Streven. Jaargang 6

[p. 190]

III. Een boek over Shakespeare
door E. Fleerackers S.J.

Is Nederland magertjes vertegenwoordigd in de ontelbare bibliografie over Shakespeare, zoo schijnt toch aan dit tekort stilaan beterschap te komen. In 1910 verscheen van de hand van Arthur van Schendel een mooi-gesteld, aangenaam-romanceerend boekje over den grooten Will; in 'Studiën' van 1913 leverde Pater Zeegers S.J. enkele degelijke bijdragen; in 1929 kregen wij dat uitstekende werkje van Dr. Korff: Levensproblemen bij Shakespeare; en nu daalt uit den Hollandschen hemel over ons neer dit groote werk van den heer van Kranendonk⁽¹⁾.

't Is een magistraal werk.

Misschien zullen sommige menschen 't formaat wat onooglijk oordeelen, 't papier niet heel hebbelijk, den bladspiegel niet heel vriendelijk; maar na 't doorlezen van enkele bladzijden zullen ook de moeilijksten over dit minder-excellente heen zijn - en simpelweg genieten en bewonderen.

Het boek zet in met een klaar historisch overzicht van Engeland onder koningin Elisabeth, een nette beschrijving van Stratford en van Londen, theaterwezen en tooneelwereld; daarna leidt schrijver ons in 't leven zelf binnen van Shakespeare, zijn leerjaren, zijn ontwikkeling, zijn werk. Een voor een worden zijn stukken ontleed. En dat alles veronderstelt heel wat eruditie en jarenlange vlijtige studie en diep inzicht.

Studie van 'realia', vooral toch van 't ideëele en 't esthe-

(1) A.G. VAN KRANENDONK, Shakespeare en zijn tijd. N.V. Em. Querido's Uitgevers-Mij. - Amsterdam 1938. 21 Illustraties. 325 blz. 72,25 fr.

[p. 191]

tische. Van Kranendonk is er zich ten volle van bewust dat het ten slotte voornamelijk hierom gaat: zich te laten doorgloeien van de wijsheid en de schoonheid, die zich in 't werk van Shakespeare veropenbaart.

Hij geeft ons een bondige en scherpe, kristal-klare analysis ten beste, meer van de hoofdpersonen, van af een Hamlet tot een Falstaff, dan van de intrigues. Hij verzuimt niet ons te wijzen op de literaire schoonheid: nl. die volheid en diepte der gedachte, die zoo weidsche, steeds zoo verbluffende pracht van verbeelding en fantasie, die vaak schuddende, tot-tranen-toe-schokkende spanning der ontroering. En die stijl, dat onfeilbaarmooie vers van Shakespeare! Geen man heeft ooit, als Shakespeare, in zoo volle mate de genade ontvangen van uit soevereine hoogte te zien en te schrijven. Een Aischulos misschien, jawel; en ten onzent op de uitzonderlijke momenten, een Vondel; ook wel een Streuvels, in zijn Vlaschaard.

En van Kranendonk spreekt en verhaalt en oordeelt aldoor, kalm en rustig, zonder de minste pretentie. Nergens is er de toon van iemand, die het weet, weet-je? en die het zóó zegt.

Gaaf en eerlijk werk, - magistraal!

Een twintigtal illustraties, zeer juist gekozen en zeer goed weergegeven.

En - om nu toch één verwijtje bij al dezen lof te voegen - wel graag hadden wij een woord vernomen over de kwestie: Was Shakespeare Protestant of Katholiek? Schrijver zal antwoorden: daar weten wij niets van. Dat is waar; maar wel gaarne vernamen wij uit den mond van den schrijver zelf dàt wij er niets van weten.

Graag ook hadden wij telkens de referentie precies aangetroffen van de geciteerde teksten.

Pag. 307: een drukfeil, die tot verwarring mocht leiden:

... as dreams are made on. 't Moet zijn: are made of.

Pag. 132: daar staat te lezen:

'De slag wordt verloren; Richard in het nauw gebracht als een opgejaagd stuk wild, hij de trotse heerser, hij denkt aan niets anders meer dan aan lijfsbehoud. Tevergeefs tracht hij zich te redden door te vluchten, alleen, geheel alleen:

A horse, a horse! My kingdom for a horse!' (Richard III: V. IV. 7.)

Ik geloof niet, dat dit commentaar het juiste is. Want:

[p. 192]

Koning Richard stormt het tooneel op en roept: 'Een paard! een paard! mijn koninkrijk voor een paard!' Daar staat Catesby, die het hoort, en meenend dat zijn meester een paard zoekt om te kunnen vluchten, zegt: 'Red u, mijn heer. Ik zal u een paard bezorgen.' Waarop Richard weer: 'Slaaf (lafaard!). Ik heb mijn leven op een worp gezet en ik zal de teerlingskans braveeren. Daar staan, dunkt me, zes Richmonds op het slagveld; vijf heb ik er vandaag verslaan in plaats van hem (nl. van den echte). Een paard, een paard! mijn koninkrijk voor een paard!' = een paard! niet om te vluchten, maar om den strijd voort te zetten en Richmond nr 6 aan mijn degen te krijgen!

Nu, dat zijn alle maar kleiniteitjes; en laat het een derde maal gezegd zijn: 't is een magistraal boek; de heer van Kranendonk heeft ons allen rijker gemaakt op een gebied, waar ons zóó veel ontbrak.

En dus ten zeerste aanbevolen bij alle cultuur-Vlamingen. De prijs?... Och, kom... Amper de prijs van een paar romannetjes - en dit ééne werk spaart u een ganschen schelf Shakespeariana uit.