827]

houden. Er kunnen heel wat vraagtekens bij geplaatst worden en een van de belangrijkste vragen is, welke rol Sanjay Gandhi in de nieuwe regering zal gaan spelen. In het huidige, algemene verzoeningsklimaat zullen naar alle waarschijnlijkheid alle beschuldigingen tegen hem worden ingetrokken en zal men hem erop voorbereiden om als een van de toonaangevende jonge politici de Nehru-dynastié voort te zetten. En hoe staat het met mevrouw Gandhi's betrekkingen tot de minderheidsgroeperingen? Zij hebben haar met hun stemmen aan de macht gebracht en blijken dus meer vertrouwen in haar te hebben dan in de vorige, Janata regering. Aan de andere kant is het voor mevrouw Gandhi makkelijker om de groeperingen die een hindoeheerschappij nastreven, in het bijzonder de para-militaire organisaties zoals de RSS, in bedwang te houden. Zij zal zich tegen het kastenstelsel moeten verzetten en de paria's steunen. En hoogst waarschijnlijk zal zij ook krachtig optreden aan de grenzen in het oosten, vooral die met China.

Deze problemen zijn moeilijk genoeg op te lossen, voor welke regering dan ook. Tot besluit kunnen we alleen nog maar de hoop uitspreken dat de nieuwe regering van India al deze problemen met oprechte toewijding en geheel volgens de democratische spelregels tot een oplossing zal kunnen brengen en vooral respect zal tonen voor de vrijheid van de mens, het recht van vrije meningsuiting, het recht op rechtvaardige rechtspraak en het recht om in beroep te gaan in geval van onrechtvaardigheid en ten slotte het recht een regering af te wijzen die deze rechten rustig met de voeten treedt, omdat ze de onbeperkte macht in handen heeft.