Streven. Jaargang 8

[p. 73]

Economische kroniek
Landbouwbescherming?
door Prof. Dr. K. du Bois, S.J.

Het tijdperk 1885-1895 was hard voor onze landbouwers: ze konnen niet langer hun graan met winst verkoopen: de prijs er van was gestadig gedaald, die der tarwe van 29 fr. de 100 kg in 1880 op 20 fr. in 1890 en die der rogge van 22 op 14 fr. Niet om reden van een verminderde behoefte der bevolking maar ter oorzake van de concurrentie van 'nieuwe' landen die, dank aan gunstiger productievoorwaarden (uitgestrekte vruchtbare gronden die niet moesten bemest, enz.), winstgevend tegen die lage prijzen konnen invoeren.

De regeering liet begaan: ze wilde niet, door beschermende rechten de daling van den graanprijs tegengaan omdat ze vreesde daardoor de ontwikkeling der nijverheid te belemmeren.

Onze landbouwers pasten zich aan den nieuwen toestand aan: ze verlieten gedeeltelijk den graanteelt voor dien van nijverheidsgewassen en voor veeteelt, die rendeerend bleven. Maar die aanpassing kostte hun veel leed. Ware het niet verkieslijker geweest, én voor den boerenstand, én voor de gansche gemeenschap eenige jaren lang de daling der graanprijzen te remmen door het heffen van invoerrechten? Daardoor konden wellicht de schadelijke gevolgen vermeden van een concurentie die, zonder oneerlijk te zijn, op de Belgische markt storend werkte.

Na den wereldoorlog 1914-18, maar vooral sedert de crisis van 1930-32, ondergingen de graanprijzen - en zelfs die van de meeste landbouwproducten - schommelingen die én gewel-

[p. 74]

diger én plotselinger waren dan met de landbouwcrisis van 1885-95⁽¹⁾.

Die schommelingen brachten geweldige stoornis in het landbouwbedrijf en lokten nu krachtdadig, soms zelfs drastisch ingrijpen der openbare macht uit. Een alleszins merkwaardig werk van Docent Dr. Karl SCHILER: 'Marktregulierung und Marktordnung in der Weltgrarwirtschaft'⁽²⁾ licht ons omstandig hierover in.

Zijn werk bestaat uit twee deelen. Het eerste leert ons hoe, in de 33 onderzochte landen, de markt der voedingsmiddelen 'gebonden' werd. Deze omvangrijke beschrijving steunt op statistieke gegevens maar niet uitsluitend hierop. De bladzijden gewijd aan het ingrijpen in België overtuigden ons hiervan: het geheel eigene en eigenaardige van onzen landbouw, onze landbouwpolitiek en de organisatie onzer landbouwers is er merkwaardig juist in weergegeven, veel juister dan enkel statistieken en officieele documenten het mogelijk maken.

Op deze beschrijving volgt het tweede deel, over 'Techniek und Erscheinungsforme der agraren Marktregulierungen und

(1) Ziehier enkele gegevens hieromtrent, ontleend aan 'Aperçu général de commerce mondial, 1938' (uitgave van den Volkenbond):
Wijzigingen, in ten honderd, van den gemiddelden goudprijs bij den uitvoer:

	van 1929	van 1932	van 1929
	tot 1932	tot 1933	tot 1938
Koffie (Brazilië)	- 53	- 23	- 80
Boter (Denemarken)	- 58	- 22	- 64
Tarwe (Ver. Staten)	- 52	- 19	- 57

Voor de tarwe bedragen de schommelingen van jaar tot jaar: 1933-34: - 25; 1934-35: + 50; 1935-36 + 8; 1936-37 + 13; 1937-38: - 19.

(2) Uitgave van Gustav Fischer, Iena, 1940, XLI en 435 blz., R.M. 21 (25% korting voor het buitenland). - Het werk maakt deel uit van de reeks 'Probleme der Weltwirtschaft', gepubliceerd door het 'Institut für Weltwirtschaft an der Universiteit Kiel'. In een breedvoerige inleiding leert ons Prof. Dr G. MARCKENROTH welk doel het Institut zich stelde: het wil het vraagstuk der 'Marktregulierungen' onderzoeken, door het bijeenbrengen van een uitgebreid feitemateriaal en door het ontleden er van. Het onderzoek zal zich tot 33 landen uitstrekken maar zich bepalen tot één sector, dien der 'Ernährungswirtschaft' omdat het Institut met de beschikbare krachten niet meer kan omvatten en omdat die sector zich tot een vruchtbaarder onderzoek leent dan de overige, in het bijzonder dan die der nijverheid.

[p. 75]

ihre ökonomische Durchschlagskraft'. Hier worden de bijna ontelbare maatregelen tot ordening der markt methodisch onderzocht om hunne werking aan te toonen en den werkelijken invloed er van na te gaan. De schrijver bewijst in dit deel dat hij zijne stof geheel beheerscht: met hem geraken wij wegwijs in het ontzettend rijk en zeer verscheiden feitenmateriaal; van alles komt de ware draagkracht heel duidelijk uit.

Naar hetgeen de schrijver ons leert, was België 'een land met een zeer teruggehouden landbouwpolitiek'. De heel bijzondere landbouw- en landbouwerstoestanden die hij kort maar zeer gevat schetst schijnen die behoedzaamheid uit te leggen en althans gedeeltelijk te rechtvaardigen: de afzet geschiedde voor het overgroot deel op de binnenlandsche markt; we genoten het voordeel van zeer stabiele kleine landbouwuitbatingen 'die voor een belangrijk deel steunden op landbouwbijarbeid van industriearbeiders'; eindelijk maakte de wijde uitbreiding van het vereenigingswezen in den 'Belgischen Boerenbond' de inrichting van een staatsorganisme tot regeling der binnenlandsche markt, zelfs onder de crisis, overbodig. België is een land waar de liberaal-cooperatieve ideologie, ook onder de groote crisis, niet, zooals in Nederland, door staatscentraliseerende regulariseerende organismen verdrongen werden'⁽³⁾. De regeering werkte schier uitsluitend door middel van invoerrechten en contingenteeringen (waarbij kwam de hulp aan de tarwevoortbrengers en regeling der margarineproductie).

Onze landbouwers zullen dien verdienden lof van den Hoogleeraar waardeeren!

Ze zullen echter ook oordeelen dat protectie niettemin geboden was: de buitenlandsche concurrentie moge dikwijls eerlijk zijn geweest, ja zelfs als opgedrongen door wantoestanden op de markt der landbouwproducten; ze bedreigde niettemin het welzijn, zoo niet het voortbestaan zelf van onze bevolking die een onmisbaar element tot sociaal welzijn van het land uitmaakt.

Belgë is een der sterkst geïndustrialiseerde landen der wereld; onze bodem is weinig uitgestrekt en geenszins overal uit zichzelf vruchtbaar. Maar de noeste arbeid onzer landbou-

(3) Op. Cit., blz. 54.

[p. 76]

wers, eeuwen door, heeft woestenijen tot akkers herschapen waarop overvloedige vruchten gewonnen worden. En die landbouwersstand, door taaien arbeid gehard, is voor ons gansche volk als een weelderig opborrelende bron van leven en deugd. Moet dan de openbare macht niet zorg dragen voor zijn ongeschonden voortbestaan, ook indien die politiek van anderen eenige stoffelijke offers eischt, enkele hoogere prijzen meebrengt?

De beschermingsmaatregelen door Dr. Schiller beschreven hebben den buitenlandschen handel moeilijker gemaakt en ingekrompen - in welke maat, kunnen wij moeilijk uitmaken -. Maar dwingt deze vaststelling op haarzelf tot afkeuring dier politiek? Moeten wij dan als algemeen princiep voorhouden dat het altijd nuttig is veel uit het buitenland te betrekken zoodra het daardoor wat beterkoop is; ware het niet economisch maar vooral sociaal verkieslijker te trachten de eigen natuurlijke rijkdommen uit te baten, ook wanneer deze wat moeilijker te bewerken zijn?

En eindelijk, zal een matige bescherming, toegepast om zich van de geweldige schokken te bevrijden die een ongebonden vreemde concurrentie onvermijdelijk meebrengen, niet ten slotte van aard zijn geordende internationale samenwerking te bevorderen? Dan toch zal de buitenlandsche handel met meer onderling vertrouwen kunnen worden gedreven. We stellen de vraag met Prof. G. Mackenroth, de inleider der besproken studie, die met deze hypothese zijne 'Inleiding' sluit: 'auch der regulierte internationale Austausch is ausweitungsfähig, vieleicht sogar stärker als der noch unter liberalen Bedingungen stehenden Aussenhandel, und darüber hinaus wird diese Ausweitung gleichmässiger und daurhaftiger sein, weil sie abgestimmt is auf die binenwirtschaflichen Lenkungs- und Ordnungstendenzen der beteiligten Nationalwirtschaften'.