Streven. Jaargang 3
(1935)– [tijdschrift] Streven [1933-1947]–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
[pagina 614]
| |||||||||
Rusland's nieuwe Grondwet
|
| 1. | Het ontwerp van grondwet voor de U.R.S.S. voorgesteld door de Commissie voor de Grondwet, van het Centraal uitvoerend Comité, goed te keuzien. |
| 2. | Een Congres der Soviets der U.R.S.S. bijeen te roepen om het grondwetsontwerp te onderzoeken. |
| 3. | Den datum voor de bijeenroeping van het Congres der Soviets op 25 November 1936 vast te stellen. |
| 4. | Het grondwetsontwerp bekend te maken en het tot onderzoek aan het gansche volk voor te leggen.' |
Aldus werd op den Kremlin, te Moscou, op 11 Juni 1936 besloten.
Brengt de voorgestelde nieuwe tekst ingrijpende veranderingen mee?
Het staat buiten twijfel dat wij bij de Communisten verandering van koers vaststellen.
Tot voor enkele jaren waren zij verre van vriendelijk voor de 'kapitalistische', de 'imperialistische' landen en voor den Volkenbond:
'De, Communisten brandmerken als huichelachtig de pacifistische verklaringen der bourgeoisie en van het social-fascisme. De Volkenbond, de niet-aanvals- en de ontwapeningspacten... zijn louter gegoochel om de koortsachtige bewapeningspolitiek en het naderen van nieuwe moorderijen voor de massa te verbergen....
Indien de Volkenbond en Briand's Europeesche Unie machteloos blijken.... dan voldoen ze toch volledig aan den wensch der inter-
nationale bourgeoisie waar het gaat om het tot stand brengen van het anti-sovietistisch bloc.... Door aan de kapitalistische mogendheden vredesvoorstellen te doen gaat de Soviet-Unie er niet toe over zich neer te leggen bij het voortbestaan van het kapitalistisch regiem; het Russisch proletariaat ziet niet af van het vooruitzicht eener wereldverovering van het Socialisme. Het hangt van den arbeidersstand over de wereld af wanneer.... tot den klassenoorlog zal kunnen overgegaan worden met het doel in alle landen de macht aan het proletariaat over te dragen.'
Dit lezen wij in eene communistische brochure in 1931 verschenenGa naar voetnoot(1). Rond dien tijd werd ook op de kapitalistische mogendheden, vooral op Engeland en op Frankrijk, gescholden omdat ze een oorlog tegen Soviet-Rusland voorbereidden.
Tegenwoordig maakt Soviet-Rusland deel uit van den Volkenbond en gaan zijne vertegenwoordigers met die van meerdere 'kapitalistische' mogendheden zeer vriendschappelijk om, vooral tusschen Frankrijk en Soviet-Rusland gaat het goed...
Tot voor enkele jaren konnen de Communisten bijna geen bladzijde schrijven zonder op ede Socialisten te schelden; in 't Fransch werden ze meestal 'social-fascistes' of 'social-traîtres' genoemd en klonk het b.v. 'A bas les fomenteurs de guerre et leurs valets social-fascistes!' (uit een oproep van 1930). De propagandisten der Socialisten waren 'des bonzes reformistes'; Minister Vandervelde was 'l'ami du roi Albert'. Ze wanhoopten toen die bonzen te kunnen bekeeren en stelden daarom voor het 'eenheidsfront langs beneden' (le front unique par le bas) te verwezenlijken door de georganiseerde arbeiders van hunne reformistische syndicaten af te trekken.
Sedertdien hield het schelden nagenoeg geheel op en nu spreekt men van een ander eenheidsfront. Ook hier kwam verandering...
Tegenwoordig vallen zij, dikwijls samen met de Socialisten, de dictaturen aan. Maar diezelfde Socialisten hebben vroeger het dictatoriale uit het Soviet-regiem aangeklaagd. 'n Wat verwarde toestand. Dan maar radikaal veranderd; naar 't uiterste in politiek-democratische richting aangestuurd!
Sovjet-Rusland (naar den bekenden Fransche naam de 'Union des Républiques Soviétiques Socialistes' of U.R.S.S.) is een fedetaal land. Naast de grondwet der Unie hebben wij dan ook die der verschillende vereenigde republieken. De Russische Republiek (in 't Fransch de 'République Socialiste Fédérative des Soviets de Russie' of R.S.F.S.R.) is op verre na de voornaamste er van; bijna gansch Europeesch Rusland, min het westelijk deel waar wij wits Rusland en Ukranië aantreffen, behoort tot haar gebied.
De tegenwoordig geldende grondwet der Unie, alsook die van de Russische Republiek, dagteekenen, in hun tegenwoordigen vorm, van 1924Ga naar voetnoot(2).
De Grondwet der Unie bestaat uit een 'Verklaring': zoo wat een communistische geloofsbelijdenis, en een 'Verbond' - in 't Fransch: 'Pacte sur la création de l'Union des Républiques Soviétiques Socialistes' - dat enkel de bevoegdheid en de inrichting der federale macht beschrijft.
De bevoegdheid der Federatie strekt zich feitelijk ver uit; aan de gefedereerde 'Republieken', 'Gebieden', enz. schijnt niet veel echte vrijheid van beslissing over te blijven.
'Het oppergezag in de Unie der sovietische socialistische Republieken berust bij het Congres der Soviets en, buiten zijne zittingen, bij het Centraal uitvoerend Comité van de Unie, bestaande uit den Federalen Raad en den Raad der Nationaliteiten' (art. 8).
De vertegenwoordigers worden niet door het volk aangeduid maar door de 'Congressen' der gefedereerde Republieken of 'Gewesten' (onderdeelen van enkele Republieken); de invloed van het volk op hunne benoeming is dus feitelijk gering.
Het 'Congres' komt in den regel om de twee jaar bijeen.
De leden van den 'Federalen Raad' worden door het Congres aangeduid, uit de vertegenwoordigers der federale Republieken en naar verhouding hunner bevolking (art. 14); de 'Raad der Nationaliteiten' bestaat uit 5 vertegenwoordigers van elke Republiek en 1 van elk 'onafhankelijk Gewest', zijne samenstelling wordt goedgekeurd door het Congres.
Dit Centraal Comité is feitelijk het wetgevend organisme - een vrij ingewikkelde procedure regelt de wijze waarop een besluit kan getroffen worden in geval de beide kamers waaruit het bestaat niet akkoord gaan.
'Het Comité... bepaalt de bevoegdheid van zijn Présidium en van den Raad der Volkscommissarissen van het volk van de Unie der sovietische socialistische Republieken' (art. 17); de Volkscommissarissen vervullen ongeveer de rol onzer ministers.
De nieuwe grondwet voert hier diep ingrijpende veranderingen in.
'De “Opperste Raad” der U.R.S.S. is het hoogste orgaan der staatsmacht' (art. 30); uitsluitend aan hem komt de wetgevende macht toe. Hij bestaat uit den 'Raad der Unie' en den 'Raad der Nationaliteiten'.
De eerste wordt 'door de burgers der U.R.S.S. gekozen op den grondslag van 1 vertegenwoordiger per 300.000 inwoners' (art. 34); de tweede bestaat uit vertegenwoordigers aangeduid door het wetgevend lichaam der gefedereerde Republieken, autonome Republieken en autonome Gewesten, welke elk respectievelijk 10, 5 en 2 vertegenwoordigers afvaardigen (art. 35).
Bij alle verkiezingen, geen enkele uitgezonderd, wordt het stelsel van algemeen, gelijk, rechtstreeksch, geheim stemrecht toegepast (art. 134); voor mannen en vrouwen (art. 137); van af den ouderdom van 18 jaar (art. 135); de soldaten in actieven dienst niet uitgezonderd (art. 138). Allen zullen bij de verkiezingen evenveel vermogen terwijl tegenwoordig de wetten aan den nijverheidsarbeider een aanzienlijker invloed toekennen dan aan den landbouwer en de vroeger 'uitbuiters' zich elk politiek recht ontzegd zien.
Beide kamers worden voor 4 jaar gekozen (art. 36).
O'm wet te worden moet een voorstel de meerderheid in beide kamers behalen. Bij blijvende oneenigheid tusschen de kamers worden ze ontbonden (art. 47).
Présidium en Volkscommissarissen worden door de kamers aangesteld; beide zijn voor de kamers verantwoordelijk.
Om volledig te zijn moeten wij nog deze bepaling uit art. 141 vermelden:
'Het recht om candidaten voor te stellen wordt verzekerd aan de sociale organisaties en aan de werkliedenvereenigingen; aan de organisaties der Communistische Partij, aan de syndikaten, de cooperatieve vereenigingen, de jeugdorganisaties, de cultureele organisaties'.
Dus enkel aan organisaties; niet aan de kiezers zelf, b.v. door lijsten voor te stellen door een bepaald: aantal kiezers onderteekend.
Naar wij meenen te weten, worden in Sovjet-Rusland enkel com-
munistische, en in dat opzicht geheel veilige, vereenigingen geduld. Maar dan kunnen enkel candidaten van het zuiverste communistisch water voorgesteld, dan is op zijn minst een overgroote communistische meerderheid verzekerd.
Dan hebben wij met een zeer eigenaardige politieke democratie te doen!
* * *
Economisch is Rusland socialistisch ingericht: de staat is de eenige eigenaar der productiemiddelen en hij heeft de leiding der economische bedrijvigheid in handen. 't Wordt ons in de nieuwe grondwet herhaald, en wel in het eerste hoofdstuk er van over de 'sociale inrichting'.
Enkele artikels klinken daar nochtans wat eigenaardig:
Zoo art. 7: 'De gemeenschappelijke ondernemingen in de kolkhozen' - de landbouwondernemingen waar de boeren in gegroepeerd werden, niet altijd zonder weerstand - 'en in de cooperatieve organisaties, met hun veestapel en hunne landbouwwerktuigen, de producten door de kolkhozen en door cooperatieve organisaties voortgebracht, alsook de gemeenschappelijke gebouwen, maken den socialen, socialistischen eigendom uit van de kolkhozen en de cooperatieve organisaties;
'In den kolkhoz beschikt elke haard, overeenkomstig het statuut van het landbouw-artel, over het persoonlijk genot van wat grond aan de woning aanpalend, waarop hij de woning, een bijgebouw, productief vee, pluimvee en kleiner landbouwgereedschap bezit'Ga naar voetnoot(3).
Waar wij art, 8 bij moeten voegen: 'Het gebruik van den grond door den kolkhoz bezet wordt hem voor onbeperkter tijd, d.w.z. blijvend, toegekend'.
En art. 10: 'De bijzondere eigendom der burgers, dewelke bestaat uit hun inkomen en hunne spaargelden door eigen arbeid verworven, uit hunne woning, hunne bijkomende werkplaats en hun huisraad, wordt door de wet beschermd'.
Men weet dat de boeren zich hardnekkig tegen collectivisatie verzet hebben en meermalen de gezagvoerders tot toegevingen dwongen.
Tusschen 1929 en 1932 werd naar de integraal socialistische inrichting van de kolkhozen aangestuurd. Maar de boeren weerstonden; ze boden 't hoofd aan allerlei gewelddaden van de regeering en velen weken naar de steden uit, tot dat Staline, in 1934, een gemengd stelsel doorvoerde, waarin de landbouwer ook over een 'privaten sector' beschikt: woning, schuur, wat vee, enz.
Die nieuwe inrichting van den kolkholz brengt hem heel dicht bij die van den vooroorlogschen 'mir' waarin de boeren toen werkten!
Het nummer van den 'Journal de Moscou' dat den tekst van het grondwetsontwerp bevat, geeft ons ook een artikel van Karel RADEK er over. Na gedrukt te hebben op het feit dat het collectivisme reeds doorgevoerd is, zegt hij: 'de sovietische wet aanvaardt de private uitbatingen van alleenstaande boeren mits ze gebouwd zijn op den persoonlijken arbeid zonder uitbating van den mensch door den mensch' - d.w.z. zonder loonarbeid -; 'die uitbatingen kunnen evenwel niet tegen de socialistische opwegen, in onze economie spelen zij geen belangrijke rol meer.
'De private uitbatingen der kleine ambachtslui, een overblijfsel uit het verleden, vertegenwoordigen een hulpbron der economie en verrichten nuttig werk voor de productie van verbruiksgoederen voor dagelijksch gebruik, waar de staatsnijverheid nog niet volledig hare taken volbracht heeft en waar men zijn nut moet halen uit de plaatselijke voordeelen'.
Waarna lyrisch uitgeroepen wordt: 'Het socialisme heeft gezegevierd...'.
Die nieuwe regelingen over het eigendomsrecht herinneren ons aan de 'strategische terugtochten op te voren voorbereide stellingen' waar, onder den wereldoorlog, de legerberichten wel eens over spraken...
* * *
Het ontwerp bevat een hoofdstuk over 'de grondrechten en -plichten der burgers', een onderwerp waar de tegenwoordige federale grondwet niet over handelt.
Enkele uit die rechten zijn voor ons interessant:
'De burgers der U.R.S.S. hebben recht op onderwijs.
Dat recht wordt verzekerd door algemeen, verplichtend lager onderwijs, door kosteloos onderwijs...' (art. 121).
'Om aan de burgers gewetensvrijheid te verzekeren, is, in
U.R.S.S., de kerk van den Staat gescheiden, en de school van de kerk. Vrijheid om de godsdiensten te beoefenen en vrijheid voor antigodsdienstige propaganda worden aan alle burgers toegekend' (art. 124).
Zijn die verklaringen nieuw?
Art. 124 geeft bijna letterlijk art. 4 van de grondwet der Russische Republiek weer terwijl art. 8 dierzelfde grondwet zegt 'de republiek stelt zich tot taak aan de burgers volledig, algemeen en kosteloos onderwijs te verstrekken'. Dat komt ongeveer overeen met art. 121 van het ontwerp der nieuwe grondwet.
Die art. 4 en 8 hebben in de Russische Republiek de vervolgingen tegen den godsdienst niet belet. Het overnemen ervan in de federale grondwet beteekent dus hoogstens een wat verder doorgevoerde centralisatie.
Het reeds vermeld artikel van K. Radek zegt het ons heel duidelijk. Wij vertalen liever niet.
'Nous avons encore des tâches énormes à accomplir. Une lutte opiniâtre nous attend encore pour généraliser la vie aisée du peuple. Il y a encore des paysans arriérés qui ne sont pas décidés à entrer dans les Kolkhoz; il y a encore des gens arriérés qui n'ont pad renoncé à leurs croyances religieuses, quoique la religion ait toujours été un instrument de duperie et d'exploitation.
L'Etat soviétique considère ces gens dans un esprit de tolérance en protégeant leur propriété personnelle tant qu'elle ne sert pas à l'exploitation des autres, et en défendant la liberté de conscience contre tout attentat. L'État soviétique a privé l'église de l'assistance de l'État. Il ne permet pas à l'église d'exercer une influence sur l'esprit de la jeune génération dans les écoles. Mais il n'admet que les moyens moraux de lutte contre l'église, en reconnaissant la liberté de propagande antireligieuse'.
Antigodsdienstige propaganda wordt toegelaten, dus... niet godsdienstige...
Art. 125 waarborgt de vrijheden van:
| 'het woord; |
| de pers; |
| de vergaderingen en de meetings; |
| de stoeten en betoogingen op straat.' |
Dat klinkt nog breeder, vrijer dan in onze grondwet... Men lette evenwel op den aanhef van 't artikel: 'Overeenkomstig de belangen
der arbeiders en om het socialistisch regiem te bevestigen, worden aan de burgers der U.R.S.S. gewaarborgd...'
Trouwens, de grondwet der Russische Republiek waarborgt reeds al deze rechten (art. 5, 6, 7)! Dus hier wederom niets nieuws tenzij dat het federaal wordt.
't Is waar, in de grondwet van de Russische Republiek luidt het telkens: 'de ware vrijheid'; in het grondwetsontwerp is 'ware' weggevallen.
* * *
Met één woord:
| 1. | Invoering van eene politieke democratie; maar van eene waarin een overweldigende communistische meerderheid verzekerd is! |
| 2. | Klein privaateigendom, ook van productiemiddelen, en eenn nogal belangrijke vrijheid voor de kolkhozen; een terugtocht? |
| 3. | Vrijheid van godsdienstige belijdenis; de goddelooze school verplichtend; vrijheid van anti-godsdienstige maar niet van godsdienstige propaganda; hier is niets veranderd tenzij dat de regeling nu van federalen aard is. |
| 4. | De overige moderne vrijheden; eveneens zonder eenige verandering tenzij dat het federaal is. |
Dus een terugtocht op het gebied der socialisatie; mogelijk nog wat meer centralisatie om nog beter tegen 'achterlijke' vrijheidsgezindheid te kunnen opkomen; verder blijft alles onveranderd!
- voetnoot(1)
- Claude SERVET et Paul BOUTON, La trahison socialiste, en 1914; uitgave van het Fransch communistisch 'Bureau d'Editions' Parijs, blz. 134 en 145-146.
- voetnoot(2)
- Beide werden in 't Fransch gepubliceerd door den 'Bureau d'Editions', in 1935: 'Constitutions de l'U.R.S.S. et de la R.S.F.S.R.'.
- voetnoot(3)
- In de Fransohen tekst luidt het: 'Chaque foyer a.... la jouissance personnelle d'un petit terrain attenant à la maison et, sur ce terrain il possède en un fonds auxiliaire, une maison d'habitation, le bétail productif, la volaille et le menu matériel agricole'. De Fransche tekst ons door Moscou bezorgd is niet overal bijzonder duidelijk en keurig....