|
| |
| |
| |
Letterkunde
Wij lezen niet genoeg
door Dr R. Kreemers
Dr. Ir. E.H.M. Beekman schreef in het maandblad van 'Ons Eigen Bibliotheek' (1934, nr 1): 'Wij Roomschen lezen te weinig boeken, vooral met kultureelen inhoud'. En verder: 'Het boek? Hier kent men alleen censuur. Kaballistische teekens moeten aanduiden voor welken leeftijd en voor welken graad van ontwikkeling dit of dat boek toelaatbaar is. Maar geen poging is er gedaan om aan het roomsche volk het goede boek te geven.'
Deze woorden werden geschreven voor Nederland, doch ze zijn even goed toepasselijk op Vlaanderen. We zouden er zelfs een 'a fortiori' willen aan toevoegen. Niemand zal durven beweren dat de uitgave van de Keurboeken van het Davidsfonds geen stap is in de goede richting. Doch dit weinige kan beslist niet voldoende worden geacht om al de intellectueelen van Vlaanderen op Roomsch terrein te voldoen.
Op letterkundig gebied hebben we niet alleen de uitgaven van het Davidsfonds, de Phoenix-reeks van 'Het Kompas', de reeks onder leiding van A. Thiry enz.; maar op cultureel gebied wordt voor de Katholieke Vlamingen beslist niet genoeg gedaan. Ook niet door den K.R.O.
Met genoegen vernam ik dan ook van den secretaris van 'Streven' dat zijn tijdschrift vooral beoogde leiding te geven voor de lectuur onzer intellectueelen. Persoonlijk zou ik zelfs willen dat men nog verder ging. Dat men nl. niet alleen leiding zou geven doch tevens zorgen voor het noodige geestesvoedsel voor onze Katholieke Vlaamsche Intellectueelen.
Laat me dan, om de richting aan te wijzen, even duiden op hetgeen in het buitenland gedaan wordt voor de Katholieke intellectueelen.
| |
Nederland
In Nederland werd onlangs gesticht 'Ons Eigen Bibliotheek' waarvan het beheer gevestigd is in Den Haag, Chasséstraat, 6 en in Brussel, Jac. Jansenstraat, 20. Doel van deze vereeniging is: 'In ieder gezin te brengen eene degelijke huisbibliotheek: geen zoeterige
| |
| |
romans, geen onmogelijke detective verhalen, vooral geen prikkellectuur, maar boeken die het verstand verscherpen, het hart veredelen en den wil vormen. O.E.B. bezorgt 12 tot 15 gebonden boeken per jaar, afwisselend handelend over godsdienst, letterkunde, schoone kunsten, staatkunde, sociologie, wetenschappen, enz., met ter afwisseling drie of vier goede romans van letterkundige waarde - alles van onze beste schrijvers uit Noord en Zuid en uit het buitenland. Deze boeken blijven het eigendom der leden. De leden ontvangen kosteloos het maandblad en in het winterseizoen zullen lezingen door bekende schrijvers gehouden worden op die plaatsen waar een belangrijke groep leden zijn ingeschreven. De bijdrage bedraagt Fl. 13,00 per jaar, ook betaalbaar per half jaar; Fl. 6,50, per drie maanden; Fl. 3,25 of per maand Fl. 1,25, Fl. 1,00, Fl. 1,00. Op plaatsen waar een vertegenwoordiger is aangesteld kan ook per week betaald worden (25 cent). Bij het betalen der eerste bijdrage wordt het boek der maand - of een boek naar keuze - toegezonden en verder rond den 15den van iedere maand.
In een van de jongste nummers van het maandblad van O.E.B. mocht de redactie er zich reeds over verheugen van vele zijden steeds warme sympathie en geestdriftig medeleven met de onderneming te ondervinden - en wel niet het minst van de zijde der leden. Tevens werd aangekondigd dat voortaan alle boeken NIEUWE uitgaven zullen zijn, nog nergens verschenen, op een zelfde formaat en zeer goede kwaliteit papier gedrukt. Men beschikt zelfs op het oogenblik over een eigen boekbinderij. Ook het maandblad wenschen ze stilaan op te werken tot een flink cultureel katholiek maandblad. De oplage bedraagt nu reeds 10.000 per maand, doch ze zouden graag komen tot het aantal van het Davidsfonds. Als we lezen, zeggen ze, dat tienduizenden guldens worden uitgegeven voor 'n voetbalmatch in Amsterdam of Antwerpen, van de honderdduizenden guldens door Nederlanders uitgegeven voor een voetbalmatch in Milaan, van de duizenden guldens b.v. in Tilburg uitgegeven om 'n wielrijderskoers - waarvoor alle plaatsen waren uitverkocht! -, lijkt het wel wat overdreven van 'crisis' te spreken.
Dat het bestuur van O.E.B. het niet bij woorden laat moge blijken uit 't hiernavolgend lijstje van boeken voor 1934: H. Borel: 'Het speelgoed der Kleine H. Theresia'; Dom Beekman, O.S.B.: 'De H. Liturgie der Kerk'; 'Goddelijke Liturgie' bemediteerd
| |
| |
door Gogol; F. Mauriac: 'Wij, Frontenacs...'; Stijn Streuvels: 'Sagen uit het Hooge Noorden'; G. Knuvelder: 'Bouwers aan eigen Cultuur'; G. Wissing: 'Uit het land der oude Incas'; H. Belloc: 'Economics for Helen' (Ned. Vertaling); Abbé Jac. Leclercq: 'Het Familieleven'; Prof. Dr. C. Berg: 'Verhalen uit het Balineesch'; Dr. H. Muckermann, S.J.: 'Kind en Volk' (twee deelen); Pater W. Koppers: 'Het ontstaan van het menscherlijk Gemeenschapsleven'; Ern. Psichari: 'De reis van den Honderdman'; Yong Ann Yenn: 'De Boudhistische Priester'; Jan Van Hasselt: 'Godsdienstige zeden en gebruiken in de Zuidelijke Nederlanden'.
Indien het boek van de maand niet mocht bevallen is er een lijst van boeken waaruit de leden een keuze kunnen doen. Sommige van die werken zijn minder omvangrijk en men mag er dan twee kiezen in plaats van een.
Zooals men ziet wordt hier niets opgedrongen en is de keuze die gelaten wordt wel zoo eclectisch dat ook de meest eischende iets naar zijn gading vinden zal als lectuur voor de loopende maand.
Wat nu het 'Maandblad' betreft: ook dit biedt zich zeer aantrekkelijk aan. We vonden o.a. in een paar nummers: een studie over G. Knuvelder van de hand van Fr. Van Oldenburg Ermke, een studie over Cyriel Verschaeve door Gudrun, een artikel over Katholiek Leven, van Jan Beerends, een bijdrage over de Spellingskwestie, van G.B. Bon, een bijdrage over 'Het papieren gevaar' van Dr. Ir. E.H. Beekman, enz. Ook hier kan men dus gaan 'te kust en te keur' want er is 'elck wat wils'.
| |
Engeland
In Engeland bestaat nu reeds zes jaar 'The Catholic Book-a-Month Club', waarvan de Katholieke uitgeverij Sheed & Ward, Paternoster Row 31, London E.C. 4, het beheer in handen heeft.
Het lidmaatschap van deze vereeniging bedraagt 36 Sh. per jaar + port. Voor dat bedrag ontvangt men elke maand een boek, dan voor het eerst uitgegeven, en geschreven door een vooraanstaanden Katholieken schrijver. Verder kosten zijn er niet en elk boek kost dus gemiddeld maar 2/6, plus port. Ieder werk is echter in den boekhandel slechts voor 7/6 verkrijgbaar. Per slot van rekening krijgen dus de leden boeken voor een handelswaarde van 4 Pond, 10 sh. Van de reeds verschenen reeksen bestaan nog exemplaren
| |
| |
zoodat men, mits storting van het volledig bedrag (36 Sh.) aanstonds in het bezit kan komen van de volledige serie van 12 boeken, of elf als er een werk bij is dat wegens zijn omvang voor twee wordt geteld. Ten allen tijde kan een abonnement ingaan, zoodat men b.v. inschrijvend in het midden van het jaar, aanstonds de verschenen boeken krijgt en dan geregeld een deel per maand.
Van meet af aan werd er voor gezorgd enkel boeken uit te geven van waarde, doch ook de grootst mogelijke verscheidenheid werd betracht. Het bestuur is er zoodoende van te voren zeker van minstens twee derden van de inschrijvers beslist te voldoen. Bij de uitgaven zijn wel werken geweest die meer als 'proefkonijntjes' werden beschouwd, doch achteraf bleek dan toch dat men den nagel op den kop geslagen had. Onder de verschillende schrijvers die reeds werken uitgaven voor de vereeniging melden we terloops: Karl Adam, Hilaire Belloc, Abbot Butler, G.K. Chesterton, Paul Claudel, Alice Curtayne, M.C. D'Arcy, S.J., Chr. Dawson, H. Ghéon, Eric Gill, Chr. Hollis, Bede Jarrett, O.P., J. Maritain, C.C. Martindale, Alfred Noyes, Mrs. W. Ward, enz. Allemaal namen die klinken als een klok en die niet alleen in Katholieke middens een gretig publiek hebben gevonden.
In Aug. 34 eindigde de zesde reeks die begonnen was in Sept. 33. In deze twaalf maanden kregen de inschrijvers de volgende boeken: P. Claudel: 'Ways and Crossways'; Chr. Dawson: 'The spirit of the Oxford Movement'; Nicolas Berdyae: 'Christianity and Class-War'; Erik M.R. v. Kuhnelt-Leddihn: 'The gates of hell'; D. Mathew & Gerv. Mathew O.P.: 'The reformation and the contemplative life'; H. Ghéon: 'The secret of the Little Flower'; Karl Adam: 'The Son of God'; Alfred Noyes: 'The unknown God'; Sigrid Undset: 'Saga of Saints', en enkele andere.
Uit de reeks van het vorig jaar (5th series) vermelden we: M. Trappes-Lomax: 'Pugin: a biography', een deel dat voor 2 maand telde (15/.); Mrs. W. Ward: 'Tudor Sunset'; C.C. Martindale, S.J.: 'African Angelus'; J. Maritain: 'Theonas, conversations of a sage'; Paul Monceaux: 'St. Jerome: the early years'; 'The English Way, studies of great English Catholics, by G.K. Chesterton, H. Belloc, Bede Jarrett, O.P., M.C. D'Arcy, S.J., Dom David Knowles, enz.; Chr. Dawson: 'Enquiries into religion and culture'; Chr. Dawson: 'The age of the Gods', a study in the origins of culture in prehistoric Europe and the Ancient East; Eric Gill:
| |
| |
'Beauty looks after herself': collected essays; Nich. Berdyaev: 'The end of our time'.
Een regelmatig verschijnende brochure van de uitgevers: 'Sheed & Ward, books published' kondigt het verschijnen van de boeken aan en geeft tevens een korten inhoud van het werk, desgevallend ook recensies uit de engelsche pers over de reeds verschenen boeken. Daarenboven geeft dezelfde uitgeverij een 'Occasional review of books and authors' uit: 'This publishing Business', (free and post-free) waarin uittreksels gegeven worden uit de boeken en tevens beoordeelingen uit de pers. Voor het najaar wordt tevens aangekondigd een maandschrift, getiteld 'Passport' dat uittreksels geven zal uit allerhande Katholieke tijdschriften van het vasteland. De meeste hebben nu medewerking beloofd. De hoofdbedoeling is de Engelsche Katholieken in contact te brengen met alles wat op Katholiek gebied buiten Engeland geschreven wordt.
Sheed & Ward hebben, in navolging van zooveel andere engelsche uitgevers ook enkele reeksen goedkope Katholieke werken uitgeven, zoo o.a. 'The Ark Library', 3/6 per deel, en 'The Hart Library' 5/. per deel.
Het proselytisme is dus ook bij de Engelsche Katholieken geen ijdel woord en bovenstaande wijst er voldoende op dat de intellectueele Katholieken in Engeland geen reden hebben tot klagen voor hun maandelijksche lectuur.
| |
Vereenigde Staten van Amerika
Sedert 1928 bestaat in Amerika 'The Catholic Book Club', gesticht door 4 Katholieke leeken volgens de wetten van den Staat New-York. Het doel der vereeniging is het uitgeven en verkoopen van Katholieke boeken 'of high literary standard'. Het bestuur is op het oogenblik als volgt samengesteld: John L. Belford, D.D.; Myles Connolly; James M. Gillis, C.S.P.; Kathleen Norris; Mich. Williams; Wilfrid Parsons, S.J.; James J. Walsh, M.D., en het adres van het beheer is: Lexington Avenue 441, New-York, N.Y.
Het prospectus van de vereeniging is op zoon inslaande, typisch amerikaansche manier opgesteld dat we niet aan den lust weerstaan kunnen het te vertalen voor onze lezers.
'The Catholic Book Club is een magische cirkel die een beetje gelijkt op de gemeenschap der heiligen in zijn vereeniging tot weder zijdsch hulpbetoon. Er zijn Katholieke schrijvers die hun genie en
| |
| |
hun geest neerleggen in boeken en beschermers noodig hebben om hen in staat te stellen door te gaan met hun werk. Er zijn Katholieken die hunkeren naar goede letteren doch ze niet bereiken kunnen zonder een georganiseerde navraag. Sinds The Catholic Book Club gesticht werd is iedere uitgever bewust geworden van de markt voor goede Katholieke boeken. Ieder handschrift van een Katholieken schrijver, jong of oud, krijgt nu tweemaal meer belangsteling dan men er vroeger voor over had. De meesterwerken van de Katholieke Letteren in Europa, die te voren zelden den Oceaan overstaken, bereiken nu in het Engelsch de Amerikanen onder de auspiciën van The Catholic Book Club. Deze opbouwende steun is de trots van de leden van The Catholic Book Club. Doch de werkelijke waarde van hun lidmaatschap ligt in de goede, interessante en cultureele boeken die maand na maand in hun bibliotheek terecht komen.'
Hier wordt werkelijk een dam opgeworpen tegen de slechte lezing van vandaag, hier is tevens de voorwacht van groote Katholieke Letterkunde.
Het lidmaatschap bedraagt $25. Daarvoor ontvangt men één boek per maand onmiddellijk na verschijnen en uitgekozen door een staf van vooraanstaande Katholieke letterkundigen en geleerden. Elk werk kost dus slechts $2,08, een prijs waarvoor zeker geen werk van dit gehalte op de boekenmarkt komt. De minste prullenroman b.v. kost in Amerika $2,50.
En, voegt het prospectus er aan toe, dit is geen dwaze uitgave; spaar slechts een nutteloos tochtje per taxi uit, eet een paar keer minder in een restaurant of koop een hoed per jaar minder en ge hebt het noodige bedrag om iets blijvends bij u binnen te halen. Nu, meer dan ooit, hebt ge meer en BETER boeken noodig om te lezen.
In een jaargang kwamen we de volgende boeken tegen: 'Cardinal Newman' door J. Lewis May; Walsh: 'Isabella of Spain'; A.E. Smith: 'Up to now: an autobiography'; G. Martinez Sierra: 'The Cradle song and other plays'; O'Donnell: 'The way it was with them'; Agnes Repplier: 'Père Marquette'; G.K. Chesterton: 'The Resurrection of Rome'; W. Cather: 'Shadows on the rock'; K. Adam: 'The spirit of Catholicism'; D. Bevan Wyndham Lewis: 'King Spider'; J. Maritain: 'The things which are not Caesar's'; Connolly: 'Gloucester Men'.
Het selectiebestuur kijkt niet naar de uitgevers. Zoowel Putnam,
| |
| |
als Macmillan, Scribner's, Mc Bride, Dodd & Mead e.a. zijn vertegenwoordigd. Het zijn echter allemaal eerste-klas uitgevers. En steeds wordt gezocht naar een werk dat misschien niet door een Katholiek geschreven is doch steeds het een of ander aspect van het Katholicisme belicht en letterkundig onaanvechtbaar is. Romans, tooneel, essays, geschiedenis, levensbeschrijvingen enz. krijgen om de beurt een kans en zeewel amerikaansche als andere schrijvers komen voor de keus in aanmerking.
Tegelijk met elk boek krijgen de leden het blad 'Newsletter' met een beoordeeling van het verkozen boek; een bldz. is gewijd aan andere werken van belang die worden aanbevolen en welker waarde tevens wordt aangeduid. Voor Aug. was het uitverkozen boek 'Strong man rules' door G.N. Shuster om de Amerikaansche Katholieken in te lichten over de Nazi-beweging. Het vorig boek was de roman: 'The woman and the Sea' door Concha Espina. Tevens kregen de leden dit jaar nog de Herinneringen van Card. O'Connell, de roman 'Superstition Corner' van Sh. Kaye-Smith, een boek over het Vatikaan door G. Seldes, een werk van H. Ghéon enz.
Bij het bestuur zijn ook alle andere boeken die worden uitgegeven in Amerika en elders te verkrijgen tegen den prijs van den uitgever, zonder verdere kosten en een lijstje van lezenswaardige werken met een korte inhoudsopgave en prijsaanduiding wordt elke maand beschikbaar gesteld.
Dit jaar hield de vereeniging ook haar eerste 'Catholic Book Conference' te New-York van 9-11 April, onder het voorzitterschap van Pater Fr. Talbot, S.J. Zeer interessante verslagen werden hier voorgedragen en vruchtbaar werk verricht voor de toekomst. Niet minder dan 16 van de grootste uitgeversfirma's werkten mee om dit congres te doen gelukken.
Uit dit alles blijkt ten overvloede dat de Amerikanen de zaken niet alleen grootscheeps doch ook degelijk aanpakken en uitvoeren.
Na het voorafgaande mogen we hier wel het spreekwoord in herinnering brengen: 'Woorden wekken doch voorbeelden trekken'. We hopen dan ook dat deze voorbeelden duidelijker spreken zullen dan onze woorden. We hopen van harte dat ook in het Katholieke Vlaanderen, met zijn Katholieke Vlaamsche Hoogeschool middel zal gevonden worden om de Vlaamsche intellectueelen warm te blijven houden voor de dingen des geestes. Want dit is op onze dagen meer dan hardnoodig.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd