Streven. Jaargang 2

[p. 540]

Paedagogische kroniek
Klassiek of Modern
door F. de Raedemaeker S.J.

Elk jaar roept de Federatie van het Vrij Middelbaar Onderwijs hare afgevaardigden te Brussel bijeen, om de haar betreffende toestanden te bespreken. Op de studiedagen van dit jaar, op 26 en 27 Juli ll. gehouden, kwam de kwestie ter sprake van de verhouding tusschen de humaniora en hoogeschoolstudiën.

Dit onderwerp was des te actueeler daar in het vorig ministerie, Minister Hiernaux een voorstel had ingediend dat het huidige stelsel der middelbare studiën in België grondig zou wijzigen.

Het ministerieel voorstel voorzag twee soorten humaniora-diploma's: het grieksch-latijnsche, noodzakelijk alléén voor de toekomstige studenten in de rechten, en voldoende voor al de andere faculteiten uitgenomen de natuur-wiskundige, en het mathematico-latijnsche (humaniora zonder grieksch) dat toegang zou verleen en aan alle faculteiten uitgenomen de rechten. De tot hiertoe bestaande moderne humaniora zouden afgeschaft worden.

Het ontwerp voorzag ten tweede een overgangsexamen dat op het einde der Rhetorica zou afgenomen worden door het hoofd en de leeraren van het College of Atheneum en twee professoren van eene belgische hoogeschool.

De Federatie van het vrij middelbaar onderwijs heeft beslist stelling ingenomen tegen het ontwerp van ex-minister Hiernaux, en wel voornamelijk tegen het eerste gedeelte ervan.

De voornaamste reden van die oppositie is dat er in het voorgestelde systeem een gevaar schuilt voor de doelmatigheid en voor het bestaan zelf van de grieksch-latijnsche humaniora.

Sommigen willen deze neerhalen uit utilitaristische beschouwingen, anderen komen met zoogenaamde democratische argumenten aandragen; maar alle tegenstanders van de klassieke humaniora zijn het eens om deze stilaan te ondermijnen ten einde een modern opvoedings-systeem op te bouwen.

Het ontwerp Hiernaux werkt onrechtstreeks maar zeer doelmatig mee aan dit verderfelijk slopingsproces.

Het vermindert vooreerst het belang, of zoo men wil het volume van het grieksch in de humaniora. Waar vroeger onze toekomstige genees-

[p. 541]

heeren zich te meten hadden met de taal van Hippocrates, zou dit voortaan het geval niet meer zijn. Maar, wat bedenkelijker is, hoe zal een jongen die klaar is met de zesde humaniora weten of hij de grieksch-latijnsche of de mathematico-latijnsche zal ondernemen? Hij kan dan toch nog niet weten of hij later advocaat of geneesheer zal worden! Kiest hij de grieksch-latijnsche met de gedachte later met zijn diploma, volgens de wet, toch ook de medische studiën te kunnen beginnen, dan zal hij nog bedrogen uitvallen: want hij zal practisch uitgesloten worden. De professoren aan de hoogeschool zullen immers heelemaal toegeven aan hunne nu reeds uitgesproken tendens om wiskundige kenissen te veronderstellen die een leerling van de latijnsch-grieksche niet bezitten kan. Een toekomstig geneesheer zal dus noodzakelijkerwijze de mathematico-latijnsche moeten volgen. Maar dan weer de vraag: hoe zal een jongen van de zesde weten welken weg hij later zal inslaan?

Hierop geeft men als antwoord dat de studie van de grieksche taal eerst in de vierde of zoo noodig in de derde kan begonnen worden. Het grieksch alphabet zal dus onderwezen worden in het begin van de derde, met het gevolg dat men wellicht in de Rhetorica enkele bladzijden zal kunnen lezen uit... Xenophoon. Dan zal er eerst geklaagd worden dat het grieksch niets uithaalt, en zal er natuurlijk worden overgegaan tot de totale uitschakeling van de taal van Demosthenes, van Plato en Sophokles!

Kortom, door het ontwerp Hiernaux loopt het grieksch groot gevaar heelemaal van onze programma's te verdwijnen.

Maar het latijn zal er bij winnen! De studie van deze taal immers zal verplichtend worden voor alle humaniora-studenten dan wanneer nu de moderne humaniora bestaan, zonder grieksch noch latijn, en die toch toegang verleenen tot zekere hoogere faculteiten.

En toch valt het te betwijfelen of het latijn eenigen baat zal vinden bij die uitbreiding. Immers vele kinderen zijn, zooals de vakmenschen dat uitdrukken 'niet gemaakt om latijn te studeeren'. Zij zijn daarom niet minder verstandig. Zij kunnen het 'anders' zijn. En voor hen bestaat de noodzakelijkheid van moderne humaniora waar hun kennissen worden bijgebracht die overeenkomen met hun aanleg. Wil men nu aan alle jongelingen die humaniora-studiën voltrekken het latijn opleggen, dan zal het onderwijs in deze taal, reeds los gemaakt van het grieksch, er enorm onder lijden, daar ze aan vele refractaire geesten zal worden opgedrongen. De veralgemeening van het latijn zal een vervlakking beteekenen, of zooals Mgr. Van Eynde het treffend zegde, eene devalvatie van het latijn.

Met andere woorden, de Federatie is de meening toegedaan dat alleen het latijn gekoppeld aan het grieksch eene diepe vorming geeft aan het verstand, vorming die noodzakelijk is voor allen die niet tot specifiek wetenschappelijke studiën worden geroepen.

[p. 542]

De eerste verslaggever, Dr. Raeymaekers, leeraar van de Rhetorica aan het St. Pieterscollege te Leuven, zette in 't breed de argumenten uiteen die pleiten voor de uitzonderlijke cultuurwaarde van de grieksch-latijnsche humaniora, waarna E.H. Stock, van Moeskroen, bepaaldelijk de noodzakelijkheid van het behoud van het Grieksch betoogde. Bij de klassieke argumenten van den rijkdom en de fijnheid van de grieksche taal, van de alzijdigheid van de grieksche cultuur, van het feit dat Griekenland de eerste en voornaamste bron is van ons europeesch geestesleven, kunnen wij als Vlamingen er nog bijvoegen dat het grieksch in zijn structuur en zijn geest zich beter dan het latijn aanpast bij onze Vlaamsche taal. Indien wij in het middelbaar onderwijs een der beide oude talen moesten opgeven, dan zou het, ook om deze rede, niet het grieksch zijn maar wel het latijn.

De congressisten meenden nochtans niet dat de oudere humaniora alle voldoening schenken in het kader van het moderne cultuurleven. Zij hebben dan ook de middelen onderzocht voor eene beter aanpassing. Het betoog van Professor Sobry over den rol van de studie der moderne talen waardoor de leerling in aanraking komt met de moderne wereld, meer aangewezen op intuitief aanvoelen dan op logische grieksche redeneering, vond algemeene instemming. Wat de geschiedenis betreft in de oudere humaniora, vroeg men meer ontlasting van onnoodige details en data, maar eene duidelijke synthese en aaneenschakeling van de voornaamste feiten.

Met eenig ongeduld verwachtte men de bespreking over de mathesis en de humaniora. E.H. Dumez, van Roeselare, en Ing. R. Van Cauteren, Professor aan de hoogeschool te Leuven, leidden de brandende kwestie in, en zetten de kritieken uiteen die de huidige methoden worden toegeworpen. Prof. Van Cauteren erkende nochtans dat de professoren aan de wetenschappelijke faculteiten te veeleischend zijn en kennissen veronderstellen die de humaniora niet geven kunnen. Hij meende dat het programma zooals het nu is vastgelegd voor de humaniora volstaat, maar dat de onderwijsmethode niet beantwoordt aan de rechtmatige eischen der hoogeschool. Hij ook wenschte eene vastere en duidelijkere kennis van de hoofdzaken, waarop de universiteit verder zou kunnen opbouwen.

Het besluit van deze interessante besprekingen over de aanpassing van de humaniora bij de hoogere studiën was dat de hoogeschool, en vooral de wetenschappelijke faculteiten, duidelijk zouden moeten zeggen wat ze veronderstellen aan wetenschappelijke kennissen bij een student die zijne hoogere studiën begint, en dat het aan individueele professoren niet meer worde toegelaten hoogere eischen te stellen dan die van de hoogeschool. Dan zal het middelbaar onderwijs zich weten aan te passen bij die bepaalde eischen en alle voldoening schenken.

Wat het voorstel van ex-minister Hiernaux betreft, het slaapt in de kartons der kamersecties... om wellicht binnen enkele jaren onder een of anderen vorm te verrijzen: uno avulso non deficit alter......