Streven. Jaargang 5

Brief uit New York

DE wedloop om het presidentschap is in volle gang, en het is duidelijk dat een nieuw terrein is toegevoegd aan het politieke operatiegebied - het terrein der televisie. Meer nog dan de radio zulks geweest is, betekent de televisie een opleving van de kracht van het gesproken woord en van het persoonlijk optreden in het politieke leven van de natie.

De grote bijdrage ten dienste van het publiek is, dat de persconferentie op het televisiescherm is gebracht. Kon de politieke candidaat vroeger steunen op een te voren gereed gemaakt manuscript, nu moet hij antwoorden op zakelijke, weloverwogen, critische, en soms nijpende vragen van een hele verzameling persmensen. De moed - of de gladheid - waarmee hij zijn ondervrager staat, kan direct door het publiek geapprecieerd worden.

Dat de grote politieke partijen de kracht van dit nieuwe middel beseffen blijkt uit het feit dat elk van hen meer dan een millioen dollar heeft uitgetrokken om zich televisie-zendtijd te reserveren voor politieke programma's. In de vorige campagne

[p. 461]

vier jaar geleden was het totaal van deze gezamenlijke uitgaven van de twee partijen nog geen twintig duizend dollar.

Misschien het meest frappante voorbeeld van de ongemene kracht van dit middel om de massa te bewerken is de geweldige politieke figuur, die Senator Kefauver geworden is. In plaats van de vele lange jaren politieke training, die gewoonlijk nodig zijn om een candidaat klaar te maken voor een nationale positie, heeft Senator Kefauver minder dan twee jaren nodig gehad om tot een man van nationale betekenis uit te groeien.

De opkomst van Senator Kefauver is geheel en al te danken aan de televisie. Als Voorzitter van de Senaatscommissie voor Misdrijf-onderzoek liet hij de verhoren der getuigen televisisch uitzenden, bij wijze van proef, om zo het werk der regering aan het publiek naderbij te brengen.

De resultaten waren verbijsterend en verbluffend. Men beleefde een reeks geweldig dramatische onthullingen, wanneer de Commissie medogenloos de connecties aan het licht bracht, die er bestonden tussen de politiek en de misdaad langs een hele rij gangsters, apachen, prostituées, gokkers, partijmannen, sluwe advocaten van kwade zaken en veile politie-ambtenaren.

Het schouwspel was zo onweerstaanbaar boeiend, dat dagen lang het zakenleven in het land verslapte, schouwburgen leeg bleven, leerlingen van school werden gestuurd, toen het locale bestuursapparaat in zijn innerlijke werking werd blootgelegd met een vernietigende openhartigheid, die zelfs een romanschrijver niet zou aandurven. Nog nooit hebben de mensen in de reusachtige steden van vandaag zo intens en zo innig meegeleefd met hun eigen bestuurszaken. Nog nooit zijn bestuursambtenaren aan zo'n diepgaand onderzoek onderworpen geweest.

In het oog van het publiek is Senator Kefauver plotseling geworden de voorvechter tegen het misdadig samenspannen van gangster en politicus, dat in zo hoge mate gevonden wordt in de politieke clubs der grote steden; en wel zo, dat hij alleen reeds tegenover de verenigde oppositie van de beroepspolitici een geweldige politieke macht is geworden.

Onder de overige candidaten voor het Presidentschap is Senator Taft volgens de algemene waardering een zwakkere televisie-figuur in tegenstelling met Eisenhower, die op het televisie-scherm veel aantrekkelijker heet te zijn.

Eén ding is ten slotte zeker - in de toekomst zal men van een politicus op de allereerste plaats vragen of hij, al dan niet, televisie-mogelijkheden biedt, of hij ‘television appeal’ heeft.

* * *

Met al het kabaal - en de wansmaak - van een reclamecampagne heeft de televisie-industrie in de maand April de ontploffing van een Atoombom boven de proefterreinen van de Yucca Flats uitgezonden. Het dramatisch effect werd door de omroep opgevoerd in de beste Hollywood stijl, ‘Bom los’, gevolgd door het automatisch aftellen van de seconden, die door bleven tikken tot het ogenblik van de ontploffing.

De ontploffing zelf was een anticlimax, daar het beeld zo wazig doorkwam, dat het moeilijk te onderscheiden was van de normale atmospherische flikkering.

De ziel van de Amerikaan is niet ongevoelig, en overal kon men protesten horen tegen de circusachtige behandeling van een gebeurtenis van zulke sombere en dreigende betekenis.

* * *

De betrekkingen tussen Katholieken en Protestanten in de States zijn nog altijd gevaarlijk gespannen. De laatste episode in de doorlopende twist ging over de tere kwestie van de parochiële scholen - steeds een latente aanleiding voor wrijvingen.

Dit twistpunt werd in April botweg naar voren gebracht door Professor James B. Conant, President van de Harvard Universiteit, in een rede voor de American

[p. 462]

Association of School Administrators. Dr Conant deed een aanval op het idee van de vrije school, vooral op middelbaar (high school) niveau, als bevorderlijk voor een geest van splitsing (divisive attitude), die schadelijk is voor de ware democratie.

De eenheid, welke Prof. Conant wenselijk acht, kan alleen bereikt worden, ‘indien onze Openbare Scholen het eerste en voornaamste instrument blijven voor de opvoeding van onze jeugd, en indien, voor zover dat mogelijk is, de gehele jeugd van de gemeenschap eenzelfde school bezoeken, ongeacht de huiselijke welstand of het culturele milieu’.

Het louter bijeenbrengen van alle soorten van mensen schijnt voor Prof. Conant een afdoend vervangmiddel te zijn voor zedelijke en schoolse opleiding: ‘Indien men het ideaal aanvaardt van een democratische soepele maatschappij met een minimum van klasseverschil, het maximum van soepelheid, het grootst mogelijk wederzijds begrip tussen verschillende beroepsgroepen, dan zal de ideale middelbare school zijn: een allenomvattende middelbare school (high school). Als men twijfelt of de neutrale scholen in staat zijn de groei van morele en geestelijke waarden te bevorderen, dan moeten deze twijfels worden afgewogen tegen de democratische doeleinden, die ik zo juist heb opgesomd. Eveneens, als men in een gezin onzeker is omtrent de geschiktheid van een high school om een begaafde jongen voor de universiteitsstudie te prepareren, dan zal dat gezin deze onzekerheden moeten afwegen tegen de voordelen, die de jongen zal krijgen door met allerlei soort mensen om te gaan in zijn jeugd’.

Er zijn verschillende godsdienstige genootschappen in de Verenigde Staten, o.a. de Lutheranen en enige orthodox-joodse groepen, die over uitgebreide bijzondere onderwijsinrichtingen beschikken, maar het was duidelijk dat het katholieke parochiële systeem het doel was, waartegen de verschillende sprekers zich richtten.

Een van de meest gespierde antwoorden op deze aanval op de katholieke scholen kwam van een stadgenoot van Dr Conant, de Aartsbisschop van Boston, Mgr Cushing. Zeer ter snede wees deze Dr Conant op de vreemde inconsequentie dat een aanval op de vrije school werd gedaan door het hoofd van de meest invloedrijke bijzondere school (en bij traditie een van de minst democratische) van de Verenigde Staten.

Mgr Cushing legde ook de nadruk - zoals vele anderen deden, katholieken en niet-katholieken, - op het feit dat een absoluut éénvormige onderwijsstructuur onder de controle van de Staat, eerder karakteristiek is voor een totalitaire staat dan voor een democratische.

Prof. Conant heeft een wijd-verbreide reputatie als kampioen voor de vrijheid van denken en spreken, maar in het onderhavige geval schijnt hij een illustratie te leveren van de beschuldiging dat ‘het anti-semiet-zijn van de Amerikaanse liberaal verworden is tot anti-katholiek-zijn’.

* * *

Een van de grote evenementen van dit jaar in Museumkringen, is de tentoonstelling geweest van meer dan honderd doeken van Cézanne, die onlangs in het Metropolitan Museum te zien waren. Ongewone massa's bezoekers, tot 25.000 per week, stroomden door de zalen om een verzameling te bewonderen en te genieten, waarbij zich bevonden drie versies van ‘Mont Sainte-Victoire’, meerdere stillevens, verschillende portretten van Cézanne en Mevrouw Cézanne, de ‘Boy with the Red Coat’ uit een Zwitserse verzameling, en de beroemde ‘Blue Vase’ uit het Louvre.

* * *

Het onbetwiste hoogtepunt van het toneelseizoen werd bereikt door een eenvoudige lees-voordracht van Don Juan in Hell - oorspronkelijk het tweede bedrijf van George Bernard Shaw's Man and Superman. Op een toneel zonder enig decor, staande aan hoge lezenaars, redeneerden vier acteurs in avond-toilet twee uur lang over de mens als mens en zijn bestemming. Dat zulke diep-philosophische stof een New-Yorks gehoor, dat toch in de regel op trivialiteiten aast, tot vervoering kon

[p. 463]

brengen, betekent een huldesaluut aan de vitaliteit van Shaw en aan de voordrachtkunst van de acteurs - Charles Laughton, Cedric Hardewicke, Charles Boyer en Agnes Moorehead; misschien is het niet minder een teken van dieper doordenken in fundamentele zaken, dat ontstaan is ook in de geest van de gejaagde bewoners van de grote hoofdstad.

* * *

De katholieke best-seller van het ogenblik is Walls Are Crumbling van Father John Oesterreicher, dat binnen een maand een tweede druk beleefde. De titel slaat op de muren van Jericho, die neerstortten onder het schallen der trompetten van de priesters, en het boek verhaalt de geschiedenis van zeven joodse denkers, die in onze dagen Christus hebben gevonden.

Het boek is voor de gewone lezer geschreven, meer dan voor de philosoof van beroep, en de schrijver verheft zich tot sublieme hoogten, wanneer hij met diep inzicht en innige sympathie vertelt hoe Henri Bergson, Max Picard, Edmund Husserl, Paul Landsberg, Max Scheler, Adolph Reinach en Edith Stein tot hun waar erfdeel zijn gekomen.

Father Oesterreicher is zelf een bekeerling uit het Jodendom. Hij moest tweemaal voor de Nazi's de wijk nemen, eens uit zijn geboorteland Oostenrijk, de tweede maal uit Frankrijk; op het ogenblik is hij toegevoegd aan een parochie in New York. Hij is ook de schrijver van Racisme - Antisemitisme - Antichristianisme.

Een ander recent werk, The Witness, van Whittaker Chambers, wordt het hele land door ontvangen als een contemporaine openbaring. De feiten zijn het verhaal van het proces van Alger Hiss voor meineed, maar het graaft diep onder het feitenmateriaal, en legt de psychologische en zedelijke grondstellingen van de communistische afdwalingen tot op de draad bloot.

Chambers vertelt, hoe hij werd uitgekozen om lid te worden van een vertrouwde kring van communistische spionnen, die zich in de bestuurskringen van Washington gevormd had; hoe hij zijn geloof in de communistische leerstellingen verloor; hoe hij er mee brak en zich een nieuwe levenssfeer schiep. Ook dat nieuwe leven gaf hij vrijwillig prijs om zijn vroegere dwalingen goed te maken.

Reeds op zichzelf, als een spionneerverhaal met zijn fantastisch spel van intrige en avontuur, zou Chambers' boek ongewone lectuur zijn. Maar naarmate het verhaal voortschrijdt, en de confrontatie van de ex-Communist met de crypto-Communist zich ontplooit gedurende het verloop van het proces van Hiss, begint de lezer in te zien, wat het grote drama van onze tijd aan zedelijke consequenties inhoudt. Chambers maakt het heel duidelijk dat zijn verhaal in wezen hierop neerkomt: dat, terwijl hij het Communisme ten volle beleefde, het wezenlijk en werkelijk bestaan van goed en kwaad zich aan hem opdrong, en dat hij zich geplaatst zag voor het wezenlijk en werkelijk bestaan van een God van goedheid, als een natuurlijke tegenhanger van het bijna positieve kwaad, dat Communisme heet.

Aldus vierkantweg geformuleerd hebben de alternatieven nogal hete discussies doen ontstaan, want het werkelijk bestaan van goed en kwaad brengt philosophische en godsdienstige consequenties met zich mee, die de materialistisch georiënteerde Amerikaan niet zo heel graag aanvaardt. Maar het is juist dit pure profiel van absoluut goed en absoluut kwaad, dat het boek van Chambers tot iets groters maakt dan, nu ja, een nieuw relaas van een ex-Communist.

Daniel J. Sullivan

Fordham University