Streven. Jaargang 13

[p. 874]

Politiek Overzicht

Internationaal

OP 15 maart jl. hebben er in Z. Korea presidentsverkiezingen plaats gehad en sedertdien is het er zeer onrustig gebleven; bij de herhaalde ongeregeldheden speelden de studenten een voorname rol. Hun agitatie was gericht tegen de voor een vierde ambtstermijn gekozen 85-jarige Syngman Rhee, die behalve president tevens leider van de liberale partij is. Rhee heeft tijdens zijn langdurige ambtsperiode een dictatuur gevestigd, die hij met alle middelen tracht te handhaven. Van democratie was onder het liberale bewind geen sprake; zijn tegenstanders van de Democratische partij werden voorgesteld als communistische collaborateurs; de drukpersvrijheid werd beperkt en de verkiezingen werden vervalst. Dat Rhee zelf bij de laatste verkiezingen een grote meerderheid behaalde, was misschien nog te verklaren door het feit, dat zijn democratische tegenstander kort voor de verkiezingen overleed en Rhee een verzoek om deze uit te stellen had afgewezen; opvallender was, dat de impopulaire liberale candidaat voor het vice-presidentschap een geweldige overwinning behaalde op de populaire democratische candidaat. Onmiddellijk werd de beschuldiging geuit, dat de verkiezingen vervalst waren, maar Syngman Rhee trok zich hier niets van aan; de relletjes trachtte hij met geweld te onderdrukken en de toestand ontwikkelde zich meer en meer in de richting van een burgeroorlog. Zou dit zo voortgaan, dan was het de vraag of N.-Korea en China zich er buiten zouden houden en dan zou er wel eens een herhaling kunnen komen van de situatie van 1950. Daar de V. St. zowel militair als economisch grote belangen in Z. Korea hebben, volgden zij de ontwikkeling nauwlettend; reeds enkele malen had men Rhee gewezen op zijn on-democratisch optreden, maar zonder succes. Nu kreeg Rhee een duidelijke en scherpe waarschuwing uit Washington en onder invloed hiervan verklaarde hij zich eerst bereid om de leiding van de liberale partij neer te leggen en tenslotte ook om als president af te treden. Er zullen nu nieuwe verkiezingen gehouden worden.

De vervalste verkiezingsuitslagen waren echter slechts de aanleiding tot de opstand tegen het bewind van Rhee. Het staat nog te bezien of de democratische partij, als zij aan het bewind komt, ook in staat zal zijn op democratische wijze leiding aan het land te geven. De oorzaak van de ongeregeldheden moet niet zozeer gezocht worden in de regeringsmethode van Rhee als wel in de zeer geringe resultaten, die hij op economisch en sociaal terrein heeft behaald. Rhee is steeds fel anti-Japans en anti-communistisch geweest; hij heeft gedurende de laatste jaren bovendien steeds geprobeerd te komen tot een hereniging van N. en Z. Korea, maar dit laatste meende hij alleen te kunnen afdwingen met behulp van de militaire macht van de V. St., die na 1953 troepen in zijn land hadden gehandhaafd. Hij deed nauwelijks of geen pogingen om de economische toestand te verbeteren; de groeiende bevolking in dit hoofdzakelijk agrarisch land vond geen werkgelegenheid; pogingen om nieuwe industrieën te vestigen werden er - ondanks grote financiële hulp van de V. St. - nauwelijks gedaan; aan de sociale verlangens van het volk werd niet tegemoet gekomen; door zijn anti-Japanse houding - ook na de koerswijziging aldaar - isoleerde hij zijn land en dit had niet alleen funeste economische gevolgen, maar leidde bovendien tot moeilijkheden met Washington, waar men terecht meer waarde hechtte aan de steun van Japan dan aan die van Rhee. Deze mis-

[p. 875]

bruikte zijn grote macht ten bate van de liberale partij en verwaarloosde de belangen van het volk; dit leidde uiteindelijk tot zijn val.

Een met het in het verre O. Aziatische Z. Korea te vergelijken verzet tegen de dictatuur zagen wij in het W. Aziatisch-Europese Turkije. Hier heeft sedert de verkiezingen van 1950 de democratische partij o.l.v. Menderes de meerderheid in handen, maar haar bewind is net zo min democratisch als dat van Rhee liberaal was. Menderes heeft om de oppositie van de Republikeinse Volkspartij met Inönu aan het hoofd te onderdrukken zijn toevlucht genomen tot talrijke maatregelen w.o. vooral een drastische beperking van de drukpersvrijheid. Volgens de oppositie schendt hij hiermee niet alleen zijn eigen program van 1950, maar ook de beginselen, die vastgelegd zijn door Kemal Pasja Ataturk, de grondlegger van het moderne Turkije. Ook hier waren het studenten, die het oproer begonnen en de regering probeerden omver te werpen; zij verweten haar behalve aantasting van de democratische vrijheid ook haar verregaande corruptie. Er is een groot verschil met de toestand in Z. Korea: Menderes en zijn partij hebben ontegenzeggelijk grote verdiensten voor de economische ontwikkeling van het land. Blijft de vraag, die een Amerikaans journalist stelde: welke prijs is hiervoor betaald? Is deze vooruitgang de prijs waard?

Tot nu toe heeft Menderes met hardhandig optreden het heft in handen weten te houden, maar in sommige kringen is de vraag gesteld of de V. St. in de Turkse toestand ook zullen ingrijpen.

In deze gespannen atmosfeer kwamen in begin mei te Istanbul de ministers van buitenlandse zaken der 15 NATO-landen bijeen ter bespreking van de problemen van hun organisatie. Natuurlijk werd hierbij een grote plaats ingeruimd aan de a.s. topconferentie; men vond het juist, dat het Westen streefde naar een ontspanning in de verhouding tot Rusland, maar deze zou betrekking moeten hebben op alle delen van de wereld; een beperkte ontspanning achtte men beslist onaanvaardbaar; ook als Rusland de kwestie Berlijn slechts wilde opgelost zien op zijn eigen manier, zou een verbetering in de verstandhouding onmogelijk zijn. De conferentie heeft geen eensgezind standpunt geformuleerd over de vraag of op de topconferentie ook gesproken zal worden over de hulp aan de onderontwikkelde gebieden; dit zal afhangen van het verloop van de besprekingen, die op 16 mei in Parijs zullen beginnen en waarvan men geen wonderen mag verwachten. Het is slechts een begin van lange en moeilijke onderhandelingen en er zullen nog vele van dergelijke conferenties moeten volgen. Of dit het geval zal zijn, zal afhangen van Chroestsjefs houding.

Deze heeft enige tijd geleden in Bakoe in een rede gedeeltelijk zijn dreigement van 27 november 1958 herhaald; nog steeds wenst hij het W. over te halen tot een vredesverdrag met Duitsland, waarbij West-Berlijn een vrije stad zou worden; als dit niet zou lukken, zou de S.U. een afzonderlijk vredesverdrag met Oost-Duitsland sluiten, waardoor voor het Westen het recht zou zijn vervallen om in West-Berlijn troepen te handhaven, terwijl zij ook het recht op vrije toegang tot deze stad zouden verliezen. Het enige verschil met 27 november 1958 was, dat er geen tijdstip was bepaald, waarop het W. de Russische eisen moest hebben ingewilligd; een ultimatum werd dus net niet gesteld. In W. kringen ziet men de verklaring hiervoor in het feit, dat Eisenhower ook de laatste dagen nog eens duidelijk heeft gezegd nu nog te zullen afzien van de topconferentie, wanneer Rusland met dreigementen zou proberen zijn zin door te zetten. Chroestsjef hecht waarschijnlijk ook te veel waarde aan een persoon-

[p. 876]

lijke ontmoeting met de Amerikaanse president, om in Parijs al terstond van de hoge toren te gaan blazen, daar Eisenhower dan onmiddellijk zijn bezoek in juni aan Moskou zou afzeggen. Zelfs meent men, dat de S.U. zal willen wachten tot de presidentsverkiezingen in de V. St. achter de rug zijn, in de veronderstelling, dat het met de opvolger van Eisenhower misschien makkelijker zal zijn om zaken te doen. Dat er een gradueel verschil zal zijn in de buitenlandse politiek der V. St. bij een ev. democratische overwinning, is wel aannemelijk.

De bi-laterale besprekingen tussen de verschillende politici ter voorbereiding van de topconferentie zijn ook in april voortgezet. Over de reis van Chroestsjef naar Parijs spraken wij reeds in het overzicht van verleden maand. Hij is hier erg kalm geweest; fel was hij slechts, als hij het had over Adenauer; als hij geprobeerd heeft de Gaulle los te maken van W.-Duitsland, is hem dit mislukt. Beiden waren het erover eens, dat Frankrijk nooit meer het slachtoffer mag worden van een Duitse aanval, maar terwijl Chroestsjef dit wil bereiken door een Frans-Russische samenwerking, ziet de Gaulle 'n sterk W. Duitsland, nauw verbonden met Frankrijk, de enige kans om de vrede in Europa te bewaren.

Enkele dagen na het vertrek van Chroestsjef uit Parijs vertrok de Gaulle naar Londen voor een officieel bezoek. Alhoewel hij daar optrad als Frans staatshoofd en niet als regeringsleider, zijn beide functies in zijn persoon zo nauw verenigd, dat ook bij deze gelegenheden belangrijke zaken zijn besproken. Zo heeft de Franse president in zijn grote rede voor een gecombineerde vergadering van Hoger en Lager Huis in Westminster Hall het voorstel gedaan om alle kernbomvoorraden te vernietigen en verklaard, dat Frankrijk zou afzien van verdere proefontploffingen als ook de andere mogendheden dit zouden doen; hij zwaaide Macmillan alle lof toe voor het initiatief, dat deze genomen heeft tot de a.s. topconferentie en deed een ernstig beroep op Engeland om tot een nauwere samenwerking met Frankrijk te komen. Juist de verhouding van Engeland tot Europa baart grote zorgen; dit kwam nog eens tot uiting tijdens de gesprekken, die Macmillan te Camp David voerde met, Eisenhower op 26 maart e.v. Tijdens deze besprekingen zou hij de Amerikaanse president gewaarschuwd hebben, dat de steun van de V. St. aan de EEG zou kunnen leiden tot de verdeling van Europa in twee economische, politieke en militaire blokken. Wel verklaarde Macmillan, toen hij 31 maart uit Washington terugkeerde, dat Engeland steeds voorstander is geweest van een verenigd Europa, maar in de praktijk is te vaak anders gebleken dan dat op zijn woorden onvoorwaardelijk kan worden gebouwd. Speciaal de plannen om binnen de EEG de verlaging van de douane-tarieven te bespoedigen en de duidelijk gebleken sympathie van de V. St. voor de EEG heeft Macmillan verleid tot zijn waarschuwing, die - ondanks Macmillans officiële démenti - in Europa zeer hoog is opgenomen.

Na eerst naar Canada te zijn geweest heeft de Gaulle op 22 april zijn persoonlijk bezoek aan Eisenhower gebracht. In verschillende redevoeringen, o.a. een magistrale rede voor het Congres, zette hij zijn opvattingen uiteen over de topconferentie en Algerijë. T.a.v. het laatste zei hij met nadruk te zullen vasthouden aan de politiek van zelfbeschikking voor de Algerijnen. Volgens een gemeenschappelijke verklaring zijn beide presidenten eensgezind over hun houding op de topconferentie. Betekent dit, dat de V. St. hebben toegegeven, dat in Parijs niet op de eerste plaats Berlijn en Duitsland aan de orde zullen zijn maar de ontwapening? Rusland denkt hier anders over en blijft Berlijn als voornaamste agendapunt beschouwen. In een nadere verklaring zei de Gaulle,

[p. 877]

dat in Parijs allereerst een sfeer van ontspanning moet worden geschapen en dat het daarna pas mogelijk zal zijn om de andere kwesties aan te snijden.

De indruk, die de Gaulle op de Amerikanen heeft gemaakt, moet overweldigend zijn geweest. Had men hem vroeger beschouwd als een soort fascist en bekeek men hem daarom met een zeker wantrouwen, deze houding is totaal veranderd; nu ziet men in hem de leider van Europa, die veel meer dan Macmillan een uiterst belangrijke rol zal spelen als bemiddelaar tussen Oost en West.

Nederland

Op 8 april werd na jarenlange onderhandelingen op het ministerie van buitenlandse zaken te Den Haag door de ministers Luns en von Brentano eindelijk een verdrag geparafeerd over de voornaamste tussen Nederland en W. Duitsland hangende kwesties; hiertoe behoorden o.a. de grenscorrecties, de Eems-Dollard-problemen, financiële regelingen en de Rijnvaartgeschillenovereenkomst. Minister Luns verklaarde bij deze gelegenheid, dat het Nederlandse volk het aangedane leed niet kan vergeten, maar wel bereid is met dit andere Duitsland samen te werken aan een nieuwe toekomst in Europees en Atlantisch verband. Door minister von Brentano werd erkend, dat de menselijke waardigheid met voeten was getreden en dat het leed niet vergoed kon worden; dat het Duitse volk niet het recht had om te vragen om te vergeten; wel hoopte hij, dat de overeenkomst zou bijdragen tot de groei van een nieuwe hechte vriendschap tussen beide naties. Het grootste deel der indertijd verkregen grensgebieden is aan Duitsland teruggegeven; hier en daar is de grens enigszins verbeterd. De grootste moeilijkheid leverde de Eems-Dollard-kwestie; W. Duitsland was erg bang, dat Nederland de toegang tot Emden onmogelijk zou maken; men heeft nu een praktische regeling getroffen, waarmee beide partijen genoegen konden nemen zonder dat het souvereiniteitsprobleem hoefde te worden aangeraakt. Over het algemeen was de Ned. pers niet enthousiast maar wel tevreden; er was begrip voor het feit, dat beide partijen in de NATO en bij de Europese integratie naast elkaar staan en moeten blijven staan. Daarom is het ook belangrijk, dat beide partijen het erover eens zijn geworden om ev. geschillen over de Rijnvaart voor te leggen aan het Internationale Hof in den Haag.

T.a.v. Nieuw-Guinea hebben min. Toxopeus en staatssecretaris Bot hun plannen bekend gemaakt. Voorop staat de bedoeling om de bevolking zo snel mogelijk rijp te maken voor zelfbeschikking; hiervoor zal een in overgrote meerderheid uit Papoea's bestaande Nieuw-Guinea-raad worden ingesteld, die geleidelijk meer bevoegdheden zal krijgen. Tevens wordt er een tienjarenplan opgesteld voor de economische, sociale en culturele ontwikkeling van het land. Ook deelde de minister mee, dat het vliegkampschip Karel Doorman voor vlagvertoon naar Nieuw-Guinea zal gaan. Terwijl in Nederland de PvdA het hiermee niet eens is, bestempelt de Indonesische regering deze uitzending als een daad van agressie, die noodzakelijkerwijze repressailles zal oproepen.

J. Oomes

België

In april vielen de veertien dagen van het parlementair Paasreces. Is het daarom dat het op het politieke front zo kalm bleef? Vóór het reces nog keurde de

[p. 878]

Kamer de regeringsontwerpen over art. 123 sexies en de schadeloosstelling voor incivisme goed, tegen een oppositie die klaarblijkelijk zelf aanvoelde dat ze met haar opgeschroefde gevoelsargumenten geen overtuigend figuur meer kon slaan. Voor het overige konden de parlementaire debatten niet door overmaat aan belangstelling uitblinken - hetgeen sommigen weer de woorden ‘crisis van het regime’ in de mond of in de pen gaf.

Dit vraagstuk was een van de thema's die behandeld werden op de tweede ronde van het CVP-congres, ditmaal te Brussel op 9 april; het kwam helaas slechts kort aan bod, omdat de zeer drukke besprekingen over het economisch-sociaal verslag het leeuwenaandeel hadden opgeëist. Men kwam niet eens tot besluiten; die te nemen werd aan later te houden vergaderingen van de partijraad overgelaten. Het CVP-kongres had dit jaar beslist geen tekort aan stof. Met name de economische structuurvraagstukken werden ernstig aangesneden, en de verslaggever stelde meer dan één originele oplossing voor bepaalde problemen voor. De Eerste-minister legde bijzondere, volgens sommigen misplaatste, nadruk op de overeenkomsten tussen het liberaal en het CVP-program; dat neemt niet weg dat steeds luider wordt gevraagd naar een nieuw akkoord om een nieuwe impuls aan de regeringsactiviteit te kunnen geven.

De meest opzienbarende gebeurtenis van de maand was de plotselinge verhoging van de plafonds voor de subsidies voor de Sociale Zekerheid (kinderbijslagen, ziekteverzekering en werkloosheid), tot 8000 fr. van 1 april af. Deze drie sectoren zijn deficitair, en de regering verkeerde in acute financiële moeilijkheden. De maatregel was dus begrijpelijk, maar werd toch terecht bekritiseerd omwille van zijn verrassend karakter (de organisaties der betrokkenen waren niet formeel geraadpleegd) en ook, vooral, als lapmiddel. Als er nog een bewijs nodig was voor de urgentie van een werkelijke hervorming van de Sociale Zekerheid, dan werd het hier wel geleverd. De driepartijenvergadering voor de ziekteverzekering schijnt op weg naar resultaten wat bepaalde dringende praktische maatregelen betreft, om nadien de problemen bij de wortel aan te vatten. Intussen moest de regering het verzoek van werkgevers en werknemers om uitstel van de plafondverhoging tot 1 juli wel afwijzen.

Terwijl het klimaat in Kongo labiel blijft, nieuwe onlusten o.m. in Kasaï oplaaiden, enkele gewestelijke beheerders in de Beneden-Kongo voortijdig van hun bevoegdheden afzagen en de onzekerheid en het pessimisme bij de blanken in Kongo gestadig toenemen, begon op 26 april de Economische Ronde Tafelconferentie voor Kongo. Van het begin af stond het vast dat hier slechts tot gedachtenwisseling kon worden overgegaan als voorbereiding van later te sluiten akkoorden op het ogenblik dat Kongo een daartoe gemachtigde regering bezit. Terwijl van Belgische zijde naar het verkrijgen van garanties gestreefd wordt, hebben de Kongolese nationalisten een inventaris geëist van hetgeen België in Kongo zal achterlaten, alsook nauwkeurige verbintenissen van België ten opzichte van Kongo. Ze stelden dit als voorwaarde voor hun deelneming aan de commissievergaderingen waartegen ze in principe gekant waren. Inderdaad werden twee commissies ingesteld, één voor de behandeling van de monetaire en financiële vraagstukken, de andere voor de behandeling van de economische en sociale vraagstukken.

Vermelden we tenslotte dat dhr Theo Lefèvre, nationaal voorzitter van de C.V.P., gekozen werd tot voorzitter van de Internationale Unie van Christen-Democraten.

L. Deraedt