Streven. Jaargang 6

[p. 166]

Politiek Overzicht

Internationaal

MET reuzenschreden is de verwezenlijking van het plan-Schuman - de vorming van de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal - vooruitgegaan. Werd op 10 Augustus de ‘Hoge Autoriteit’ van deze Gemeenschap geïnstalleerd, spoedig daarop kwam de Raad van ministers der zes aangesloten landen bijeen en stelde in de eerste helft van September aan de Raad van Europa te Straatsburg voor om een commissie uit haar midden te benoemen. Tot de Raad van Europa behoort een Assemblée van 132 parlementsleden uit de 15 aangesloten Europese landen. Sinds Mei heeft deze Assemblée een commissie belast met de taak om na te gaan hoe een politiek Gezagsorgaan voor Europa kan worden gevormd. De Europese Kolen- en Staalgemeenschap bezit ook een Assemblée van 78 afgevaardigden der 6 landen, waarvan Spaak tot voorzitter is gekozen. Ook deze Assemblée benoemde een commissie van 26 leden en van 13 waarnemers uit de niet-aangesloten landen om te komen tot de vorming van een Politieke Autoriteit. Men heeft hierin een tegenstelling en een poging tot afscheiding willen zien van Klein-Europa ten opzichte van Groot-Europa en vooral Engeland heeft bij monde van Eden zijn bezorgdheid uitgesproken over de ontwikkeling, die deze projecten konden nemen. De bedoeling des zes landen is echter om langs de weg van Klein-Europa te komen tot inniger verbondenheid van geheel Europa.

Een ernstig obstakel voor samenwerking, ook binnen het verband van de Kolenen Staalgemeenschap, is de Saarkwestie. Adenauer en Schuman hebben er ernstig over geconfereerd zonder tot een definitief accoord te komen. Schumans voorstel om het Saargebied te Europeaniseren door het tot zetel van de Europese Assemblée te maken, zoals in de V. Staten het district Columbia, zonder zelfbestuur, de zetel is van de hoofdstad Washington, kan in de ogen der Duitsers geen genade vinden. Zonder de Saarbewoners in vrijheid gehoord te hebben, zeggen zij, worden hun mensenrechten, in strijd met de bepalingen van het Atlantisch Charter, overtreden. Daarom blijven zij bij hun eis, dat de onderdrukking van de persvrijheid en van het partijwezen zal worden opgeheven en dat de Saarlanders, zoals trouwens reeds eerder beloofd was, door een vrije stemming over hun eigen lot kunnen beslissen.

Terwijl de Sovjet-gedelegeerde Malik in de V.R. voortgaat de voorstellen der westerse mogendheden af te stemmen (zo verwierp hij het westers ontwapeningsplan en bracht zijn veto uit tegen de opneming van Italië en Lybië in de V.N., tenzij ook zijn satellietstaten en het communistisch China werden opgenomen), hebben de Grote Drie, met instemming van Adenauer, voor de zoveelste maal aan Moskou geantwoord, dat in Duitsland vrije verkiezingen aan alle verdere maatregelen tot hereniging moeten voorafgaan. Moskou wilde echter de eenheidsgedachte bij de Duitsers warm houden en stuurde een Oostduitse delegatie naar Bonn ‘om het wederzijds begrip’ tot stand te brengen. Hoewel Adenauer deze propaganda-tocht trachtte te verhinderen, meende de voorzitter van de West-Duitse Bondsdag, Ehlers, dat er geen gevaar stak in het opnemen van contact met de aanhangers van Pieck. Het contact was in ieder geval niet intiem. Nuschke mocht een verklaring voorlezen, waarop niet geantwoord werd. Wel kreeg hij te horen, dat het westen verlossing uit krijgsgevangenschap wenst van duizenden gevangenen en dat de rechtsmethoden van het Oosten verontwaardiging wekten. Tevens werd de delegatie aangemaand binnen 48 uur het West-Duitse gebied te verlaten!

Ten opzichte van China heeft het Kremlin voorlopig zijn buit binnengehaald. De Chinese deputatie, die sinds enige weken te Moskou onderhandelt om de vriendschap tussen beide mogendheden sterker aan te halen, is voor Stalin gezwicht. Zij heeft nederig verzocht, dat de Russen in Port Arthur blijven en het medegebruik der

[p. 167]

Mandsjoerijse spoorwegen blijven genieten tot beide regeringen met Japan vrede hebben gesloten.

De communist Tito staat aan de kant der westerse mogendheden, maar de verhouding tot Italië blijft gespannen, omdat de oplossing van de kwestie-Triëst een intricaat geval is. Tito heeft zich zeer onwelwillend uitgelaten over de ‘overkant’ en zal ‘geen duimbreed van zijn grondgebied afstaan’. De Gasperi reageerde fel op diens geringschattende woorden. De Britse minister van buitenlandse zaken, Eden, bracht, om olie op de golven te gieten, een bezoek aan Belgrado. De uitslag van zijn bemoeiingen was een versteviging van de goede verhouding van Joego-Slavië tot het westen, waarvan het aangekondigd bezoek van Tito aan Londen een bewijs kan zijn. Het blijft echter te betreuren, dat deze politieke toenadering zich buiten de banen houdt van de verwoede vervolging, waaraan in dat land de Kerk blootstaat.

Ook in Frankrijk moest de communistische partij gezuiverd worden. Overal waar de communistische leiders hun geweten niet blootleggen en waar zij geen stomme marionnetten in handen van de opperste Sovjet-leiding willen zijn, wacht hun het lot van uitgestotenen. Zulks geschiedde thans met Marty en Tillon, die weliswaar op een voor het communisme gunstige staat van dienst kunnen wijzen, maar, ook door afgunst van hun collega's, het vertrouwen verloren hebben. In plaats van openlijk hun ‘mea culpa’ uit te spreken, zoals onder communisten te doen gebruikelijk is, weigeren zij hun ‘ongelijk’ te erkennen. Het zal de taak van Thorez zijn, - die na een tweejarige gezondheidskuur in Rusland ondergaan te hebben, de leiding gaat hernemen, - dit conflict zodanig op te lossen, dat de vele volgelingen van de beide beschuldigden niet balsturig dit buitenlandse juk van zich afwerpen.

De presidentsverkiezingen in de V. Staten hebben een andere wending genomen dan verwacht was. De beide candidaten, Eisenhower en Stevenson, hadden de strijd op hoog niveau willen voeren, zonder verdachtmakingen, zonder persoonlijke aanvallen. Het is hun niet gelukt. Eisenhower vooral slaat niet zo'n best figuur. Taft heeft hem tot zijn gevangene gemaakt, waardoor de candidaat-president een heel stuk van zijn program is afgeweken. In zijn strijd tegen de corruptie te Washington kreeg hij de stok tussen de benen, dat de democraten zijn candidaat-vice-president Nixon zelf van corruptie beschuldigden. Eisenhower aarzelde aanvankelijk welke houding hij in deze kwestie zou aannemen. Nixon wist zich echter, althans voor zijn partijgenoten, schoon te wassen en Eisenhower verklaarde, dat op Nixon geen smetje kleefde, waarna zij elkaar onder tranen in de armen vielen. Van republikeinse zijde viel de tegenbeschuldiging, dat ook de democratische candidaat, Stevenson, niet vrijuit ging. Openhartig legde Stevenson verantwoording af over de sommen, die hij had ontvangen en aan welke ambtenaren, die in het particuliere bedrijfsleven meer hadden kunnen verdienen, deze giften zijn uitgedeeld. Hij beloofde tevens, dat hij ook nog de aangifte van zijn inkomstenbelasting over de afgelopen tien jaren bekend zou maken. Deze onverkwikkelijke historie zal het de neutrale middenstof, die zeer groot is, niet makkelijk maken te beslissen op wie der beide candidaten zij hun stem zullen uitbrengen. 4 November zal in ieder geval verrassend zijn!

In Egypte heeft generaal Naguib geleerd, dat het verrichten van een staatsgreep makkelijker is dan haar consequenties in de practijk te brengen. Het ministerie-Maher moest hij aan de kant zetten om zelf de teugels van het bewind in handen te nemen. Hij ontbond alle partijen, die voor de vergunning om zich opnieuw te vormen, de goedkeuring der regering op haar samenstelling nodig hebben. De Wafd-partij, wier rijke leden het meest schade zullen lijden van de agrarische hervormingsplannen, kwamen opnieuw voor de dag met de beruchte leider Moestafa Nahas. Tegen hem had de regering het bezwaar, dat hij schuldig was aan omkoping van pers en gerechtshoven, dat hij zijn bloedverwanten aan overheidsbetrekkingen had geholpen en dat hij betrokken was in het wapenschandaal, waardoor het Egyptisch leger het tegen Israel had moeten afleggen. De Wafd wilde zich bij deze feiten niet neerleggen en maakte bekend, dat zij zich op 6 October niet als partij zal laten inschrijven, met

[p. 168]

het gevolg, dat zij als niet bestaande zal beschouwd worden. Wordt zij alsdan illegaal, dan kan de regering haar fondsen in beslag nemen en haar hoofdkwartier sluiten.

Het eerste antwoord van Mossadeq op de voorstellen van Churchill en Truman beloofde weinig goeds. Enige weken later veranderde Mossadeq van standpunt en verklaarde zich bereid het olie-geschil voor te leggen aan het Internationaal Gerechtshof te Den Haag. Deze concessie deed hij vergezeld gaan van enige ‘mitsen’, o.a. een voorschot van 49 millioen pond sterling op de definitieve afrekening. Deze voorbarige ‘compensatie’eis wordt in Londen onaanvaardbaar geacht wegens het gevaar dat de Oil Company tenslotte met lege handen zou moeten afdruipen.

Ook in de kleine staat Libanon is opstand tegen corruptie uitgebroken. Na negen jaar de achting en het vertrouwen van zijn volk te hebben genoten is de president Bechara el-Khoury onder beschuldiging van corruptie afgezet. Te Beiroet kwam het parlement bijeen en koos tot zijn opvolger de advocaat Camille Cramoun, die, zoals het merendeel van zijn 600.000 onderdanen behoort tot de Maronitische christenen. De nieuwe president somde een lange reeks van plannen op, die, als zij verwezenlijkt worden, van Libanon een ideale staat zouden maken.

Nederland

Zoals gebruikelijk is de Troonrede naargelang het standpunt der partijen op verschillende wijzen beoordeeld. Voor de een was ze te vaag, voor de ander te concreet en voor een derde dubbelzinnig. De belangrijkste punten waren: vooreerst, dat de Nederlandse regering bereid is een nieuwe basis voor de betrekkingen met Indonesië te leggen. Nieuw-Guinea wordt echter niet uit handen gegeven. De regering zal er de geestelijke en sociale ontwikkeling der bevolking en de economische vooruitgang bevorderen. Wanneer op die wijze de bevolking op de duur in staat is gesteld zelve over haar toekomst te beslissen, zal haar deze mogelijkheid, in overeenstemming met artikel 73 van het Handvest der V.N., gegeven worden. Vervolgens zal gestreefd worden naar de doorvoering over de gehele linie en binnen redelijke termijn van de P.B.O. Iets nieuws is, dat onderzocht zal worden of voor leerlingen van de lagere school het schoolgeld ware af te schaffen.

Aan de politieke en economische verhoudingen met het buitenland werd ruim aandacht gewijd, waarbij ook gewezen is op de Nederlandse deelneming aan de Europese Defensie-Gemeenschap, welk verdrag nog wacht op ratificering door de Staten-Generaal. Naar aanleiding van een gerucht, dat ingeval van een Russische agressie de verdediging van Nederland niet zou vaststaan, heeft de voorzitter van de Katholieke Kamer-fractie, Romme, de regering nader ondervraagd. Minister-president Drees ging, na enige weken uitstel, hierop niet al te duidelijk in. Hij gaf toe, dat aan de Nederlandse defensie-inspanning de zekerheid van geallieerde hulp onverbrekelijk verbonden behoorde te zijn. Hij gaf echter die zekerheid niet, maar beperkte zich tot de woorden: ‘In het licht van hetgeen de regering bekend is, leidt dit standpunt tot onverminderde voortzetting der Nederlandse defensie-inspanning’. Totale geruststelling bracht dit antwoord niet. De Nederlandse afgevaardigde te Straatsburg, Fens, tekende verzet aan tegen een strategie, die delen van Nederland en van de Bondsrepubliek als onverdedigbaar zou afschrijven, ofschoon zij gelijk op met de andere leden hun financiële en economische lasten opbrachten.

Vrijwel unaniem werd een motie van Fens in deze geest door de Assemblée aanvaard. Bij zijn bezoek aan Nederland werd ook de opperbevelhebber van de Natolanden, generaal Ridgway, over deze kwestie aan de tand gevoeld. Glimlachend antwoordde hij: ‘Niemand kan thans voorspellen wat de agressor zal gaan doen. Eerst als wij dat weten kunnen wij onze defensieve houding tot in de details bepalen.... Ik heb opdracht gekregen geheel West-Europa te verdedigen zonder enige uitzondering van welk land ook’.

1-10-'52

K.J.D.

[p. 169]

België

Na het ontslag van dhr Pholien als Minister van Justitie en zijn vervanging, in het begin van September, door de Gentse senator Lagae, kon de regering Van Houtte zonder verdere moeilijkheden haar taak voortzetten.

Wel heeft het ‘Comité voor Beroep op het land’, dat meende het opstandig en vaderlandslievend geweten van de natie te vertegenwoordigen, nadien nog getracht op de regering een blijvende druk uit te oefenen. Doch bij het naderen van de gemeenteverkiezingen hebben de leiders ervan wijselijk besloten hun actie voorlopig stop te zetten.

Voordien hadden zij met de nieuwe Minister van Justitie herhaalde malen contact ten einde sommige van hun methodes inzake repressie door de regering te doen aanvaarden. Die contacten hebben in de Vlaamse opinie misnoegen gewekt en de Vlaamse pers heeft haar ontstemming over de braafheid, waarmede de leiders van het Comité door dhr Lagae werden bejegend, niet onder stoelen of banken geschoven.

Vooral gold dat misnoegen de eis van het Comité om de toepassing van de wet Lejeune op de voorwaardelijke invrijheidsstelling te beperken. Men betreurt het dat in 1952 een Minister van Justitie bereid wordt gevonden beperkende maatregelen te nemen aangaande een wet die in 1888 als een vooruitgang werd beschouwd.

Dergelijke initiatieven, evenals ook het volslagen onbegrip voor de gevoelens van de meeste Vlamingen, hebben het prestige van het Comité voor Beroep vrij spoedig sterk aangetast. Overigens moest de activiteit van dit Comité wel onder verdenking vallen, nu wij leven in een periode, waarin de oppositiepartijen, om electorale motieven, alles wat de regering met betrekking tot de repressie doet in een vals daglicht stellen. Evenmin werd het Comité gediend door de actie van een blad als ‘Le Soir’ dat niets naliet om de regering in verdenking te brengen en dat, door zijn hooghartig afwijzen van elke Vlaamse uiting, haast stelselmatig in veel gemoederen bitterheid zaait.

Het heengaan van dhr Pholien heeft onbetwistbaar het prestige van de regering Van Houtte niet versterkt en ook dhr Lagae heeft niet onmiddellijk de indruk gewekt de krachtige persoonlijkheid te zijn, die men, gezien het gewicht der te nemen beslissingen, aan het Ministerie van Justitie had verwacht.

Wij schrijven deze kroniek enkele dagen voor de gemeenteverkiezingen van 12 October a.s.. Nooit voordezen is een kiesstrijd zo kalm verlopen als ditmaal. Minder dan ooit voelt de gemiddelde burger voor de latente burgerstrijd, die een verkiezingsperiode kenmerkt, en hoe rustig de campagne ook verloopt, toch hunkeren velen naar de 13 October, waarop ieder zijn buurman weer met fatsoen en redelijkheid kan beoordelen en behandelen.

In 1946 legde de C.V.P., die toen in de oppositie was, de nadruk op de weerslag die de gemeenteverkiezingen zouden hebben op het landsbestuur. Dhr Buset, voorzitter van de B.S.P., verklaarde toen in de Kamer dat het geen zin had aan gemeenteverkiezingen een betekenis te geven buiten de louter gemeentelijke belangen om. Thans zijn de rollen omgekeerd. Heel de actie van socialisten en liberalen is gericht tegen het regeringsbeleid en de verkiezingen moeten voor hen de ondergang betekenen van de homogene regering. Dhr Harmel, Minister van Openbaar Onderwijs, verkondigt daarentegen overal, dat, na als voor de verkiezingen, de C.V.P. in de Kamer nog altijd 108 leden van de 212 zal tellen, zodat door de uitslag de samenstelling der regering niet kan worden beïnvloed.

A. Vanhaverbeke