Streven. Jaargang 26

(1972-1973)– [tijdschrift] Streven [1947-1978]– rechtenstatus

Politiek overzicht de maand mei

● Internationale samenwerking

Verenigde Naties

Met de economische boycot van Rhodesië wordt door verschillende Westerse landen de hand gelicht, aldus leidde een rapport van de Verenigde Naties af uit een vergelijking van de importcijfers dezer landen met de exportcijfers van Zuid-Afrika. Deze vergelijking wees er duidelijk op, dat Zuid-Afrika clandestien naar Rhodesië goederen exporteert die het uit de Westerse landen invoert, waarschijnlijk met medeweten van deze landen. Amerika maakte verleden jaar de boycot gedeeltelijk ongedaan door de invoer van nikkel en chroomerts uit Rhodesië weer wettelijk toe te laten. Een resolutie om de maatregelen tegen Rhodesië te verscherpen door personen of maatschappijen die direct of indirect met dit land handel drijven strafbaar te stellen, werd weliswaar door de Veiligheidsraad aangenomen, doch met dien verstande dat Amerika, Engeland en Frankrijk zich van stemming onthielden en daarmee te kennen gaven zich niet aan deze resolutie gebonden te achten. Een resolutie, die de boycot moest uitbreiden tot Zuid-Afrika en de Portugese koloniën in Afrika, werd door een veto van Amerika en Engeland van de tafel geveegd.

De Afrikaanse eenheid

In 1963 werd de Organisatie voor de Afrikaanse Eenheid opgericht. Destijds sloten zich daar 32 Afrikaanse staten bij aan; later zijn er nog 9 bij gekomen. Bij de viering van het tienjarig bestaan ter gelegenheid van de elfde vergadering der staatshoofden, die evenals de eerste vergadering in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba plaatsvond, waren dus 41 staten vertegenwoordigd.

Noch deze viering noch die elfde vergadering werd een succes.

De viering bestond uit redevoeringen, die lang van te voren gereed waren gemaakt en die meer op binnenlands gebruik dan op ceremoniële herdenking waren ingesteld. De meeste ‘feest’-redenaars waren nog wel beleefd genoeg om tenminste enkele vriendelijke woorden aan hun gastheer, keizer Haile Selassie, af te scheiden. De vertegenwoordiger van Libië echter kon niet verder komen dan een wuivend gebaar met een slap handje in de richting van het Ethiopische volk, doch balde onmiddellijk daarna dat slappe handje tot een dreigende vuist in de richting van de keizer, die hij verweet goede betrekkingen te onderhouden met Israël en met de Verenigde Staten. De vertegenwoordiger van Somaliland deed daar nog een schepje bovenop door te protesteren tegen al dan niet vermeende samentrekking van Ethiopische troepen aan de grens van zijn land. Een demonstratie van Afrikaanse eenheid vormde deze viering bepaald niet.

En wat de elfde vergadering van het toporgaan der Organisatie betreft, veel meer kwam daar niet uit dan een nieuw bewijs dat de oorspronkelijke doelstellingen van de Organisatie hoe langer hoe meer op de achtergrond raken.

Die doelstellingen waren oorspronkelijk het tot stand brengen van een politieke eenheid voor het hele continent en zijn volledige dekolonisatie. Van politieke eenheid is eenvoudig geen sprake meer; zelfs politieke eensgezindheid ontbreekt. En veel belangrijker dan de dekolonisatie, voor zover nog noodzakelijk, is de economische samenwerking, waar op deze vergadering wel uitvoerig over is gesproken, maar waar men nog maar weinig vorderingen mee heeft gemaakt.

Ook al omdat de economische systemen van de verschillende landen hier en daar hemelsbreed uit elkaar liggen. De vergadering werd eigenlijk overstemd door de Arabische landen, die met alle geweld heel Afrika willen betrekken in hun strijd tegen Israël. Waarnemers vroegen zich af hoe lang deze ‘eenheid’ nog stand zal houden tegen de allengs duidelijker optredende tegenstelling tussen de ‘blanke’ staten in Noord-Afrika en de ‘zwarte’ staten in het midden en zuiden van dit werelddeel.

Bilaterale contacten

- Sovjet-Unie - West-Duitsland. Een belangrijke bijdrage in de Oost-West ontspanning vormde het bezoek van de Russische partijleider Brezjnev aan Bonn. Voor het eerst bezocht een Russisch staatsman de Bondsrepubliek Duitsland. Geen officieel staatsbezoek weliswaar, veeleer een werkbezoek, gewijd voornamelijk aan het bespreken van de mogelijkheden tot nauwere economische samenwerking, maar niettemin van grote politieke betekenis geacht, mede door de kennelijk aanwezige sfeer van goede verstandhouding tussen de Bondskanselier enerzijds en de partijleider anderzijds.

Atlantische onderonsjes. President Nixons voorstel om het Atlantisch pact te herzien en tot een nieuwe opstelling van de Atlantische samenwerking te geraken heeft aanleiding gegeven tot verschillende ontmoetingen, o.a. van President Pompidou met Premier Heath in Parijs. Meer van die ontmoetingen zullen in juni plaatsvinden.

● Internationale conflicten

Vietnam

Vrede heerst er nog lang niet in Vietnam. Het aantal bestandsschendingen loopt in de vele duizenden en het aantal slachtoffers in de tienduizenden. Nixons adviseur Kissinger, de enige van zijn medewerkers die - misschien - niet is meegesleept in het Watergate-schandaal - is weer druk in de weer gekomen en heeft in Parijs weer besprekingen geopend met Le Duc Tho van Noord-Vietnam om tot een nadere uitwerking van de bestandsbepalingen te komen. Of hij daarbij vorderingen maakte, was aan het eind van de maand nog niet bekend. Vast staat wel, dat beide partijen in Vietnam sedert het openen van deze onderhandelingen hun schendings-activiteiten hebben geïntensiveerd, kennelijk om voor het geval dat deze onderhandelingen resultaat zouden krijgen, zoveel mogelijk terrein te hebben gewonnen.

De kabeljauw-oorlog

De kabeljauwoorlog rondom IJsland heeft in de maand mei opeens scherpe vormen aangenomen.

Voordien beperkten zich de kanonneerboten van de IJslandse kustwacht tot het losknippen van de kabels waarmee de Britse vissers binnen de eigenmachtig door IJsland uitgeroepen vijftig-mijlszone hun netten achter zich aan sleepten. De kanonneerboten voeren achter de vissersschepen om met een kabel achter zich aan, waarmee zij de sleepkabels kruisten en opvingen in de achteraan bevestigde knipschaar. De vissers vingen dit op door twee aan twee te varen; één met het sleepnet en een tweede langszij achter, zodat de IJslanders niet achterom konden passeren zonder één nietvissende trawler te rammen. De kapitein echter van de Aegir, de grootste van de IJslandse boten, vond er iets anders op - een methode die hij, naar het zeggen van de Britten, in zijn bad had uitgeprobeerd. Hij voer vóór de vissende trawler om, sleepte zijn kabel onder de twee vissers door en knipte dan de sleepkabels door. Dit werd de Britten te veel. In de eerste maanden van het jaar wisten zij de IJslanders nog wel de baas te blijven ook zonder marine-steun. Vergeleken met vorige jaren liep hun vangst niet meer dan 3½% achteruit. De tactiek echter van kapitein Kaernestad maakte een enigszins lonende visvangst onmogelijk. Zij besloten tot een demon-

stratieve terugtocht. Demonstratief tegen de Britse marine, die klaarblijkelijk niet in staat was effectieve hulp te verlenen tegen een paar onnozele kanonneerboten. De Navy kon dit moeilijk op zich laten zitten en trok uit ter bescherming van de Britse vissers. Prompt zette IJsland een keel op van je welste. Het sloot de NAVO-luchthaven op zijn grondgebied voor Britse militaire vliegtuigen; het dreigde uit de NAVO te lopen, kennelijk om Amerika te chanteren; het dreigde met een klacht bij de Verenigde Naties. Alleen de kapitein van de Aegir dreigde niet maar legde zich met zijn scheepje op de loer totdat een van de vissers de veilige begeleiding van de Britse oorlogsschepen verliet. Hij ramde dit afgedwaalde schaap midzee. Gelukkig vielen er nog geen mensenlevens en kon het schip zelf worden gered. Maar de gemoederen beginnen wel hoog op te laaien. Vooral nu IJsland alleen nog maar brutaler wordt en al aankondigde zijn territoriale wateren over enige tijd tot 70 mijl te zullen uitstrekken. Welja, waarom niet de hele Atlantic! Noorwegen heeft bemiddeling aangeboden maar aan het eind van de maand was nog niet duidelijk hoe het conflict zou moeten worden opgelost.

Het Midden-Oosten

Evenals enige tijd geleden Jordanië heeft nu ook Libanon een poging aangewend om een eind te maken aan de pretentie van de Palestijnen om een soort staat in de staat te vormen. Het Libanese leger heeft de kampementen van de Palestijnse vluchtelingen in de nabijheid van de luchthaven van Beirouth gebombardeerd. Ook in Beirouth zelf werd gevochten. Het aantal slachtoffers wordt in de honderden geschat. De gevechten duurden bijna veertien dagen. Eerst tegen het midden van de maand leek het erop, dat de rust enigszins weerkeerde. Libanon wil de Palestijnen niet verdrijven maar ze wel aan een streng regime onderwerpen. Zij moeten hun kampen in de nabijheid van de hoofdstad verlaten; zij moeten opgeven welke wapens zij bezitten en zij mogen van de kampen waar zij worden toegelaten, geen militaire oefenterreinen maken.

Aldus begint de Arabische wereld meer en meer verdeeld te raken.

Het Internationale Hof

Australië en Nieuw-Zeeland hebben een proces tegen Frankrijk aangespannen bij het Internationale Hof van Justitie in Den Haag teneinde een verbod uit te lokken tegen de Franse kernproeven in de Stille Oceaan. Een poging, die a priori tot mislukken is gedoemd, omdat Frankrijk de competentie van het Hof in deze aangelegenheid bestrijdt. Frankrijk heeft weliswaar in 1959 de verplichting op zich genomen de uitspraken van het Hof als bindend te aanvaarden, maar in 1966 daaraan de reserve verbonden dat het deze verplichting niet aanvaardt wanneer het aangelegenheden van nationale verdediging betreft. Frankrijk heeft zich dus niet eens op de zitting van het Hof, waarin de klacht van Australië en Nieuw-Zeeland werd behandeld, laten vertegenwoordigen. Klaarblijkelijk heeft het niet anders dan minachting voor het Hof en ziet het er geen been in om ook de internationale gerechtigheid slachtoffer te maken van zijn atoombom.

● Nationale politiek

Nederland

- De kabinetsformatie. Na bijna een half jaar dokteren heeft Nederland eindelijk een kabinet. Aan het hoofd van niet minder dan 33 man - zestien ministers en zeventien staatssecretarissen - is Den Uyl het Catshuis binnengetrokken. Met de grootste regeringsploeg die Nederland ooit heeft bezeten.

Bijster gelukkig is echter niemand met het resultaat van dit maandenlange touwtrekken.

In de eerste plaats om het feit zelf dat deze formatie zo eindeloos lang heeft

geduurd. Men vraagt zich af of hier niet een verwordingsverschijnsel in de politiek naar buiten is getreden. Als men achteraf de loop van deze formatie nog eens analyseert, komt men tot de bevinding, dat het allemaal heel anders en vooral korter had gekund, als niet in de hele loop van de formatie iedereen die er rechtstreeks of zijdelings bij was betrokken, zich telkens weer opnieuw aan loslippigheid had overgegeven. Iedereen moest zo nódig in het openbaar zeggen wat hij wenste te accepteren of niet te accepteren of te gedogen. En als de één wat zei moest de ander lik op stuk geven - met het gevolg, dat de zaken weer éérst even moesten worden bijgepraat. En áls ze waren bijgepraat, moest er weer eentje fris van de lever wat zeggen en dan begon het lieve spelletje weer van voren afaan. Hadden de heren ‘staatslieden’ zich een klein beetje meer reserve opgelegd, hadden zij in alle oprechtheid geprobeerd binnenskamers tot een vergelijk te komen, dan had waarschijnlijk na een week of zes hetzelfde resultaat kunnen worden bereikt ‘Publiciteit’ is erg mooi, maar een onbeheerst gebruik ervan is klaarblijkelijk een vorm van politieke decadentie, die in dit geval Nederland internationaal tot een risee heeft gemaakt.

Gelukkig is men nog minder, omdat door al dat geklets over en weer de vraag is gerezen of de basis van dit kabinet wel zo hecht is als Den Uyl wel zou willen. Den Uyl heeft moeten toegeven, dat het program waarmee de drie linkse partijen de verkiezingen ingingen, niet zonder meer identiek is met het kabinetsprogram. Hij heeft, alle toezeggingen tegenover zijn kiezers ten spijt, water in de wijn van zijn ‘Keerpunt’ moeten doen. Hij heeft wel zo lang mogelijk volgehouden dat dit niet het geval was, maar tenslotte heeft hij toch moeten erkennen, dat de christelijke bondgenoten óók hun inbreng in het regeringsprogram hebben geleverd. Zijn eigen partij heeft hem, zij het met pijn, het groene licht daarvoor gegeven, maar zijn twee linkse broederpartijen toonden er zich allesbehalve gelukkig mee. In de achterban van D'66 dreigt een complete revolte. Ook de eensgezindheid onder de christelijke partijen is er niet op vooruitgegaan. De Christelijk Historische Unie heeft op het laatste moment verstek laten gaan, met het gevolg dat de vorming van één christen-democratische partij verder naar de achtergrond is verschoven. Men praat nog wel over verdere stappen in die richting, maar voorshands toch in voorzichtiger termen dan kort geleden. Ook binnen de christelijke partijen is het kabinet Den Uyl een teken van tegenspraak geworden. In alle drie de christelijke fracties is verdeeldheid ontstaan tussen vóór- en tegenstanders van deze koers. Het kabinet Den Uyl beschikt weliswaar over een meerderheid in de Kamer, maar die is aanmerkelijk kleiner dan het meegaan van zelfs de KVP en de Anti-Revolutionairen samen mocht doen verwachten. Het duidelijkst is de tegenstelling binnen de christelijke partijen tot uitdrukking gekomen in de houding van oudpremier Biesheuvel, die onmiddellijk na de overdracht van zijn portefeuille te kennen gaf dat hij zozeer teleurgesteld was door het beleid van zijn fractie in de Kamer, dat hij geen enkele bemoeienis meer met de politiek van zijn partij wenste. Geen partijvoorzitter, geen fractievoorzitter, niets meer. Een bittere pil voor de Anti-Revolutionairen, die in Biesheuvel toch - niet geheel ten onrechte - de aangewezen leider zagen. Gelukkig is men ook al niet helemaal met de samenstelling van dit kabinet. Er zitten duidelijk een paar notoire kneusjes in, waar Den Uyl blijkbaar niet van af kon, maar die in de toekomst nogal wat irritatie teweeg kunnen brengen. Een daarvan is minister Gruyters, caféhouder en fel anti-christen. Een ander is de staatssecretaris Marcel van Dam, die tijdens de laatste dagen van de formatie van het kastje naar de muur werd gestuurd omdat geen enkele minister hem als staatssecretaris naast zich wilde hebben. Maar hij moest en zou in het kabinet en liet zich op een manier die ieder zichzelf respecterend politicus al lang de keel zou uithangen, heen en weer sollen tot hij tenslotte genadiglijk werd opgenomen door Gruyters, die met moeite een ‘taak’ voor hem op zijn departement creëerde.

Maar enfin: met een zucht van verlichting is het kabinet tenslotte toch geaccepteerd.

- De Regeringsverklaring. Op maandag 23 mei stelde het kabinet Den Uyl zich aan de Tweede Kamer voor met een regeringsverklaring, waarvan de voorlezing twee uur vergde.

In de aanhef van deze verklaring erkende de premier, dat dit kabinet vrijwel voor niemand is wat hij er zich van had voorgesteld. Het kon alleen ten leven

komen omdat ieder alternatief nu eenmaal ontbreekt. Het zou echter niettemin trachten een beleid te voeren ter voorziening in de noden van elke dag en in het perspectief van gestage arbeid aan een vernieuwing van de samenleving.

Hoofdprobleem voor het kabinet blijkt de bestrijding van de inflatie en het daarmee verwante evenwicht in de Rijksbegroting. Wat dat laatste betreft kreeg Den Uyl nog een bittere pil te slikken vlak voor zijn optreden in de Kamer: een tegenvaller van 800 miljoen, voornamelijk ontstaan door Nederlands verplichtingen aan de Europese Gemeenschap. Het inflatieprobleem zal worden bestreden door een krachtige beheersing van lonen en prijzen - prijzen natuurlijk op de eerste plaats. Daar is het Kabinet al mee voor de dag gekomen. En wat de lonen betreft: de lagere inkomens zullen naar boven moeten en de hogere naar beneden. Teneinde daartoe het voorbeeld te geven heeft het Kabinet besloten de inkomens van ministers en staatssecretarissen te verlagen. Wat de verdeling van de staatsuitgaven betreft, zal het Kabinet meer geld ter beschikking stellen voor cultuur, recreatie en maatschappelijk werk en minder voor de defensie. Aan ontwikkelingshulp wil het Kabinet in 1976 anderhalf procent van het nationaal inkomen besteden.

Verdere punten uit het program:

-	maatregelen ter bestrijding van de werkloosheid;
-	sanering van oude woonwijken en bestrijding van de woningnood onder de sociaal zwakkeren;
-	‘verlaging’ van de collegegelden tot 500 gulden tegelijk met het openen van de mogelijkheid voor studenten om ter voldoening daarvan leningen te sluiten;
-	versterking van de positie der ondernemingsraden;
-	bestrijding van de milieuvervuiling;
-	benoeming van een ombudsman, die bemiddelen kan tussen de burgers en de centrale overheid;
-	steun aan de bevrijdingsbewegingen in Zuid-Afrika en elders.

Gejuich is er in de Kamer niet opgegaan over deze regeringsverklaring. De christelijke partijen aanvaardden haar niet zonder zich ongerust te tonen op bepaalde detailpunten, met name de bezuiniging op defensie. Maar zelfs de VVD-leider Wiegel, die uiteraard fel tegen het Kabinet van leer trok, liet na een glas en een plas alles maar zo als het was. Hij kwam niet tot het indienen van een motie, omdat die toch geen kans maakte en omdat hij het juiste tijdstip voor het tellen van de neuzen in de Kamer nog niet gekomen achtte. Dat tellen van de neuzen kan beter plaats vinden als het Kabinet met meer concrete plannen komt aanzetten. Het debat over de regeringsverklaring bleef opmerkelijk mat. Mogelijk een goed teken voor de levensduur van deze nieuwe regering.

- Arbeidsvrede. Na het bereiken van het compromis tussen de vakbonden en de werkgevers, dat een einde maakte aan de stakingsgolf van vorige maand, zijn in de loop van de maand mei de collectieve arbeidsovereenkomsten als rijpe appelen uit de bomen gevallen. De ene bedrijfstak na de andere aanvaardde het compromis, waarin de zaak waar het allemaal om was begonnen, de correctie op de inkomensverdeling, helemaal in de versukkeling was geraakt.

Naweeën waren er echter nog wel.

Innerlijke conflicten in de vakbeweging. Piet Brussel van de katholieke industriebond verweet uitgerekend Arie Groeneveld van het NVV, dat deze door zijn aarzelende houding de schuld was geworden van het mislukken der kostbare stakingsactie. Daar zal tussen beide heren nog wel een hartig woord over vallen.

Evenals er nog menig hartig woord zal vallen over de vraag of de hoger betaalde werknemers nog langer de gelederen van de bestaande vakcentrales willen blijven versterken. Een deel van dit hoger betaald personeel is inderdaad bij de bestaande vakorganisaties aangesloten via eigen vakbonden. Maar binnen die vakbonden voelt men er steeds minder voor om bij die centrales die zich bij de stakingsactie ronduit tegen dit personeel, dus tegen hun eigen leden, hebben opgesteld, aangesloten te blijven. De zelfstandige bonden van hoger personeel hebben rechtsgedingen aangespannen om vastgesteld te krijgen, dat zij in de onderhandelingen die betrekking hebben op de belangen van hun leden, medezeggenschap krijgen.

Intussen heeft zich de verhouding van de vakcentrales met de werkgevers voldoende verbeterd om de vakcentrales weer aan het overleg in de Sociaal Economische Raad te doen deelnemen.

- Reis naar Rusland. Prinses Beatrix en Prins Claus hebben een uitgebreide studiereis naar Rusland ondernomen. Een unieke gebeurtenis, waarover de

pers echter door gebrek aan medewerking van de Sovjet-autoriteiten slechts mondjesmaat kon meedelen.

Verenigde Staten van Amerika

- Het Watergate-schandaal. De speciale commissie uit de Senaat belast met het onderzoek naar de achtergronden van het Watergate-schandaal is deze maand met haar openbare hearings begonnen. Veel sensatie hebben deze hearings in de loop van de maand mei nog niet opgeleverd, omdat de voorzitter van de commissie uiterst bedachtzaam te werk wil gaan. Hij is niet aan de top begonnen maar aan de voet; bij de kleine derde- en vierderangs mannetjes, die het vuile werk mochten opknappen: die de afluisterapparatuur moesten aanbrengen in het Watergate-gebouw, die een inbraak pleegden bij de psychiater van Daniel Ellsberg en die namens hogergeplaatsten geld en mooie beloften van strafvrij dom moesten overbrengen aan de direct-betrokkenen. Die hogergeplaatsten zelf komen later aan de beurt, als de kleine mannetjes de fundering voor het onderzoek hebben gelegd.

Zij beginnen zich overigens al aardig in bochten te wringen. Vooral degenen die aan het begin van de maand door President Nixon aan de dijk zijn gezet. Daaronder is de juridisch adviseur van de President, Dean, de kwaaie pier. Nixons persoonlijke vrienden, Bob Haldeman en John Ehrlichman, die in het Witte Huis de rol van cerberus speelden - niemand kon zonder hun medeweten en toestemming tot de President doordringen - hebben uit eigen beweging ontslag gevraagd; Dean kréég ontslag en ziet nu aankomen dat alles op zijn rug geschoven gaat worden. Hij heeft al te kennen gegeven niets te voelen voor de rol van de zondebok en bereid te zijn volledige opening van zaken te geven zonder enig aanzien des persoons. Hetgeen neerkomt op: zonder rekening te houden met de belangen van mijnheer Nixon. Het werd echter steeds duidelijker, dat de andere hooggeplaatsten, waaronder de oud-minister van Justitie, John Mitchell, en de zittende minister van Justitie, Richard Kleindienst, moeite zouden hebben zich als de vermoorde onschuld te blijven opstellen. De kring sluit zich hoe langer hoe nauwer om Nixon.

Nixon zelf maakt de rare sprongen van een kat in het nauw. Zijn arme perschef, Ziegler, weet niet meer waar hij kijken moet als hij een verklaring moet afleggen. Nixon zelf trouwens ook. Eerst minimaliseerde hij de hele zaak; toen heette het, dat zijn adviseurs volkomen buiten hem om hadden gehandeld en hij van niets wist en tenslotte kwam hij met een verklaring dat hij het allemaal wél heeft geweten, maar steeds heeft gehandeld in het belang van de nationale veiligheid.

Na veel draaierijen dus toch een halfslachtige bekentenis, gekoppeld aan een uitvlucht. Want meer dan een uitvlucht is dat ‘nationale belang’ en die ‘nationale veiligheid’ niet. De New York Times heeft al opgemerkt, dat Nixons weg naar de top van het Amerikaanse staatsbestel is gemarkeerd door allerlei onfraaie manoeuvres, door wat men in de politiek smerige streken noemt en dat hij steeds weer bij het uitvoeren daarvan zich beriep op de ‘nationale veiligheid’. Met dat smoesje probeert hij zich nu weer uit de moeilijkheden te redden. Duidelijk een smoesje, want niemand kan inzien wat het afluisteren van politieke tegenstanders als Muskie en Mc Govern met ‘nationale veiligheid’ te maken heeft. Nixon stelt zich op het standpunt dat hij als President van de Verenigde Staten uitmaakt wat de nationale veiligheid vergt. En dat is nu net wat men hem kwalijk neemt. Als de President de macht heeft alles te doen wat hem in zijn eigen politiek belang zint omdat het zogenaamd in het belang is van de nationale veiligheid, betekent dit niets meer of minder dan de reinste dictatuur.

Wát er nog aan het licht gaat komen, is niet duidelijk. Maar dát Nixon het bijzonder moeilijk zal krijgen nu uit de kring van de medewerkers der Senaatscommissie al is geopenbaard dat uit de stukken die Dean aan de commissie heeft overgelegd, een ‘Gestapo-mentaliteit’ in het Witte Huis blijkt, staat wel vast. Nixon is reeds duidelijk in het defensief gedrongen.

Zal hij het er heelhuids afbrengen, vraagt men zich in Amerika af. Of dreigt hem een ‘impeachment’, een proces in het Congres, waarbij hij, als hij schuldig wordt bevonden, als President wordt afgezet? Steeds meer begint men zich te verdiepen in de enige keer dat een dergelijk proces tegen een Amerikaans president is aangespannen. Men herinnert zich dat dit proces niets te maken had met op zichzelf strafbare

handelingen, doch uitsluitend met een benoemingskwestie, waarin de President de rechten van de Senaat had genegeerd. Een politiek proces dus, dat geen strafrechtelijke consequenties zou hebben gehad wanneer het tot een veroordeling was gekomen. Met Nixon ligt de zaak erger, in zoverre dat hij ervan wordt verdacht de hand te hebben gehad in strafrechtelijk wél vervolgbare handelingen. Of echter het Congres dáárop zal besluiten hem in staat van beschuldiging te stellen en of de Senaat hem op grond daarvan zal willen veroordelen, is de vraag. Het gaat bij Nixon precies als bij de eerste president Johnson in de vorige eeuw om het feit dat hij zich met een zekere minachting opstelt tegenover het Congres. Steeds meer begint het Congres behoefte te voelen om de President te verstaan te geven waar de grenzen van zijn macht liggen. Dáárom ook tillen maar weinigen zwaar aan de consequenties van zijn eventuele heengaan: het optreden van de domme brulaap Spiro Agnew als President. Zó dom is Agnew niet dat hij zijn eigen consequenties niet kan trekken uit het feit dat het Congres de tanden heeft laten zien. Het ligt integendeel in de lijn van veler verwachting dat hij na een eventueel impeachment van Nixon zijn uiterste best zal doen om braaf aan de hand van het Congres te lopen. En dat is precies wat het Congres maar al te graag zou zien.

- Nixon gekortwiekt. Achtereenvolgens hebben én het Congres én de Senaat de President de handen gebonden ten aanzien van de oorlog in Cambodja. Het Congres heeft te kennen gegeven geen nieuwe gelden meer voor de bombardementen in Cambodja te willen voteren; de Senaat is verder gegaan en heeft de President vierkant verboden nog énig geld voor deze bombardementen te besteden.

Engeland

Engeland heeft ook zijn schandaal. Bij het uitkammen van pornowinkels in Soho viel de zedenpolitie een soort dagboek van een porno-koning in handen, waarin de namen van enkele leden van het Britse kabinet hoog stonden genoteerd als klanten van de call-girls. Twee leden van de regering, Lord Lambdon, een neef van Sir Alec Douglas Home en onderminister voor de militaire luchtvaart, alsmede Graaf Jellicoe, Lord Privy Seal en President van het Hogerhuis, bleken gecompromitteerd en moesten aftreden. Het is niet waarschijnlijk dat hierbij ook spionage-zaken in het spel zijn, zoals enkele jaren geleden in de affaire Profumo.

West-Duitsland

Onverwachts heeft Rainer Barzel eerst de fractieleiding en naderhand het voorzitterschap van de Christen-Democraten neergelegd. Hij vond daartoe aanleiding in de uitslag van een stemming binnen de fractie over een voorstel zijnerzijds met betrekking tot de buitenlandse politiek. Na een afwijzing van Bondskanselier Brandt's erkenning van de DDR wilde hij meegaan met diens voorstel om voor de beide Duitslanden opname in de Verenigde Naties te vragen. Toen hij daarvoor geen meerderheid kreeg, legde hij zijn leiderschap neer. Een week later koos de fractie prof. Carl Carstens als zijn opvolger. Carstens heeft zo goed als geen parlementaire ervaring; hij maakt pas sinds twee jaar deel uit van de Bondsdag; hij is echter wel staatssecretaris van Buitenlandse Zaken geweest onder minister Schröder, die met hem kandidaat stond voor de fractieleiding. Carstens geldt als een bekwaam diplomaat.

Griekenland

De Griekse Marine is in opstand gekomen tegen het kolonelsregime. Heeft dat althans geprobeerd. Twee gepensioneerde admiraals troffen de voorbereidingen, die echter tijdig werden ontdekt. Waarschijnlijk zou van deze poging maar weinig in de openbaarheid zijn gekomen indien niet een der Griekse oorlogsschepen midden onder een oefening in Navo-verband was afgezwaaid naar Italië en de haven van Fiumicino was binnengelopen, waar commandant en manschappen politiek asyl vroegen en kregen.

Intussen hebben de kolonels een wet afgekondigd waarbij definitief het koningschap wordt afgeschaft en hun bewind voor tenminste tien jaren wordt bestendigd.

In Europa rijst nu de vraag in hoeverre deze heren nog langer als betrouwbare bondgenoten in de NAVO mogen worden beschouwd. In hoeverre zij nog een wettig regime vormen en in hoeverre zij op hun eigen strijdkrachten kunnen ver-

trouwen. Van hun marine, die een belangrijke rol speelde in het verband van de NAVO-strijdkrachten, is in ieder geval nauwelijks meer enige stootkracht te verwachten, nu vrijwel de hele staf in de gevangenis terecht is gekomen.

Italië

Politieke gewelddaden wekken steeds meer verontrusting en verontwaardiging in Italië. De meeste van deze gewelddaden gaan kennelijk uit van de neofascistische partij, op drie na de grootste in het land. Tegen de leider van deze partij, Giorgio Almirante, heeft de Italiaanse justitie een lijvig dossier samengesteld, waarin de bewijzen zijn samengebracht dat hij en zijn partij de grondwettelijke bepaling overtreden die elke poging tot herleving van het fascisme verbiedt en strafbaar stelt. Almirante echter geniet krachtens zijn lidmaatschap van het parlement onschendbaarheid, tenzij het parlement zelf die onschendbaarheid opheft en hem aan de gewone rechter overlevert. Dit is nu gebeurd. Met een meerderheid van 484 stemmen tegen 60 heeft het parlement Almirantes onschendbaarheid opgeheven. Hij zal zich nu voor de rechter moeten verantwoorden. Wordt hij veroordeeld, dan sleept hij automatisch zijn partij in zijn val mee. Als ongrondwettelijk wordt deze partij dan verboden.

Argentinië

Met uiterste zelfbeheersing hebben de generaals met de - tot dan toe - President Lanusse aan het hoofd, op 25 mei het presidentschap overgedragen aan Hector Campora, de Peronist, die vrijwel zonder slag of stoot de verkiezingen in maart won. De guerilla-strijders hebben het de generaals uiterst moeilijk gemaakt loyaal te blijven; zij hebben ook in de maand mei een ongehoord felle activiteit ontplooid en verschillende hoge militairen en vooral buitenlandse zakenlieden en bedrijven werden daarvan het slachtoffer. Wat deze Trotzkistische guerillas precies wilden, is niet helemaal duidelijk. De militairen dwingen tot een staatsgreep tegen het peronisme of het peronistische regime dwingen tot naleving van zijn toezegging om amnestie aan de guerilleros te verlenen en zich aldus ‘de regering van het volk’ te tonen. Afwachten.

België

Van socialisten die zich op kosten van de staat liberaal gedragen

Er is een politico-financiële combine aan het licht gekomen waarmee de BSP verveeld zit.

Paul Demaegt, hoofdingenieur van de R.T.T. (Regie voor Telegraaf en Telefonie) heeft de RTT-top aangeklaagd wegens corrupte praktijken waardoor op dit ogenblik reeds zes miljard Bfr van de staatskas werden overgeheveld naar de privékas, terwijl voor 1972 de RTT zelf verlies leed (82,3 miljoen Bfr) en er sprake van is weerom de reeds zeer dure telefoontarieven te verhogen.

Onder minister Anseele werd de RTT uitgebouwd tot een socialistisch bolwerk, een fenomeen dat erg Belgisch is gezien de alhier verpolitiekte administratie. Anseele had grootse plannen met zijn sector en voerde vooral een politiek van prestige, minder van zuinig en wijs beheer. Toen hij voor het uitvoeren van de werken grotendeels overging naar aanneming met promotor (waarbij een firma contractueel verantwoordelijk wordt voor de verdere aanbesteding en uitvoering van de opdracht in ruil voor een procent op de prijs) overtrad hij de regel

van de openbare aanbesteding van publieke werken, zoals voorgeschreven is voor omvangrijke gemeenschapsuitgaven.

Maar er was meer.

Sinds in de maand juni 1970 vertrouwensman G. Baudrin administrateur-generaal werd van de regie, werden de werken in aanbesteding haast uitsluitend toevertrouwd aan één promotor, nl de firma I.I.I. of Société d'Implantation et d'Investissements Immobiliers, die opgericht werd in september met het kleine startkapitaal van 15 miljoen Bfr, later verhoogd tot het dubbele. Deze firma die 19% Fee kosten rekende op de contracten voor een minimale promotie, heeft in drie jaar tijd aan de regie een half miljard verdiend. Kan het toevallig zijn dat deze I.I.I. in handen is van een groepje socialisten uit Mons, de stad waar ook Baudrin van afkomstig is; dat zij werkt met een architect uit Mons die nu reeds 360 miljoen Bfr verdiende aan ereloon voor het ontwerpen van RTT-gebouwen; dat de werken werden uitgevoerd door een aannemersbedrijf uit Antwerpen waarvan een oud-kabinetchef van minister Anseele aandeelhouder is; en dat zij bovendien werkt met de duurste tuinarchitect van het land?

In 1972 werd er nog een tweede firma opgericht, ditmaal voor de binnenhuisinrichting onder de naam Equimo. Deze firma was gedeeltelijk gecontroleerd door familie van BSP-senator Dubois (eveneens uit Mons), sindsdien staatssecretaris voor huisvesting en ruimtelijke ordening voor Wallonië.

Aangezien de aanbestedingen buiten de normale controleprocedure om gebeurden zonder medewerking van de interne staf waarover de RTT beschikt en vaak voor prijzen die het drie- tot het vijfvoud waren van wat mogelijk is op een ander, heeft hoofdingenieur Demaegt de zaak aangeklaagd. Hij werd daarvoor geschorst uit zijn ambt. Van hogerhand werd de klacht voor onderzoek in handen gegeven van de Enquêtedienst van het Hoog Comitee van Toezicht, een soort als ombudsman functionerend gerechtelijk controleorgaan met adviesrecht inzake wanpraktijken in de staatsadministratie. Gedurende het interval tussen de bekendmaking en de opdracht tot onderzoek kon G. Baudrin enkele dagen uittrekken voor het aanzuiveren van de bezwarende dossiers en is dan voor twee maand op verlof gegaan. Staatssecretaris Dubois, die in opspraak werd gebracht door de zaak Equimo, heeft zijn ontslag ingediend als staatssecretaris en werd vervangen. Andere vooraanstaanden, waaronder Naessens van de Bank van Parijs en de Nederlanden, bleven op de achtergrond. Minister Anseele, voogdijminister van de staatssecretaris die de RTT onder zich heeft, beperkte zich tot een trotse uiteenzetting voor het parlement over de prestigieuze politiek die hij voert in deze sector. Hij wordt door de pers als hoofdschuldige aangewezen.

Het is altijd zo geweest dat de staat dienst verleende aan de groten uit de privesector. Het is helemaal geen nieuwigheid dat er bindingen zijn met de banken, de grote concerns, de multinationals. Het cumuleren van politieke mandaten en beheersposten in de bedrijven en de gewoonte bijv. ex-ministers in de beheerraden van banken of bedrijven op te nemen als beloning na bewezen diensten, zijn feiten die duidelijk genoeg aantonen dat bij ons de staat nog steeds eerst in

dienst staat van de financiële en economische grootmachten en er slechts in tweede orde is voor het welzijn van de burgers.

Van de socialistische partij echter mag je niet vooronderstellen dat zij privébelangen en belangen van groepen waarmee zij bindingen heeft, zal laten voorgaan voor de zorg om de arbeider, de machtszwakke, de kleine man. Het goed beheren van de gemeenschapsgelden moet voor haar belangrijk zijn. Nu een aantal vooraanstaande socialisten tegen hun ideologie gezondigd hebben, worden ze gretig met de vinger nagewezen door hun tegenstanders om verschillende redenen.

Vooreerst spreken dergelijke individuele schandalen meer tot de verbeelding van de mensen dan de gestructureerde schande van de grootmachten achter de politiek. Bovendien steken electorale belangen weer het kopje op: wanneer men een concurrent een voetje kan lichten, zal men dit niet nalaten.

Vooral zal men niet nalaten een lastig tegenstrever die op basis van zijn ideologie de plannen van de machtigen wil dwarsbomen van de eerste gelegenheid, die hier al te gereid geboden werd, in discrediet te brengen om zelf het naar eigen maat gesneden staatsconcept ongestoort verder door te drukken.

Om dit alles is het dubbel fout dat socialistische politici zich aan dergelijke praktijken begeven, zichzelf met het sociale welzijn vereenzelvigen en bovendien hun BSP-pers gebruiken om het potje gedekt te houden in plaats van over te gaan tot de aanklacht. Blijkbaar gaan ook daar de groepsbelangen aan de top voor boven die van de basis. Dit is koren op de molen van wie zich nu reeds niet vertegenwoordigd en dakloos voelt zowel in de politiek als in de syndicale wereld.

De regering zit ondertussen in een moeilijk straatje. Sociaal blijft er onrust broeien. Er hangt reeds een verkiezingsluchtje waarin één schandaal kan aanleiding geven tot een ganse reeks.

Deze regering kwam tot stand om het communautaire vraagstuk voor goed op te lossen, maar daar hebben wij nog niet veel over gehoord. Hier zit men hopeloos in het slop.

Is het dan verwonderlijk dat er reeds officieuze contacten werden gelegd voor het samenstellen van een team voor het verkiezingscommentaar op radio en TV? Gewoonlijk gebeurt dit drie maand op voorhand.

11-6-1973

Rita Jolie-Mulier en Ward Bosmans

Vorige Volgende