Streven. Jaargang 6

[p. 274]

Politiek Overzicht

Internationaal

RUIM 1200 afgevaardigden kwamen in de eerste week van October te Moskou bijeen voor het 19de Nationale Congres der Russische Communistische Partij. Enige dagen tevoren ingeleid door een artikel van Stalin in de ‘Bolsjewiek’, ruim vijf uur toegesproken door de ‘kroonprins’ Malenkov, en ten slotte door Stalin zelf met een korte rede weer naar huis gestuurd, heeft dit Congres vernomen, dat het ‘Politburo’ vervangen is door een ‘presidium’ met ongeveer dezelfde samenstelling, dat de economische en sociale toestand op de duur beter zal worden, dat de strijd tegen de ‘bourgoisie’ krachtig wordt voortgezet en dat de kapitalistische staten eerder onderling in een gewapend conflict zullen geraken dan dat de Sovjet-Unie in een derde wereldoorlog betrokken zal worden. Zij zal steun verlenen aan de communistische elementen in de wereld en intussen niet verzuimen de legersterkte uit te breiden. Van de ene kant bereid om met de kapitalistische landen samen te werken tot het verkrijgen van een ‘langdurige vrede’, moeten anderszins de communisten van alle landen pogen de ‘neutrale’ stromingen te steunen, teneinde een breuk met de V. Staten aan te moedigen. Onmiddellijk heeft Acheson op het blijvend gevaar in nieuwe gedaante gewezen: ‘Al zou Rusland uit tactische overwegingen er toe overgaan op verzoenende wijze over samengaan te willen praten, toch zal het zijn militaire macht blijven uitbreiden, ook al worden spijkerlaarzen door zachte pantoffels vervangen en het zal niet het minste veranderen aan zijn fundamenteel vijandelijke instelling’.

In de 7de Algemene Vergadering der V.N., thans in een nieuw gebouw gehouden, werd als eerste punt ‘Korea’ behandeld. Op brillante wijze gaf Acheson een overzicht van deze oorlog om te eindigen met de verklaring, dat de V.N. geen afstand kunnen doen van het principe, dat de krijgsgevangenen vrij zijn al dan niet terug te keren naar hun geboorteland. ‘We kopen de vrede niet ten koste van onze eer’. De verwachting, dat Visjinski in zijn antwoord toegevend zou zijn, bleef onvervuld. Hij sloot zich aan bij het Poolse, door de Sovjet ingeblazen voorstel, dat de krijgsgevangenen deze vrijheid niet zouden hebben, en hij stelde de instelling voor van een brede commissie ter bespreking van ‘Korea’.

De onberekenbare premier van Iran, Mossadeq, heeft eindelijk de door hem zelf gelegde knoop doorgehakt. De Britse regering wenste niet in te gaan op de exorbitante eisen van compensatie, daar zij zelf in het belang van de Olie-maatschappij ook een rekening te presenteren had. 18 Maanden na de nationalisatie der olie-bronnen gaf de Britse regering een ‘Witboek’ uit, dat in scherpe bewoordingen Mossadeq beschuldigt van een onnauwkeurige en scheef getrokken voorstelling van zaken. Mossadeq voelde zich verongelijkt en voerde uit wat hij reeds enige dagen tevoren per radio had aangekondigd. In een nota aan de Britse ambassade te Teheran verklaarde de Perzische regering, dat zij tot haar leedwezen, zich verplicht heeft gezien de sinds 100 jaar bestaande diplomatieke betrekkingen te verbreken.

Ook de Soedan gaat aan Londen ontglippen. Wel niet op de wijze als de oud-Wafdleider Nahas zich gedacht had, nl. door Faroek er koning over te maken. Eden wil, dat een Soedanees parlement zelf over de toekomst van dit gebied zal beslissen. Dit zal eerst kunnen geschieden, als de nieuwe grondwet op 8 November van kracht is geworden. De ‘sterke man’ van Egypte, generaal Naguib, die, na de Wafdpartij bedwongen te hebben, de regentschapsraad vervangen heeft door één regent, prins Moneim, heeft eveneens toegestemd in de toekomstige zelfstandigheid van de Soedan.

In de Britse kolonie Kenya heeft een geheim genootschap, de Mau Mau, het wachtwoord uitgegeven de ‘blanken’ die de beste landerijen bezitten, en hun aanhangers uit te roeien. De gouverneur, Sir Evelyn Baring, beschouwde de toestand als uiterst ernstig en heeft met behulp van aangevoerde troepen een speurtocht onder-

[p. 275]

nomen naar de leiders van gepleegde brandstichtingen en moorden. Van de honderden gearresteerden zijn reeds twee hoofdschuldigen met de dood gestraft. Vele negers, waaronder katholieke, zijn uit angst gedwongen lid van de Mau Mau geworden, zodat de apostolische vicaris een strenge verbodsbepaling daartegen heeft uitgevaardigd. Zelfs in de hoofdstad Nairobi wordt de veiligheid bedreigd.

Terwijl het Congres der conservatieve partij te Scarborough zich eensgezind achter de politiek der regering plaatste en haar buitenlands beleid, haar defensie- en financiële politiek goedkeurde, kreeg het Labourcongres te Morecambe een dramatisch verloop. Aneurin Bevan met zijn linkse volgelingen deed een poging om het bestuur van de partij aan Attlee te ontwringen. Hij wist zich 6 van de 7 zetels in het hoofdbestuur toe te eigenen, ten koste o.a. van de oud-minister van buitenlandse zaken, Morrison. Attlee had aanvankelijk de ontwikkeling van dit schisma nog al goedig opgenomen, doch wilde men een breuk, zoals die in 1931 door Macdonald was veroorzaakt, voorkomen, dan was een krachtig ingrijpen niet te vermijden. In de parlementaire fractie stelde Attlee een resolutie voor, waarin werd geëist, dat alle niet-officiële organisaties binnen de partij onmiddellijk zouden ontbonden worden. Van de 292 leden stemden er 188 voor en 51 tegen. Bevan heeft er zich bij neergelegd: de groep zal ontbonden worden, maar individueel behoudt iedere ‘rebel’ zich het recht voor zich te verzetten tegen de Amerikaanse politiek en de defensie-uitgaven.

October is voor de regering-Adenauer geen succes geweest. De ratificatie van de E.D.G., die in deze maand verhoopt werd, is uitgesteld tot het volgend voorjaar. De minister-president van Hessen, de socialist Zinn, bracht het opzienbarende feit aan het licht, dat de ‘Bund Deutscher Jugend’ een partisanen-complot was, dat zich ten doel stelde bij een Russische agressie een aantal socialisten te liquideren. En deze Bond ontving niet alleen geld van Amerikaanse zijde, maar werd zelfs financieel en moreel gesteund door de ministers Lehr en Kaiser. Een gemengde commissie van onderzoek, Duitsers en Amerikanen, is in haar werk, op verzoek der Amerikanen, blijven steken! Ook in Beieren en Hamburg werd het bestaan van dergelijke ‘partisanen’ gesignaleerd, zonder dat de regering er tegen optrad. Op een reunie van oud-S.S.'ers vielen vele onvertogen woorden tegen de geallieerden en tegen de regering.

Niet minder ergernis gaf de onthulling, dat tweederde van de hogere ambtenaren van het West-Duitse ministerie van buitenlandse zaken voormalige nazi's zijn. Aan hen moet worden toegeschreven, dat de in Nederland geziene gezant, dr Carl Dumont, een anti-nazi, wegens een foutieve leeftijdopgave werd teruggeroepen. Hoe zwak de Duitse democratie nog op haar benen staat, bleek uit het antwoord van de kanselier. ‘Wij hadden mensen nodig, die talen spreken en met buitenlanders kunnen omgaan en deze waren slechts in de Wilhelmstrasse te vinden!’

De besprekingen over het Saargebied zijn op dood spoor geraakt. De staatssecretaris voor buitenlandse zaken, W. Hallstein, had voorgesteld het Saargebied autonoom te laten onder toezicht van de raad van ministers van het Schuman-plan, totdat vrije verkiezingen zouden gehouden zijn; maar Frankrijk, begrijpelijkerwijze afkerig van vrije verkiezingen, verwierp dit voorstel. Nu kwam Bonn met een nieuw plan, dat niet zoveel afweek van het door Frankrijk verworpene: de verkiezingen, die op 30 November waren vastgesteld, zouden zes maanden worden uitgesteld en de thans niet geoorloofde pro-Duitse partijen zouden officieel moeten erkend worden. Over de datum der verkiezingen beslist echter de ‘onafhankelijke regering en de Landdag’ en deze heeft de datum gehandhaafd.

Beleefde de regering-Adenauer kwade dagen, het kabinet-Pinay-Schuman rust ook niet op rozen. Dat de communisten hun best doen het leger te demoraliseren is wel belangrijk, maar dateert reeds van oude datum. Dat de Vietmingh-troepen na de verovering van Nghia Lo naar het Franse bolwerk Yen Bay blijven opdringen baart, althans naar de uiterlijke schijn, de regering weinig zorg. Zij heeft zich meer opgewonden, toen de Amerikaanse ambassadeur, Dunn, een memorandum overhandigde waarin, in plaats van de 650 verwachte millioen dollar, er 500 werden beloofd en

[p. 276]

waarin ook de vraag was gesteld, of de Franse politiek wel ernstig genoeg gevoerd werd in zake de Nato, de bewapening, de ratificatie der Bonner verdragen en het E.D.G. Pinay protesteerde tegen deze inmenging in binnenlandse aangelegenheden en weigerde het memorandum in ontvangst te nemen met de woorden: ‘Ik ben bereid te vergeten, dat deze nota ons ooit is gestuurd’. Dit bezorgde hem een goede noot bij de Fransen, zo gevoelig voor hun eer, terwijl Washington oordeelde, dat deze Franse reactie klaarblijkelijk het gevolg was van een ‘misverstand’.

Niet minder onbehagelijk was het voor Schuman en Pinay, dat de V.N. gezwicht zijn voor het voorstel van het Arabisch blok om de Tunis-Marokkaanse kwestie op de agenda te plaatsen. President Auriol in eigen persoon achtte zich verplicht openlijk te verklaren: ‘Frankrijk voelt zich zwaar beledigd wanneer men het in deze organisatie verwijt mensen en volken te onderdrukken’. De aanval, die de nestor der Franse politici, Ed. Herriot, op de E.D.G. deed, bleek niet zo'n gevaarlijke ‘bom’ te zijn als op het eerste moment leek. In November zal Schuman de ratificatie voor het parlement brengen, met dien verstande, dat de eindbeslissing eerst in het voorjaar '53 zal vallen in de hoop dat de Franse parlementaire verlangens niet zonder invloed zullen zijn op de Duitse en de Amerikaanse gedachtengang.

Toen de Oostenrijkse minister-president, Leopold Figl, plotseling, nog voordat hij zijn aangekondigde bezoeken in den Haag kon afleggen, naar Wenen werd teruggeroepen, scheen de sinds '45 bestaande coalitie tussen de katholieke Volkspartij en de socialisten onherroepelijk verbroken te worden. De socialisten wilden royale uitgaven (om kiezers te winnen) en de Volkspartij achtte een sluitende begroting van fundamenteel belang. Door tussenkomst van de socialistische president, Th. Koerner, is het geschilpunt verschoven tot na de verkiezingen, die tegen Maart '53 met verbitterde heftigheid zullen gehouden worden.

Nederland

Evenals de socialisten in België een rel tegen de regering hadden verwekt naar aanleiding van enkele gratie-verleningen, zo hebben hier te lande de communisten een demonstratie gehouden, omdat de doodstraf van de sadistische oorlogsmisdadiger Lages in levenslang was veranderd. Hier echter heeft de P.v.d.A. haar hand beschermend gehouden over haar partij-genoot, minister Donker, die van mening was, dat de uitvoering van een doodvonnis, die meer dan twee jaar was uitgesteld, in strijd was met een behoorlijke rechtspleging. Met welke opvatting ongeveer alle partijen, behalve de C.P.N. het eens waren.

Ofschoon er bij de demonstratie te Djakarta enkele Nederlandse vlaggen werden verscheurd, was deze betoging niet zozeer tegen Nederland en de Nederlandse militaire missie gericht als tegen het parlement. Volgens een verklaring van de nieuw benoemde commandant van Oost-Java, overste Sudirman, hadden zijn voorganger, Suwondho, en een aantal andere militairen hun macht willen gebruiken om maatregelen te treffen voor de ontbinding van het parlement om het te vervangen door een ander dat door regelmatige verkiezingen tot stand zou komen. De premier Wilopo heeft echter krachtig ingegrepen en beloofd, dat in November, in overleg met de partijen en president Sukarno, 'n bevredigende oplossing kan tegemoet worden gezien.

Wat het geschil betreft tussen Nederland en Indonesië heeft de Nederlandse regering verklaard, dat zij bereid is suggesties in studie te nemen, welke een bijdrage zouden kunnen opleveren tot verbetering van de betrekkingen tussen beide landen. Met deze woorden duidt zij op een eventuele wijziging in de Unie. Wat echter Nieuw-Guinea aangaat blijft zij onomwonden op het standpunt staan, dat ‘aan afstand van Nieuw-Guinea of aan beperking der Nederlandse souvereiniteit over dat gebiedsdeel dan wel het aanvaarden van een mandaat’ niet wordt gedacht. Dit alles tot bij tijd en wijle de bewoners van Nieuw-Guinea in staat zullen zijn zelf over hun toekomst te beslissen.

1-11-'52

K.J.D.