Logo DBNL
Streven. Jaargang 24 (1970-1971)

Streven. Jaargang 24

(1970-1971)– [tijdschrift] Streven [1947-1978]–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Bulgaren
De ‘laatste vrienden’ van de Russen in Europa en hun partijcongres
L.L.S. Bartalits

Ontspanning tussen de Balkanlanden

Gedurende de afgelopen jaren is in het kielzog van de gesprekken tussen Oost en West ook op de Balkan de politieke atmosfeer minder krampachtig geworden. Regionale samenwerking tussen landen met verschillende ideologische en maatschappelijke Systemen lijkt wat meer kans te maken. Zelfs de jarenlang gevoerde propaganda van de Albanese publiciteitsmedia tegen Bulgarije heeft Tirana er niet van weerhouden zich op de Bulgaarse industriebeurs van Plovdiv te laten vertegenwoordigen. Opmerkelijk zijn de door onwrikbare trouw tegenover de Sovjet-Unie geïsoleerde pogingen van Bulgarije om zijn relaties met Turkije en Griekenland te verbeteren. Sofia zocht ook toenadering tot de ‘outsiders’ van het Sovjetblok, Roemenië en Joegoslavië. Op 11 en 12 September 1970 confereerde Todor Zjivkoff, na een pauze van drie jaar, met Ceausescu in de Roemeense plaats Giurgiu1. Als resultaat van deze ontmoeting kwam een verdrag tot stand inzake economische en wetenschappelijke samenwerking, en men is overeengekomen dat een nieuw vriendschapsverdrag tussen beide landen zal worden ondertekend2. In September 1970 richtte Zjivkoff ook een verzoenend schrijven aan Tito met het voorstel om elkaar te ontmoeten ter regeling van omstreden kwesties, in casu het wederzijdse afzien van gebiedseisen en de ondertekening van een vriendschapsverdrag3. Tito's antwoord was dat een verbetering van de betrekkingen tussen beide landen afhankelijk is van de oplossing van het probleem Macedonië4. Heeft het nationalisme in de Oosteuropese landen vaak een anti-Russische teneur, in Bulgarije kennen de machthebbers die zorg niet. Overal in den lande getuigen gedenktekenen van de verbondenheid met het tsaristische Rusland, in later tijd met de

Sovjet-Unie. Voor het Bulgaarse nationalisme moet slechts één ventiel voldoende zijn: de Macedonische kwestie. Die kwestie komt Moskou zeer gelegen om een te grote toenadering tussen Bulgarije en Joegoslavië te voorkomen. Het bezoek van een Zuidslavische delegatie onder leiding van de Macedonische communist Crvenkovski, die een ontmoeting tussen Tito en Zjivkoff moest voorbereiden, schijnt maar weinig te hebben opgeleverd5.

Breznjevdoctrine

Het kort voor het partijcongres gepubliceerde ontwerp van de nieuwe grondwet stelde in de preambule vast dat de Bulgaarse volksrepubliek haar politiek zou baseren op de samenwerking met de Sovjet-Unie en de andere landen van de socialistische gemeenschap. Voorts is zij vastbesloten ‘het onverbrekelijke verbond’, de vriendschap en de algemene samenwerking met de Sovjet-Unie en de overige socialistische staten te versterken en uit te breiden. In artikel drie van de nieuwe constitutie wordt de leiders van het land de taak opgedragen de vriendschap en samenwerking met de Sovjet-Unie en de overige socialistische landen, alsmede de wederzijdse hulp te ontwikkelen en te versterken. In het nieuwe partijprogramma wordt ook de vriendschap en samenwerking met de Sovjet-Unie en de andere socialistische landen benadrukt. De Bulgaarse C.P. belooft ‘mit allen Kräften die Brüderlichkeit, die Einheit im Denken und Handeln mit der K.P.d.S.U. zu entwickeln und zu vertiefen, den Kurs allseitiger Annäherung der Volksrepublik Bulgarien an die Sowjetunion beizubehalten’6.

Traditionele Bulgaars-Russische vriendschap

Het ongewone feit dat Bulgarije zich krachtens zijn constitutie met de Sovjet-Unie verbond door formuleringen die de Breznjevdoctrine reproduceren, manifesteert de traditionele vriendschap tussen Sofia en Moskou nog duidelijker dan in het verleden. ‘Bulgaria's special relationship with Russia, partly historical and romantic, partly a product of self-interest, cannot therefore be dismissed as pure servility’7. De broederlijke Sovjefhulp voor Bulgarije kwam tot op heden niet door middel van de permanente aanwezigheid van Russische legereenheden, maar middels leveranties op grote schaal van kapitaalgoederen. De industrialisatie sinds 1945 geschiedt uitsluitend met Russische hulp. Het ontwikkelingsland Bulgarije anno 1945

werd tijdens de afgelopen 25 jaar geïndustrialiseerd. In industrie en handnijverheid werken zo'n 680.000 mensen, 26% van alle werkenden. Dat is juist driemaal zoveel als omstreeks 19408. Bulgarije schijnt het enige land in de Sovjet machtssfeer te zijn dat meer van de grote broer kreeg - ongeveer 7 miljard gulden9 - dan het aan hem moest afstaan. Bovendien is de door de Sovjet-Unie nagestreefde economische integratie in het kader van de COMECON de Bulgaarse industriële ontwikkeling ten goede gekomen10. Voor het nieuwe vijfjarenplan, van 1971 tot 1975, verwacht Sofia van Moskou 500 miljoen roebel aan hulp11. Van de Bulgaarse handel vindt 60% met de Sovjet-Unie plaats12. Daaruit blijkt niet alleen een politieke afhankelijkheid, maar ook dat de Sovjet-Unie zelfs voor de Bulgaarse industrieprodukten van geringe kwaliteit een goede afzetmarkt is. Het nadeel van zo'n vaste afzetmarkt is dat de Bulgaren weinig geïnteresseerd zijn in kwaliteitsverbetering en vernieuwing. In de jaren 1965-1968 heeft Bulgarije even geprobeerd zijn handel wat meer op het Westen te richten13. Sofia gebruikte daarbij de kans die Bonn met zijn opening naar het Oosten bood. Op de Bulgaarse najaarsbeurs te Plovdiv in 1966 was de Westduitse inzending bijna even groot als de Russische14. Het aanknopen van diplomatieke betrekkingen tussen Bonn en Boekarest heeft echter de politieke toenadering tussen Bulgarije en de Bondsrepubliek verhinderd15.

Russische ‘Drang zum Mittelmeer’

De grondwettelijke sanctionering van de Brezjnevdoctrine zal het wantrouwen van de buurlanden tegenover Bulgarije niet verminderen. Deze staten zijn bevreesd dat Bulgarije door middel van directe of indirecte militaire en diplomatieke steun van de Sovjet-Unie een expansieve politiek op de Balkan zal nastreven. Macedonië en Moskou's eeuwenoude ‘Drang zum Mittelmeer’ zijn de thema's die vooral in Joegoslavische politieke kringen argwaan wekken16. Een reden te meer voor de Bond van de Joegoslavische Communisten om geen officiële delegatie naar het 10e congres van de Bul-

gaarse Communistische Partij te zenden. Belgrado liet zich op het congres door haar ambassadeur te Sofia vertegenwoordigen. Ceausescu heeft het lid van het executieve comité van de Roemeense C.P., Gheorge Pana, gezonden. Walter Ulbricht liet zich door zijn ‘kroonprins’, Erick Honecker, vertegenwoordigen en Gustav Husak door het presidiumlid van de Tsjechoslowaakse C.P., Alois Indra. Van de partijleiders der socialistische landen hidden slechts Gierek en Kadar te Sofia Leonid Brezjnev gezelschap17.

Partijcongres

Het tiende congres van de Bulgaarse C.P., dat op 20 april 1971 door politburolid Todor Pavloff werd geopend, had volgens de Statuten van de C.P. uiterlijk in november 1970 moeten plaatsvinden. De eerste secretaris van het centraal comité van de Bulgaarse C.P., Todor Zjivkoff, wilde vermoedelijk eerst de resultaten van het XXIVe congres van de C.P.S.U. afwachten.

In aanwezigheid der 1553 gedelegeerden van de bijna 700.000 leden van de Bulgaarse C.P. en de vertegenwoordigers van 89 buitenlandse communistische en arbeiderspartijen, rapporteerde partij- en regeringsleider Zjivkoff in een lange redevoering de bereikte resultaten op economisch, politiek en sociaal gebied alsmede het vijfjarenplan van 1971-1975, het nieuwe partijprogram en het ontwerp van de nieuwe constitutie. Met ‘grote voldoening en echte vreugde’ wees Zjivkoff in zijn bericht op de ontwikkeling van de betrekkingen met de Sovjet-Unie. Hij gaf de verzekering dat zijn partij, zijn land en het Bulgaarse volk de heilige vriendschap tussen de Sovjet-Unie en Bulgarije voortdurend zullen versterken en de betrekkingen ‘mit dem grossen Land des Kommunismus im Aufbau’ zullen uitbreiden en verdiepen18. Want, zoals Zjivkoff tijdens het XXIVe congres van de CPSU te Moskou verklaarde, de Bulgaren zijn niet alleen door het gemeenschappelijke Slavische bloed met de Volkeren van de Sovjet-Unie verbunden, maar ook door de ‘unzähligen brüderlichen Gräber der fernen und nahen Vergangenheit19.

Todor Zjivkoff maakte vervolgens gewag van de onvergetelijke indrukken van het XXIVe partijcongres te Moskou, dat het ‘gewaltige ideologischtheoretische Genie der Partei Lenins in seiner ganzen Macht’ heeft gedemonstreerd. Hij sprak van ‘het fundament van alle fundamenten’ voor het bestaan en de ontwikkeling van Bulgarije als onafhankelijke en bloeiende socialistische staat, de vriendschap met de broederlijke Sovjet-Unie. Deze

vriendschap noemde hij ‘het granieten fundament’ van de Bulgaarse buitenlandse politiek.

Zjivkoff sprak over de betrekkingen met de overige socialistische landen slechts kort. Deze waren volgens hem gebaseerd op het hechte fundament van het socialistische internationalisme. Hij uitte ook zijn voldoening over het feit dat de Tsjechoslowaakse communisten ‘die Zeit der Prüfung überwunden, ihre Reihen von den Rechtsrevisionisten befreit und die Partei unter dem Banner des Marxismus-Leninismus geeinigt haben’20. Vervolgens stelde hij de ontspanning en de goede verhouding met Roemenië als voorbeeld op het terrein van de tussenstaatse betrekkingen. Aansluitend sprak de partijleider over de voordelen van de socialistische integratie in het kader van de COMECON21.

Tegenover de Chinese volksrepubliek heeft Bulgarije pogingen ondernomen om de betrekkingen tussen beide landen, ondanks de zwaarwegende ideologische en politieke tegenstellingen, te normaliseren. De veroordeling van de ‘verleumderischen Tätigkeit’ van Chinese leiders en ‘hun pogingen’ om de internationale communistische en arbeidersbeweging te verdelen, heeft Zjivkoff verbonden met de toezegging dat zijn partij energiek tegen het rechtse en linkse revisionisme alsmede tegen de verschijnselen van nationalisme en anti-sovjetisme zal vechten. De betrekkingen met Albanië kwalificeerde hij als niet aan de belangen van beide landen beantwoordend. De partij- en regeringsleiders te Tirana kregen van hem een berisping, omdat zij in het opportunisme en anti-sovjetisme waren vervallen en hun land tegen zijn natuurlijke bondgenoten uitspeelden. Niettemin zal Bulgarije verder zijn best blijven doen om de betrekkingen met Albanië te normaliseren, resp. te verbeteren.

Over de betrekkingen met Joegoslavië verklaarde Zjivkoff, ondanks het feit dat hij dit land niet samen met andere communistische staten maar in het kader van zijn uiteenzetting over de Balkan noemde, dat Bulgarije rekening houdt met het feit dat de samenwerking tussen de twee socialistische landen beantwoordde aan de belangen van beide volkeren, van de vrede en van het socialisme. Daarom zullen de partij en de regering hun best doen om de betrekkingen als tussen goede buren in de toekomst nog verder te verbeteren. Opvallend vriendelijk was de partijleider ook tegenover Griekenland en Turkije22. Voorts stelde Zjivkoff een gemeenschappelijke verklaring van de zes Balkanlanden - Albanië, Bulgarije, Griekenland, Joegoslavië, Roemenië en Turkije - voor ‘für die Achtung ihrer

territorialen Integrität, die Nichteinmischung in die inneren Angelegenheiten, für den Verzicht auf Gewaltanwendung und Gewaltdrohung bei der Lösung von Streitfragen, für Sicherkeit und gutnachbarliche Beziehungen’. Zowel in de Rabotnisjesko Delo van 21 april 1971 alsook in de Franse en Engelse vertaling van Zjivkoffs rede ontbrak het door de Bulgaarse partijleider voorgestelde veiligheidspact tussen de Balkanlanden. Een regeringswoordvoerder verklaarde in verband met het niet publiceren van de betreffende passage dat de partij het opportuun gevonden heeft het lanceren van voorstellen inzake de sluiting van een veiligheidspact tussen de Balkanstaten aan de regering over te laten ‘wiewohl sie schon bei früherer Gelegenheit als Initiatorin aufgetreten ist. Grundsätzlich habe sich die offizielle Politik nicht geändert und es könne mit einer entsprechenden Initiative auf staatlicher Ebene gerechnet werden’23.

Westelijke diplomatieke kringen geven echter dit Bulgaarse voornemen nauwelijks kansen, temeer daar Zjivkoff Albanië scherp had aangevallen omdat het zich met de Chinese volksrepubliek verbunden voelde. Verder zullen Griekenland en Turkije aarzelen om deel te nemen. Men vermoedde dat de weglating van de betreffende passage op het laatste moment op een Sovjetinterventie is terug te voeren of dat de Bulgaren erover geërgerd waren dat Joegoslavië slechts door een waarnemer op het partijcongres was vertegenwoordigd.

Een zelfkritische toon was dominerend toen Zjivkoff over de rol van de vakvereniging sprak. Begin maart 1971 werden de voorzitter van de centrale vakverenigingsorganisaties samen met vier van de zes secretarissen van het centrale comité van de vakverenigingen vervangen24. Deze mutaties waren vermoedelijk noodzakelijk wegens de nawerkingen in Bulgarije van de Poolse gebeurtenissen in december vorig jaar en wegens een daarop volgende merkbare ongerustheid onder de Bulgaarse arbeiders25. Zjivkoff gaf toe dat de activiteiten van de vakverenigingen niet identiek behoefden te zijn aan die van de partij- en regeringsorganen. Zij moesten een belang-

rijke rol in het maatschappelijke leven vervullen. Voorts hebben de vakverenigingen weinig gebruik gemaakt van hun recht om mede te beslissen in het bedrijfsleven. Bovendien kwamen zij slechts ontoereikend hun plichten na, die met de verdediging van de directe belangen van de werknemers verbonden waren. Daarom eist de partijleiding van de vakverenigingsorganen, dat zij meer dan in het verleden de strijd om de verwezenlijking van de ‘nationalen Aufgaben um die Einhaltung der Volkswirtschaftspläne mit ihrer Tätigkeit als Vertreter und Kämpfer für die privaten und kollektiven Interessen vereinen’26.

Brezjnevs redevoering

Op de tweede dag van het Bulgaarse partijcongres hield de algemeen secretaris van het centraal comité der CPSU, Leonid Brezjnev, een toespraak waarin hij onder andere zei dat de socialistische landen thans een kracht vormen die een grote invloed heeft op de ontwikkeling van de internationale betrekkingen. De voortdurend toenemende politieke en militaire macht van de socialistische staten en hun bondgenootschap met de revolutionaire bevrijdingsbewegingen en met de anti-imperialistische krachten vormen, volgens Brezjnev, een beslissende factor in de strijd om de mensheid voor de gevaren van een atoomoorlog te vrijwaren.

De Sovjet partijleider wees op de grote betekenis van het op creatieve wijze ontwikkelen van de marxistisch-leninistische theorie en van de communistische opvoeding van het werkende volk.

Het is opgevallen dat Brezjnev in Sofia heeft erkend dat de opbouw van het socialisme zich in elk land onderscheidt door zijn eigen speeifieke karakter. De geschiedenis heeft echter de beslissende betekenis bewezen van de algemeen geldende wetten die de ontwikkeling van de socialistische landen bepalen. Om die reden noemde Brezjnev het verre van toevallig dat er tussen de vraagstukken die op het Bulgaarse partijcongres aan de orde waren gesteld en die welke op het XXIVe congres van de CPSU werden besproken, een diep wederzijds verband bestand. Het was niets anders dan een wetmatigheid dat de economische problematiek van een snelle stijging van het levensniveau in het middelpunt stand van de beide congressen. Tijdens beide congressen werd ook ruime aandacht besteed aan de problemen van de socialistische democratie. Tenslotte zei Brezjnev dat de Bulgaarse communistische Partij met de CPSU altijd nauwe broederlijke samenwerking heeft onderhouden en de niet te verbreken vriendschap tussen

beide partijen was de sterke schakel in het gemeenschappelijke front van de socialistische landen27.

Toespraken van Gierek, Pana en Honecker

Voor een gelijktijdige ratificatie van de verdragen van Moskou en Warschau door de Bondsrepubliek hield de Poolse partijleider Edward Gierek een pleidooi. Door deze mededeling wilde Gierek vermoedelijk de speculaties over een nieuwe Poolse Duitslandpolitiek ontzenuwen. De ratificatie van deze akkoorden zal in het ‘ständigen Prozess der Beseitigung der Überreste’ van de koude oorlog van bijzondere betekenis zijn. Naast een solidariteitsverklaring ten opzichte van de socialistische gemeenschap sprak Gierek van de politieke moeilijkheden in Polen die slechts door middel van de verbetering der betrekkingen van de partij met de arbeidersklasse en met de andere werknemers overwonnen konden worden28.

De Roemeense delegatieleider herhaalde in zijn toespraak de bekende onafhankelijkheidsthesen van Roemenië. Gheorghe Pana noemde gelijkberechtiging en niet-inmenging in de interne aangelegenheden als beginselen waarop de contacten tussen de communistische partijen moeten worden gebaseerd. Slechts wanneer deze principes zullen worden gerespecteerd en in de praktijk toegepast kan men de bestaande moeilijkheden binnen de communistische wereldbeweging overwinnen29.

Erich Honecker betoogde onder andere dat de Bulgaarse volksrepubliek en de DDR ‘Brüder und Verbündete’ zijn in de grote ‘um das Land Lenins zusammengeschlossenen Gemeinschaft freier sozialistischer Völker und Staaten’. De Bulgaarse CP en de SED zijn voor altijd met de roemrijke Sovjet Communistische Partij verbonden. Het wereldhistorische belangrijke XXIVe congres van de CPSU leidde een nieuwe belangrijke ‘Etappe des Vormarsches’ van de Sovjetmaatschappij naar het communisme in. Het congres te Moskou heeft de rol van de CPSU als avantgarde van de internationale communistische en arbeidersbeweging bevestigd.

Vervolgens legde Honecker er de nadruk op dat op Duitse bodem de onverzoenlijke tegenstellingen tussen de beide tegengestelde maatschappelijke systemen zich in een bijzonder toegespitste vorm manifesteren. Onder deze omstandigheden noemde hij de afgrenzing van de DDR van de imperialistische BRD een ‘objektiver gesetzmässiger Prozess im weltweiten Kampf’ tussen het socialisme en het kapitalisme, een noodzakelijke voor-

waarde voor de verwezenlijking der principes van de vreedzame coëxistentie, voor het aanknopen van gelijkberechtigde betrekkingen tussen de DDR en de BRD op basis van de algemeengeldende regels van het volkenrecht. Aansluitend verklaarde Honecker dat de DDR op grond van de gemeenschappelijk uitgewerkte politiek van de Warschaupactlanden akkoord gaat met de bijeenroeping van een paneuropese conferentie voor veiligheid en samenwerking.

Over de problemen van de internationale communistische en arbeidersbeweging zei Honecker dat het XXIVe congres van de CPSU een mijlpaal was op de weg ter versterking van de ‘Aktionseinheit’ der communistische wereldbeweging. Tenslotte verklaarde Honecker dat met het oog op de ‘verschärften Agressionspolitik’ van het imperialisme de woorden van Ernst Thälmann en die van Georgi Dimitrov thans een grote actualiteit hebben: ‘Die Stellung zur Partei Lenins, die Haltung zur Sovjetunion ist der Prüfstein für jeden Revolutionär, ist die Grundfrage des proletarischen Internationalismus’30.

Discussie op het partijcongres

Na de begroetingstoespraken der delegatieleiders van de buitenlandse communistische partijen hebben verschillende gedelegeerden de problemen der ontwikkeling van de sociale wetenschappen uiteengezet. De versterking van de rol der vakverenigingen ‘als Schule des Kommunismus’ en het betrekken van de werknemers in het management van de socialistische economie stonden in het middelpunt van andere redevoeringen31.

Op de laatste dag van het congres heeft men het nieuwe partijprogramma aangenomen en de leidende functionarissen van de partij herkozen. De aanvaarding van het nieuwe programma van de Bulgaarse CP werd als een daad van historische betekenis gekwalificeerd32. ‘Dieses Programm, das die Gestaltung der entwickelten sozialistischen Gesellschaft in Bulgarien als die unmittelbare historische Aufgabe der Partei bezeichnet, ist Richtschnur auf der Grundlage der Lehren des Marxismus-Leninismus’33.

Slotbeschouwing

Na afloop van het tiende congres van de Bulgaarse CP kan worden vastgesteld dat een nieuw partijprogramma en een nieuwe grondwet de voor-

uitgang in Bulgarije markeren. Krachtens de nieuwe constitutie wordt Bulgarije als socialistische staat gekarakteriseerd, ondanks het feit dat Bulgarije officieel volksrepubliek blijft. Het partijprogramma kondigt het einde van de overgangsperiode tussen kapitalisme en communisme aan en de inleiding tot de ‘Etappe des Aufbaus der entwickelten sozialistischen Gesellschaft’. Het partijprogram stelt het kapitalisme en imperialisme verantwoordelijk voor het feit dat het stadium van de communistische maatschappij tijdens de eerstvolgende periode niet bereikt kan worden.

Op het terrein van de binnenlandse politiek belooft het partijprogramma een consequente ontplooüng van de socialistische democratie, een actieve deelneming van de ‘Werktätigen’ aan de leiding van de Staat en aan de economische en culturele opbouw, een versterking van de volkscontrole over het staatsapparaat, en een in betekenis toenemende rol van de volksvertegenwoordiging. Men was echter duidelijk over de handhaving van de huidige machtsstructuur. Van een vermindering der dictatuur van het proletariaat, een afsterven van de staat en de heerschappij van de partij is niets te vinden, integendeel. De nieuwe grondwet wordt door artikel 1 gedomineerd. Dit artikel verklaart de communistische partij tot de leidende kracht van de maatschappij in Bulgarije, waarmee de overige paragrafen worden gerelativeerd.

Het partijprogramma zegt over de leidende rol van de partij in het politieke en maatschappelijke leven het volgende: ‘Die Etappe des Aufbaus’ van de ontwikkelde socialistische maatschappij wordt door een ‘noch stärkeres Anwachsen der Rolle und der Bedeutung’ van de communistische partij ‘als Führende und lenkende Kraft’ gekarakteriseerd. De ‘staatlichen Zwangmassnahmen’ worden tegen ‘alle Personen beibehalten, die zu offenen oder versteckten Formen des Kampfes gegen die sozialistische Gesellschaftsordnung übergehen, die die sozialistischen Gesetze verletzen’, aldus het partijprogram. Het politieke monopolie van de communistische partij wordt dus met alle middelen verdedigd. In de grondwet worden weliswaar de klassieke vrijheidsrechten van de burgers gegarandeerd, maar in paragraaf 56 wordt vastgesteld, dat deze rechten niet tegen het door de partij bepaalde ‘öffentliche Interesse’ mogen worden gericht.

De heerschappij van de partij wordt in het maatschappelijke leven ook niet verminderd. Integendeel, op het terrein van de opvoeding moet de rol van de scholen, hogescholen en universiteiten als machtige ideologische instituties versterkt worden. De grondwet schrijft niet alleen in paragraaf 36 de gehele maatschappij voor, de jeugd in communistische geest op te voeden, maar krachtens artikel 37 worden ook de ouders verplicht hun kinderen een communistische opvoeding te geven. Het programma droeg de communistische partij op, de wetenschapsbeoefening steeds nauwer te verbinden

met de opbouw van het socialisme in Bulgarije, om een wetenschappelijk front in het leven te roepen dat de nagestreefde ontwikkeling zou moeten dienen. Overeenkomstig worden ook de ‘Kunstschaften’ en de culturele activiteit aan de partijcellen ondergeschikt gemaakt. In deze etappe der vervolmaking van het socialisme zullen literatuur en kunst steeds meer een organisch bestanddeel van de ‘gesamtparteilichen Sache’ vormen en maximaal tot ontwikkeling van de socialistische maatschappij in Bulgarije en tot triomf van de communistische idealen in de wereld bijdragen. De Bulgaarse literatuur en kunst zullen volgens de methode van het socialistisch realisme ‘ihre ideologisch erzieherische und umgestalterische Rolle’ versterken. De partijleiding van de cultuur zal volmaakt worden en in de ‘Einschätzung der künstlerischen Tatsachen und Erscheinungen’ zullen het klasse- en partijcriterium strikt aangewend worden.

De in het partijprogramma aangekondigde rol van de volksvertegenwoordiging wordt in de nieuwe grondwet gesanctioneerd. Het parlement zal in plaats van twee, minstens drie keer per jaar bij elkaar komen. Maar door middel van de aangekondigde vorming van een staatsraad zullen de rechten en bevoegdheden van de volksvertegenwoordiging wederom worden beperkt. Dit hoogste permanente orgaan van het staatsgezag verenigt ‘die Entscheidungs- und Ausführungsgewalt’ als het opperste orgaan van de nationale vergadering. De staatsraad wordt door de afgevaardigden gekozen en hij is formeel aan het parlement verantwoordelijk. De rol van de regering in het politieke leven zal aldus verminderd worden. Want in de toekomst zullen de binnen- en buitenlandse politiek tussen de zittingsperioden van het parlement door de staatsraad worden bepaald. Men verwacht in Sofia dat bij het in werking treden van de nieuwe constitutie Todor Zjivkoff president van de staatsraad zal worden en zodoende, zoals Ceausescu in Roemenië, zich aan de top van de partij en de Staat zal plaatsen34.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs


landen