Streven. Jaargang 23

[p. 339]

Hoe nabij is de kerk?
Editoriaal

De omroepen in Nederland van confessionelen huize onderhouden ook nog een R.K.K. en een I.K.O.R.. Deze laatste behartigt voornamelijk godsdienstige uitzendingen van de protestantse kerken. Op zondag is er over de radio 2½ uur zendtijd, die enkele weken geleden geheel gereserveerd werd voor de vraag: De kerk in het midden?

's Ochtends was er vanuit de Buurkerk in Utrecht een dienst met predikatie over het genoemde thema. Daarna informatie over moderne vormen van kerkelijke ruimtes, die o.m. in Groningen, Zoetermeer, Dronten en de Bijlmermeer ambiance worden van sociaal-culturele centra. Voorts stemmen van luisteraars: enerzijds praktische suggesties, anderzijds scherpe vragen over de kerkelijke gemeenschap, die verder zou moeten reiken dan een gebouw. 's Avonds een half uur evaluatie.

Eerst mogen enkele stemmen volgen:

Ds. Van der Werf, de predikant: ‘de kerk staat in het midden voor zover zij de mensenzoon volgt. Lofzang jegens hem, bezinning ook op zijn levenshouding, en diakonaat aan de naaste, dienen vanuit een afgebakende ruimte vorm te krijgen’.

Commentaar van Jules de Corte: dan moet je tegenover een napalmfabriek gaan zitten. Van een mevrouw uit Amsterdam: komt U eigenlijk wel nader tot ons en los van Uw eigen inlegpuzzel, de Bijbel? Van de Hengel van Sjaloom: 2/3 is arm, 1/3 is rijk en schuldig aan de armoe - is heel dat praten over kerken wel relevant? Kees Jan Snijders, aangekondigd als oproerkraaier: zijn we met die dienstencentra niet opnieuw bezig het impe-

[p. 340]

rialisme van de dienstbaarheid te versterken? Luisteraar uit Den Bosch: leefde de mensenzoon niet tussen de mensen? Kan die kerk niet gewoon iets zijn waar je een kopje koffie drinkt? Jawel, zegt Hamelink van het I.K.O.R., maar dan zo mogelijk met rietsuiker.

Er is natuurlijk nog veel meer gezegd. Aangezien mij door het I.K.O.R. gevraagd was vanuit de huiskamer wat notities te maken, voeg ik nu enkele reacties in die op mijn blocnote verschenen:

‘De preek is te richtinggevend. Beter lijkt het mij een thema als: bij de Vader zijn vele woontenten. Of in drie dagen breek ik de tempel af - en bouw haar weer op. Overigens, de bijbel als levensverhaal van de vindingrijke, de eenzaamheid niet schuwende, in parabelen sprekende timmerman lijkt zoek. Het is alsof over alles een waas hangt van commissie-rook’. Ik noteerde tot slot: ‘Alle kerken een half jaar dicht, alle uitzendingen en publikaties weg, laten we Gods dienaren gewoon een baan laten nemen en dan maar zien of we Emmaus bereiken. Bovenal de confessionele partijen weg, zolang KVP-voorzitter Van der Stee bij het aanroepen van de H. Geest naar zijn zakdoek zoekt of zijn sleutelbos vasthoudt’.

Die reactie is - mede op eigen verzoek - niet uitgezonden, omdat je er geen enkel stukje oerwoud mee kunt openkappen. Interessant is alleen hoe je tot zo'n verzuchting komt. Is het een uiting van vermoeidheid met de kerken, en met wat er omheenhangt? Betekent het dat de crisis die wij meemaken dieper zit en vertakter is dan we denken? Is het wel mogelijk, en bijbels gezien nuttig, dat die kerk nabij is? Of is het inhaerent aan gelovig-zijn, dat de kruistocht inhoudt verdwazing, ontmoediging en hopeloosheid? Meer dan de deskundigen van het P.I.N.K., het Concilie, de I.K.O.R., en wie dan ook duidelijk kan zijn? Is heel die deceptie, over structuren, goede bedoelingen, nieuwe opzetten en actie-groepen, niet een noodzakelijke voorwaarde om te komen op de plaats waar het koud is, en eenzaam, en onbeschut? Zodat het gebed uit de mens geperst wordt? En hij vrij wordt voor de niet langer door objectieve instanties of activistische groepen te stigmatiseren route: zichzelf in veelvoud.

Misschien is wat wij meemaken voorspel en eerste exercitie. Er wacht meer, zoals de psalm voorspelt. Teveel wellicht voor de mensen die niet

[p. 341]

van nature besluiten om te gaan geloven, te verwachten en liefdevol uit te zien naar iets van gemeenschap. Eerst als het gemis doorbreekt omtrent wat ontbreekt, kan de weg er naartoe zich openbaren. Op de kouwe plaats in een lege kathedraal, achter de verlaten hekken rond de 19e eeuwse spitskerk of temidden van het opgewekte leven van de buitenwijkse kerkcentra kan - ondanks dat alles - toch weer opnieuw beginnen wat ten einde toe geleefd moet worden. En overal elders.

Na de I.K.O.R.-uitzending opende Herman Emmink zijn séance muzikale huppelepup met de boutade: ‘Vraagt de ene eerwaarde de andere een tientje. Zal het je zondag terugbetalen’. Op de andere lijn werd Hermans' sprekerd op verzoek geleverd. Toen zaten we weer een beetje in het gareel. Desondanks blijft de kerk op maandag een hard gelach. En dat geeft blijvend te denken.

Theo P.M. de Jong