Streven. Jaargang 3

[p. 449]

[Nummer 5]

Katholieke Kerk en Crisis in de Vereenigde Staten - 1929-1936
door E.A. Ryan, S.J.
Woodstock College, Maryland, U.S.A.

Welke waren, voor de Katholieke Kerk in de Vereenigde Staten, de gevolgen van de economische crisis die bijna de gansche wereld sedert 1929 trof? Laat ons hier enkele er van onderzoeken.

De Europeesche lezer merke evenwel op dat de economische depressie slechts een der nieuwe factoren was welke in Amerika op den godsdienst hun invloed uitoefenden.

De radio is ongetwijfeld de meest in 't oog springende onder die factoren. De Vereenigde Staten zijn met ontvangstposten letterlijk overdekt en de propaganda door den ether werd wellicht nergens zoo doeltreffend ingericht als bij ons. De Amerikanen lieten dat werktuig tot evangelieprediking niet ongebruikt: katholieke programma's verkondigden de katholieke leer het gansche land door; wij hebben onzen 'radio-priester', Eerwaarden Heer Charles E. Coughlin, van het bisdom Detroit, de machtigste spreker uit gansch Amerika, die, althans in het begin, veel er toe bijdroeg om bepaalde aspecten van de katholieke leering te populariseeren⁽¹⁾; overtalrijke radio-programma's staan in den dienst van het Katholieke geloof, en laat ons ze niet als minder doeltreffend aanzien omdat ze slechts van plaatselijk belang zijn; eindelijk, het was in die jaren voor het eerst aan de Amerikaansche Katholieken gegund de stem van hun Heiligen Vader te hooren die hen van uit het Vatikaan toesprak. Het staat buiten twijfel dat de radio voor de Amerikaansche Kerk een werktuig was tot verhoogde doeltreffendheid harer geloofsprediking en dat hij aan de katholieke opvattingen een invloed verzekerde grootex dan ooit te voren.

De afschaffing der prohibitie,⁽²⁾ op 5 December 1933, was een

(1) Later ging hij er toe over geweldige politico-sociale radioreden te houden welke heel wat stof opjoegen.

(2) Het 18e 'Amendement' op de Grondwet verbood, op 29 Januari 1919, over de gansche Unie, het vervaardigen, verkoopen en vervoeren van alkoholhoudenden drank; het 21e 'Amendement' schafte, op 5 December 1933, het 18e af.

[p. 450]

tweede belangrijke factor. Vele Protestantsche kerkgenootschappen hadden ze warm gesteund terwijl gezaghebbende katholieke leaders en de groote meerderheid der Katholieken ze krachtdadig afkeurden. Haar volledig mislukken, na een lange proefneming van over de 12 jaar, bracht de Katholieke Kerk hóoger aanzien bij, terwijl het niet weinig tot discrediet strekte voor een bepaalde soort religiositeit die lijnrecht in strijd staat met den katholieken geest. Voegt hierbij dat de afschaffing van het 'droog' regiem veel er toe bijdroeg om klaarte te brengen in het onzedelijke van den geschapen toestand. De millioenen dollars, die de gangsters opstreken door hun verkoop van onwettelijken drank, zullen nu gaan naar wat achtenswaardiger lui. Haar afschaffen brengt ook vermindering van het gecommercialiseerd misdrijf mee en herleving van den eerbied voor de wet wordt er door mogelijk gemaakt.

Het ophouden der inwijking is een derde factor. Voor de eerste maal in de geschiedenis komt Amerika er toe meer uitwijkelingen dan inwijkelingen te tellen⁽³⁾, hetgeen van overgroote beteekenis is voor de Katholieke Kerk.

Slechts nu treffen wij kloostergemeenten aan, over het gansche land verspreid, en die uitsluitend Amerikaansch zijn. De buiten het land geboren Katholieken en priesters. die beide zoo edelmoedig tot het inrichten der Amerikaansche Kerk hebben bijgedragen, zullen in een nadere toekomst tot een onbeduidend aantal verminderd zijn. Het verdwijnen der buitenlandsche priesters schijnt ons bijzonder jammer maar is onvermijdelijk. Wij tellen in Amerika wel talrijke roepingen tot het priesterschap maar, als wij rekening houden én met den nood in eigen land én met dien der missies met Amerikaansch personeel, zijn er zeker niet te veel.

* * *

De economische crisis heeft op de jaren 1929-1936 haren stempel gedrukt veel sterker dan radio, afschaffing der prohibitie en uitvallen der inwijking, in zoover dat zij als een der beslissende factoren in onze gansche geschiedenis moet aangezien worden. Nergens kwam het kenmerkende van dat economisch vraagstuk zoo scherp naar voren als in Amerika; 't is een bijna onmetelijk uitgestrekt land, een rijk land, gezegend met een overvloed van Gods stoffelijke gaven,

(3) Sedert 1931 wordt de inwijking door de uitwijking overtroffen; in 1932 waren er 36.000 in en 103.000 uitwijkelingen; in 1935: 35000 en 39.000.

[p. 451]

vrij dun bevolkt en waar een naarstig volk woont. En nu verkeert er een aanzienlijk deel der bevolking in hongersnood! Tot zelfs de meest conservatieven zagen in dat geplanifieerde economie zich onoverkomelijk opdrong. Mr. Franklin Roosevelt, in 1933 als in triomf gekozen, tot verbazing van zijn tegenstander Mr. Herbert Hoover, spande zich in om die economische hervorming door te voeren⁽⁴⁾. Zijn moed stelde een einde aan de paniek welke zich van het land had meester gemaakt. Maar het werd weldra duidelijk hoe weinig dit opbeuringswerk een gemakkelijke taak was. De belangen, die in 1933 nagenoeg alle gelijkloopend schenen, bleken in 1936 tegenstrijdig met elkaar te zijn. De natie wordt op 3 November aanstaande opgeroepen om zich over Mr. Roosevelt uit te spreken. Waarschijnlijk wordt hij voor een nieuw termijn van vier jaar tot President gekozen; die uitslag is evenwel geenszins verzekerd. Ondertusschen heeft Mr. Roosevelt ongetwijfeld een soort revolutie bewerkt: een gansche reeks nieuwe wetten werden gestemd en - hetgeen van grooter beteekenis is - onze oude eerbiedwaardige Amerikaansche Grondwet werd in radikaler zin geïnterpreteerd dan ooit te voren. En hier dringt zich een eerste en hoogst belangrijke vaststelling op. Deze gewichtige kentering in 't staatsbeleid gebeurde nagenoeg zonder wrijving met de Kerk. Als wij de katholieke tijdschriften uit de jaren 1929-1936 doorloopen, stellen wij vast dat de redacties allerlei vraagstukken bespreken en 't voor verschillende bevolkingsgroepen opnemen: voor den boer, voor den arbeider, voor de vakorganisatie, tot zelfs voor de Amerikaansche traditie; wij treffen integendeel bij hen geen verdedigen der Kerk aan. Dit was immers overbodig. De vriendschappelijke verhouding tusschen Kerk en Maat in Amerika handhaafde zich, ondanks een paar schokken, gedurende deze bewogen periode. Dezelfde opmerking geldt natuurlijk evenzeer voor de Protestanten en voor de Joden als voor de Katholieken.

Wij stellen een ander gunstig uitwerksel der crisis vast in het feit dat er in den geest van menigen Amerikaan meer klaarte kwam over een gewichtig zedelijk beginsel. De Kerk leerde steeds en leert nu nog dat zij er toe geroepen is Gods glorie op de wereld te bevorderen terwijl het den Staat toekomt voor 's menschen stoffelijk welzijn zorg te dragen. Wel verzochten armen, zieken en gebrekkigen haar steeds om stoffelijken bijstand en werden zij dan nooit afgewezen. Die hulpverleening is evenwel op slot van zaken een bijkomend iets.

(4) Zie in 'Streven': J.I. Corrigan: Wordt President Roosevelt herkozen?, April 1936, blz. 379-390.

[p. 452]

Welnu de heel bijzondere uitbreiding der katholieke liefdadigheid in Amerika, had wel eenigszins die waarheid in de schaduw gesteld. Nu heet de crisis, door uitgebreider bijstand te eischen dan de particuliere liefdadigheid vermocht te verleenen, duidelijk laten uitkomen waar ten slotte de verantwoordelijkheid voor den toestand moet gezocht.

De crisis was onrechtstreeks oorzaak van stijgenden invloed der Kerk in de arbeidersmiddens. Hier moet in de eerste plaats gewezen op den bijval van het katholiek arbeidersblad 'The catholic Worker' (De katholieke Arbeider), dat te New York verschijnt, Peter Maurin, een zijner redacteurs, leidde den Amerikaanschen katholiek in het leer kenapostolaat bij den arme in.

Wij stellen vooruitgang vast in het beter stellen van het schoolvraagstuk. De katholieken in Amerika moeten, even als de overige burgers, belasting betalen om de openbare school te bekostigen. Ze moeten tevens uit eigen zak de parochiale scholen steunen welke honderdduizenden scholieren tellen, hetgeen voor den Staat een besparing van millioenen dollars beteekent. De druk der crisis woog bijzonder zwaar op deze scholen. Hun voortbestaan danken wij groove tendeels aan de heldhaftigheid der kloosterlingen aan wie de meeste toevertrouwd zijn. Afzonderlijke pogingen werden hier en daar aangewend om van de staten subsidies er voor te bekomen. Ze brachten het tot enkele successen maar de mislukkingen waren talrijker. In elk geval werd nu voor het eerst, tot zelfs door bladen als het weelderig uitgegeven 'Brooklyn Tablet', gezocht naar een passende oplossing dier schoolonrechtvaardigheid. Dit is een vooruitgang welke ons moet verheugen.

Betrouwbare statistieken laten toe te besluiten dat de crisis duizenden niet-katholieken tot hunne kerkgenootschap terugbracht. Hetzelfde gebeurde ongetwijfeld eveneens met de katholieken. Het feit dat er in de Vereenigde Staten talrijke afvallige katholieken zijn komt overeen met dat der talrijke niet praktiseerende katholieken in Europa. Maar wij stellen dit groot verschil vast dat godsdienstig aangelegde kinderen van niet praktiseerende ouders uit Europa er gemakkelijker toe zullen komen tot den schaapstal terug te keeren dan zulke kinderen hier in Amerika. Hoeveelen keerden terug? Mgr. Shaughnessy, Bisschop van Seattle, heeft aangetoond dat de beschikbare statistieken niet toelaten met zekerheid hun aantal vast te stellen. Het is vanzelfsprekend nog moeilijker uit te maken hoe talrijke Katholieken door de economische moeilijkheden uit godsdienstige onverschilligheid getrok-

[p. 453]

ken werden en hoevele zij onverschillig maakte. Laat ons slechts één feit vermelden: wij stichtten veel goeds in de 'arbeiderslegers' door liet Gouvernement georganiseerd om de werklooze jeugd ter hulp te komen⁽⁵⁾.

Bij al deze uiterlijke krachtsinspanning komt nog dat het geestelijk leven der Kerk uit de crisis haar voordeel trok. Welvaart brengt altijd gevaar voor de Kerk mee, wel deelde het Amerikaansch Katholicisme niet in zijn geheel in den overvloed van voor de crisis verschillende parochies en zelfs bisdommen hadden evenwel overvloedige stoffelijke rijkdommen verzameld. Hoe oordeelen over den gunstiger terugslag van den huidigen tegenspoed? Het moge volstaan dien invloed te hebben vermeld.

* * *

Misschien zijn 't op de eerste plaats noch de nieuw opgerezen factoren noch de rechtstreeksche gevolgen der crisis die ons het meest duidelijk aantoonen welken langen weg het Amerikaansch Katholicisme in dit zesjarig tijdperk aflegde maar wel voortbestaande oudere factoren. De wijze waarop ze tegenwoordig voorzwerken is zeer leerrijk.

Het Anglosaksisme blijft overwegend in Amerika. Engelsch wordt er steeds meer, ja practisch algemeen gesproken. Maar de Anglosaksische invloed op de Kerk vermindert. Het komt ons nuttig voor hier even er aan te herinneren dat wij aan de Ieren de eerste organisatie van de Kerk in Amerika verschuldigd zijn. Met honderdduizenden overgekomen, namen zij bijna onmiddellijk een werkdadig deel aan het leven rondom zich, hetgeen vooral hierdoor te verklaren valt dat zij het Engelsch machtig waren. Een onderzoek naar de geschiedenis der kerkelijke hiërarchie en der geestelijkheid toont duidelijk aan dat ze, er langen tijd een overwegenden invloed in behielden. Deze verminderde daarna en zal blijven verminderen. Behalve den sedert lang reeds erkenden invloed der Duitach-Amerikaansche Katholieken, hebben de seminaries steeds meer dien van andere raselementen ondervonden, vooral dien van Italianen en van Polen, om enkel de voornaamste te vermelden. Men meere nu niet dat scherpe spanning bestaat tusschen die verschillende elementen, verre vandaan, ze voelen immers alle eerst en vooral Amerikaansch, boven al het

(5) De 'Civilian Conservation Corps' (C.C.C.) welke aan jonge lieden in gezonde voorwaarden opbeurend werk verschaft (ontginning van gronden, bebosschen, enz.). Van 5 April 1933 tot 1 Februari 1936 genoten 1.559.400 jongelingen van hare voordeelen.

[p. 454]

overige 't klinkt wel wat paradoxaal dat verslapping van den invloed der Ieren verslapping van het Anglosaksisme in de Amerikaansche kerk meebracht!

't Uitblijven van anticlericalisme was altijd een kenmerk van het Amerikaansch katholieke leven. Men oordeelt algemeen dat die gelukkige toestand voor een groot deel moet toegeschreven aan de houding door de katholieke leaders aangenomen. Hielden ze er niet de crisis minder sterk aan? Het opkomen van Father Coughlin als een politieke macht stiet meenigen ernstigen katholiek van meer conservatieve strekking tegen de borst. Maar cyniek anticlericalisme komt meestal niet uit die middens. Misschien ligt hierover het grootste gevaar in het stijgend aantal jonge Katholieken die hunne opvoeding in neutrale hoogescholen genoten. Ze konden er wel eens toe komen weinig sympathie te voelen voor de princiepen welke eene integraal katholieke vorming op den voorgrond brengt.

De inrichting der openbare scholen is een andere factor welke steeds doorwerkt en op de katholieke gemeenschap zijn invloed laat gelden, tenminste negatief. Naar de meaning van vele nadenkende Katholieken ligt daar het groote gevaar voor godsdienst en zeden in Amerika. Op de officieele school wordt hoegenaamd geen godsdienstonderwijs gegeven. Steeds wijder uitbreiding van euvels als birth control en echtscheiding⁽⁶⁾ worden aangezien als een recht streeksch uitwerksel der goddelooze officieele scholen. De Katholieken oordeelen dat zij het aan hun land niet minder dan aan hun godsdienst verschuldigd zijn al hunne krachten in te spannen om tegen dien toestand op te komen, welnu de crisis had tot gunstig gevolg de oogen van vele niet-katholieke Amerikanen te doen open gaan voor de noodzakelijkheid van godsdienstonderwijs op de school.

De Katholieken werden ook stouter in de uitdrukking hunner verontwaardiging voor schreeuwende misbruiken. Om dit door een voorbeeld duidelijk te maken hoeven wij enkel te wijzen op de werking van de 'Legion of Decency' (Bond voor de Zedelijkheid), door de Amerikaansche Katholieken opgericht en die den steun van menige andere kerkgenootschappen ontving. Ze dwong de Amerikaansche studio's het zedelijk peil hunner productie te verhoogen en een katholieken censor te aanvaarden.

(6) In 1930 telde men 170 echtscheidingen per 1.000 gesloten huwelijken; 1,6 per 10.000 inwoners. Het geboortecijfer was zeer hoog in de eerste helft der vorige eeuw; het daalde tot 26 per 1.000 inwoners en per jaar in 1910, tot 22 in 1923, tot 17 in 1934; vooral in de Staten langs den Stillen Oceaan (Washington, Oregon, Californië) staat het geboortecijfer laag: 12 à 13 per 1.000 in 1933.

[p. 455]

* * *

Laat ons besluiten dat de Kerk in Amerika den geestelijken steun van de gansche Wereldkerk op heel bijzondere wijze verdient. Ze slaakt de talrijkste groep der Engelsch-sprekende Katholieken uit ze schijnt er toe geroepen een steeds belangrijker rol in het leven der natie te spelen; ja zelfs een volledige zegepraal van het Katholicisme in Amerika mag niet als een onmogelijk iets aangezien