|
| |
| |
| |
Grondslagen en vormen van de Amerikaanse politiek
door Dr A. Thomas
IN één van zijn talrijke mededelingen aan de pers, waarschuwde onlangs Dean Acheson, Staatssecretaris voor Buitenlandse Zaken, voor de verkeerde voorstelling als zou de politiek van de U.S.A. alleen bepaald worden door abstracte beginselen vastgelegd door het States Department, door het Witte Huis, of door het Congres. Om goed te zijn moet die politiek integendeel groeien uit de fundamentele houding van het Amerikaanse volk zelf, zoals ze zich uit in pers en radio en zoals die vertolkt wordt door de Kerk, de syndicaten, de zakenmilieu's, de beroepsgroeperingen, enz.
In hoever de Amerikaanse politiek de trouwe weergave is van de uiteraard wisselvallige en meestal onvoldoend voorgelichte volksopinie is natuurlijk moeilijk na te gaan. Ongetwijfeld vertoont ze echter één van de treffendste kenmerken van de Amerikaanse psyche, met name een merkwaardige mengeling van idealisme en realisme. Hoe hoog het Amerikaanse volk zijn politiek ideaal stelt en hoe realistisch het de verdediging ervan opvat, moge blijken uit de volgende citaten uit plechtige, officiële verklaringen door Harry Truman in zijn hoedanigheid van President van de Verenigde Staten afgelegd:
'Het Amerikaanse volk houdt met alle kracht vast aan het geloof dat deze natie sedert haar ontstaan bezield heeft. Wij geloven dat alle mensen recht hebben op een gelijke rechtvaardigheid en op een gelijke kans om deelachtig te worden aan de gemeenschappelijke goederen. Wij geloven dat alle mensen recht hebben op de vrijheid van gedachte en van uitdrukking. Wij geloven dat alle mensen gelijk geschapen zijn omdat ze zijn geschapen naar het beeld van God. Wij zullen ons van dit geloof niet laten afwenden' (20 Januari 1949).
'Als opperbevelhebber van de gewapende macht is het onder meer mijn taak er over te waken dat ons land in staat zal zijn zich te verdedigen tegen iedere mogelijke aanvaller. Dienvolgens heb ik de Commissie voor Atoomenergie opgedragen haar arbeid in verband met alle vormen van atoomwapens - daarin begrepen de zogenaamde hydrogeen- of superbom - voort te zetten. Zoals elke andere arbeid in zake atoomwapens zal hij verder worden uitgevoerd overeenkomstig de algemene doelstellingen van ons programma voor vrede en veiligheid.
| |
| |
Wij zullen hiermee voortgaan tot dat een bevredigende oplossing wat betreft de contrôle van atoomenergie zal bereikt zijn. Wij zullen eveneens voortgaan alle andere factoren te onderzoeken die voor ons programma voor vrede en veiligheid van dit land in aanmerking komen' (31 Januari 1950).
Nooit werd een zó verschrikkelijk wapen ten dienste gesteld van een zó verheven taak. Het kan helaas niet anders.
Zoals President Truman zelf vaststelt, worden de Verenigde Staten en de andere natiën die met dezelfde geest bezield zijn bij het nastreven van hun doelstellingen gedwarsboomd door een stelsel dat tegengestelde objectieven beoogt en een volstrekt verschillende levensbeschouwing huldigt. Dit stelsel - die valse philosophie, zoals Truman ze noemt - is het communisme. Hij vat de tegenstelling en de inzet er van als volgt samen:
'Het communisme steunt op de mening dat de mens zo zwak is en zo onvolkomen dat hij onbekwaam is om zichzelf te leiden en bijgevolg aan het gezag van een krachtdadige meester moet onderworpen worden. De democratie, integendeel, steunt op de overtuiging dat de mens de nodige intellectuele en morele gaven bezit en tevens het onbetwistbaar recht om, binnen de perken der redelijkheid en der rechtvaardigheid, zelfstandig te handelen.... Al de volkeren der aarde beginnen te beseffen wat er thans op het spel staat, met name het stoffelijk welzijn, de menselijke waardigheid, het recht om in God te geloven en hem te aanbidden' (Rede van 20 Januari 1949 uitgesproken door President Truman bij de opening der eerste zitting van het 81e Congres der V.S.).
Overeenstemming tussen de twee grote machten, U.S.A. en U.S.S.R., die de voorvechters zijn van twee tegenovergestelde systemen, kon tot nu toe niet worden bereikt. Beide zijn er van overtuigd dat hun nationale veiligheid alleen dán zal verzekerd zijn wanneer de gehele wereld hun levensbeschouwing en hun maatschappelijk stelsel zal hebben aanvaard. Hun politiek is niet langer nationalistisch. Het is een wereldpolitiek in de strenge betekenis van het woord. Beide willen de wereld herscheppen naar hun beeld en gelijkenis, - kennen zich een messiaanse zending toe.
Bij het vervullen van die zending schrikken zij niet voor het uiterste terug.
Weliswaar, 'sommige potentiële atoomwapens zijn zo verschrikkelijk dat we er instinctief voor terugschrikken. Maar we moeten de vraag stellen: zal die noodlottige atoomwetenschap minder dreigend zijn indien ze door anderen wordt ontdekt. Het gaat niet alleen om onze
| |
| |
veiligheid. Welke natie in Europa of in Azië zou heden nog haar vrijheid genieten indien de Sovjet-Unie en niet de U.S.A. tijdens de jongste jaren over het atoommonopolie had beschikt?' (Bernard Baruch).
Bewapeningpolitiek en militaire veiligheid kunnen nochtans niet van beslissende betekenis zijn in een strijd die vooral op ideologisch plan gevoerd wordt: zij vormen daarin veeleer een ondergeschikte, juister een negatieve factor.
Doorslaggevend bij die messiaanse actie is het leveren van het positief bewijs dat het éne stelsel aan het mensdom iets beters heeft aan te bieden dan het andere. Het gaat er om, aan de hand van feiten en experimenten aan te tonen dat in het huidige stadium der culturele, technische en demographische ontwikkeling van de mensheid de Westerse democratische instellingen boven het communisme te verkiezen zijn. Strijd voor vrijheid door strijd tegen ellende, wanorde en onbekwaamheid, zo kan in weinig woorden de Amerikaanse politiek worden samengevat.
De verantwoordelijkheid die in deze strijd op de schouders van het Amerikaanse volk rust is verpletterend. Verpletterend is ook zijn taak: zij stuit op de bestaande ellende, op de eigen zwakheden en tekortkomingen, op de psychologische reacties der volkeren die nog tussen democratie en communisme te kiezen hebben - hetzij die reacties voortvloeien uit het zich blind staren op een roemrijk eigen nationaal verleden, hetzij die groeien uit een te kort geleden verworven onafhankelijkheid.
Vandaar een hele gamma van politieke methoden die samenhangen met uiterst complexe en dikwijls verwarde toestanden in de onderscheidene gebieden waarin de Amerikaanse invloeden een communistische infiltratie pogen te neutraliseren.
In de volgende bladzijden wordt aan de hand van officiële verklaringen of geschriften, gepoogd een samenvatting te geven van de algemene doelstellingen der Amerikaanse politiek, alsook van de bijzondere gestalten welke die politiek aanneemt in enkele gebieden die thans in het brandpunt staan van de belangstelling.
| |
De vier punten van President Truman
De drijfveren van Franklin D. Roosevelt's wereldpolitiek vonden destijds hun kernachtige uitdrukking in de vermaarde vier vrijheden: vrijheid van vrees, vrijheid van stoffelijke behoefte, vrijheid van uitdrukking en vrijheid van godsdienst.
| |
| |
Het vrijheids- en vredesprogramma van President Truman verschilt niet essentieel - althans wat de doeleinden betreft - van dat van zijn voorganger. Alleen legt hij meer nadruk op de concrete middelen om dit programma te verwerkelijken en dit is niet zijn geringste verdienste.
Gezien de zeer zware verantwoordelijkheid die op de schouders van het Amerikaanse volk rust en de allesbehalve naïeve politiek van zijn machtige tegenspeler, bracht het omgooien van het roer en het koers zetten in een meer nuchtere en positieve richting, een heilzame kentering in het buitenlands beleid van de States teweeg.
Officieel bestaat het vredesprogramma van de V.S. zoals President Truman het samenvatte, bij de plechtige opening van het Congres in 1949, uit vier punten:
| |
1. Onvoorwaardelijke steun aan de Verenigde Natiën
De V.S. zullen alles in het werk stellen om het gezag van de U.N.O. en de doelmatigheid van haar werking te versterken. Zij verwachten dat de U.N.O. weldra ook de steun zal genieten van de jonge natiën, die zeer onlangs hun politieke zelfstandigheid langs democratische weg hebben weten te bereiken.
| |
2. Voortzetting van 's werelds economisch herstelprogramma
Het voornaamste punt van dit economisch programma is het Europees herstel. De U.S.A. hebben twee jaar geleden het grootste plan ontworpen voor economische samenwerking waarvan de geschiedenis gewaagt. Het doel is de democratie in Europa te ondersteunen ten einde de volkeren van dit vasteland in staat te stellen hun plaats aan de spits van de beschaving weer in te nemen, en bij te dragen tot de veiligheid en tot de welvaart van de wereld. De U.S.A. zijn er van overtuigd dat zij de vrijheid van de West-Europese natiën gered hebben. Zonder hun tussenkomst hadden Frankrijk en Italië moeilijk aan de druk van het communisme weerstand kunnen bieden. Zouden die landen aan het communisme ten prooi gevallen zijn, dan ware de rest van Europa reddeloos verloren geweest.
Parallel dringt geleidelijk ook het bewustzijn door dat de belemmeringen die de internationale handel hinderen, moeten worden weggenomen: het economisch herstel en de vrede zelf hangen af van de ruime ontwikkeling van de internationale handel.
| |
3. Beveiliging van de vredelievende volkeren tegen agressiegevaren
In dit verband werd door het verdrag van Rio de Janeiro de basis
| |
| |
gelegd voor een gemeenschappelijke verdediging van het Amerikaans vasteland.
Het Atlantisch Pact voorziet op zijn beurt in de collectieve verdediging van het Noord-Atlantisch gebied.
Hoofddoel is het sprekend bewijs te leveren van de gezamenlijke wil der vrije volkeren om weerstand te bieden aan een gewapende aanval, vanwaar deze ook moge komen: iedere natie die aan de genoemde accoorden deelneemt gaat de verbintenis aan met al haar krachten tot de gemeenschappelijke verdediging bij te dragen.
Op aandringen van de West-Europese natiën die het Pact van Brussel ondertekenden (Frankrijk, Groot-Brittannië, België, Nederland en Luxemburg) werd door het Congres een Programma voor Militaire Hulpverlening uitgewerkt in het raam van de 'Mutual Defense Assistance Act' van 1949. Het gaat hier niet om eenzijdige militaire hulpverlening. Integendeel wordt wederzijdse defensieve militaire bijstand bedoeld.
Dit militaire actieplan vormt een der middelen - niet het doel - van de politiek voor wereldstabilisatie die wordt nagestreefd door de U.S.A.
Door de hoogste Amerikaanse gezagdragers werd daarom herhaaldelijk de volstrekte primauteit van de economische imperatieven boven de toepassing van wederzijdse militaire hulpverlening onderstreept.
| |
4. Een nieuw en stout programma om de achterlijke gebieden in de voordelen van de wetenschappelijke en industriële vooruitgang te laten delen
De levensvoorwaarden van meer dan de helft van de bevolking der aarde zijn ellendig (onvoldoende voeding, ziekte, primitief economisch bestaan). De ellende der achterlijke gebieden zal noodzakelijk ook de meer begunstigde volkeren benadelen. Zij biedt een vruchtbare bodem voor de ontwikkeling van een zuiver materialistische ideologie. Als zodanig is zij een bedreiging voor de vrede.
De U.S.A. zijn bij machte stoffelijke hulp, in beperkte mate, en technische hulp in onbeperkte mate ter beschikking te stellen van de achterlijke gebieden. Deze moeten in staat worden gesteld om hun productiemethodes te verbeteren, hun welvaart te verhogen en hun vrijheid te verdedigen.
De economische ontwikkeling der achterlijke gebieden wordt daarom beschouwd als een belangrijke factor in de buitenlandse politiek van de U.S.A. Ook hierin is deze politiek onafscheidbaar van de actie der
| |
| |
U.N.O. De bevordering van betere levensvoorwaarden, van werkgelegenheid, de vooruitgang en de ontwikkeling op economisch en sociaal gebied vormen een der voornaamste oogmerken van de Verenigde Natiën (art. 56 van het Handvest).
* * *
Hoe duidelijk het vier-punten-programma van President Truman ook mag zijn, het levert niet noodzakelijk de sleutel voor alle concrete problemen der internationale politiek. Daarom willen wij hier, bij wijze van illustratie, de voornaamste grondslagen en uitingen van de Amerikaanse politiek in twee belangrijke en actuele aangelegenheden, n.l. de betrekkingen met de U.S.S.R. en de houding t.o.v. China, een weinig nader toelichten.
| |
Betrekkingen met de Sovjet-Unie
Sedert ook de U.S.S.R. over het atoomwapen beschikt en vooral sedert de waterstofbom nieuwe en schrikwekkende destructievisioenen heeft opgeroepen, zijn er vrijwel overal, en met name in de U.S.A., stemmen opgegaan ten gunste van ontwapeningsconferenties en van strenge internationale contrôle over de atoomenergie.
Eenieder voelt immers duidelijk aan dat de tweede wereldoorlog het mensdom geen stap dichter gebracht heeft bij het vredesideaal. Eenieder geeft er zich ten volle rekenschap van dat de ramp van een derde wereldoorlog zodanige afmetingen zou aannemen dat ze, zo niet de vernietiging van het mensdom, dan toch het einde van nagenoeg alle beschavingsvormen met zich zou slepen.
Ontwapening, evenzeer als contrôle over atoomenergie, veronderstelt echter een voorafgaand accoord tussen de grootmachten, althans tussen de Grote Twee.
De droevige waarheid is dat de kans om een dergelijk accoord te bereiken uiterst gering is. Heeft de Sovjet-Unie, met haar satellietstaten niet tegen een resolutie gestemd die juist tot doel had de bewapening te beperken en de atoomenergie aan contrôle te onderwerpen - een resolutie die op de Algemene Vergadering van de V.N. door 53 natiën werd aanvaard?
Deze houding kan alleen worden verklaard door de imperialistische politiek van de Sovjets, een politiek die onverenigbaar is met een wereldvrede steunend op de nationale en individuele vrijheid en die alleen rekening houdt met feiten.
| |
| |
Daaruit volgt dat accoorden met de Sovjets slechts zin hebben, in zo verre ze de getrouwe weergave zouden zijn van toestanden en machtsverhoudingen en slechts zo lang ze de getrouwe weergave daarvan blijven. Het beginsel 'Pacta sunt servanda' heeft hier al zijn betekenis verloren. De triomph van Machiavelli is volledig.
Bewijzen hiervan liggen voor het grijpen. Het accoord tussen de Geallieerden gesloten in zake Berlijn werd gewelddadig geschonden. Alleen door machtsontplooiïng is men er in geslaagd aan de Sovjet-obstructie een einde te stellen en de overeenkomst opnieuw te doen eerbiedigen.
Ook omtrent Griekenland bestond een accoord. Het vermocht niet de buitenlandse inmenging te beletten. Slechts door krachtdadige Amerikaanse actie kon de orde worden hersteld.
In de kwestie der Zeeëngten kwam de actie van de U.S.S.R. t.o.v. Turkije slechts tot stilstand dank zij het krachtig optreden van de V.S.
De V.S. trekken de les uit de feiten: 'Onze fundamentele politiek bestaat in het scheppen van toestanden die het gebied van mogelijke accoorden verruimen; dit kan alleen gebeuren door kracht in de plaats te stellen van zwakte' (Dean Acheson).
Immers een toestand van zwakte oefent op de Sovjet-Unie een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit. Daarin verschilt de Sovjet-politiek niet van de politiek der Tsaren die eeuwen lang hun expansiedrang concentreerden op de punten van de minste weerstand.
Steeds vist Rusland in troebel water. Rusland vragen dit niet te doen staat gelijk met een poging tot onderhandelen met een natuurkracht. 'Men kan met een stroom niet redetwisten: hij loopt steeds verder. Hij kan alleen worden ingedijkt; soms kan zijn loop worden gewijzigd. Tot een accoord met hem komen is uitgesloten' (Dean Acheson).
De weg die naar de vrede voert, zal dus lang zijn en moeilijk.
De nieuwe feiten in zake atoomenergie wijzigen daaraan niets - tenzij dat ze nog meer dan vroeger kalmte en vastberadenheid vergen. De minste zwakte, de geringste fout zouden onberekenbare en catastrophale gevolgen kunnen hebben.
| |
Betrekkingen met China
Ondanks de duizelingwekkende complexiteit en verscheidenheid der Aziatische toestanden, komen bepaalde fundamentele tendenzen naar voren.
Vooreerst de ontwikkeling van een Aziatisch bewustzijn, gegroeid uit de wil om de ellende niet langer meer als levensnorm te aanvaarden
| |
| |
en uit de reactie tegen buitenlandse overheersing, onder welke vorm ook.
Weliswaar volgt de eerste niet noodzakelijk uit de tweede. Maar het kan niet worden geloochend dat geen enkel volk wijs en edel genoeg is om gedurende lange tijd belangeloos over het lot van een ander volk te waken.
Azië heeft dit aan den lijve gevoeld. De nationale onafhankelijkheid is daarom het symbool geworden van de drang om zich terzelfdertijd van de stoffelijke ellende en van de vreemde overheersing te bevrijden.
Sedert het einde van de tweede wereldoorlog hebben meer dan 500 millioen mensen in Azië hun politieke onafhankelijkheid weten te veroveren.
Aziatische gelatenheid behoort tot het verleden. Zij heeft plaats gemaakt voor de hoop op een beter bestaan, voor de drang naar actie en inspanning, voor bittere verontwaardiging.
Ideologie heeft met die evolutie weinig te maken. Overheersend zijn de fundamentele menselijke problemen die de dagelijkse levensstrijd stelt.
De jongste gebeurtenissen in China staan in rechtstreeks verband met de machtige revolutionnaire golf die Azië overspoelt.
Een paar jaar geleden was de positie van Tchang Kai Sjek onaanvechtbaar; hij was de onbetwiste meester van China. De ineenstorting van het regime dat hij vertegenwoordigde toeschrijven aan de onvoldoende Amerikaanse hulp, kan alleen hij die de krachten welke in Azië aan het werk zijn miskent. In feite was het - nochtans spreekwoordelijk - geduld van het Chinese volk om zijn ellende te verdragen uitgeput. Er bleef te weinig van het nationalistische regime over om van een omverwerpen te gewagen. De communisten hebben de revolutionnaire geest niet in het leven geroepen: zij hebben er handig gebruik van gemaakt en, met betrekkelijk geringe middelen, de macht veroverd.
De houding van het Amerikaanse volk tegenover China is nog steeds wat ze altijd geweest is. Ze vloeit voort uit de diepe overtuiging dat de overheersing van China door een vreemde mogendheid strijdig is met de Amerikaanse belangen. Sedert de politiek van de open deur die meer dan een halve eeuw geleden werd ingeluid, is er geen grondige wijziging in de politiek van de States ingetreden. Zij stuurt aan op de Chinese onafhankelijkheid.
Natuurlijk streven de U.S.A. naar het indammen van de communistische expansie, maar zij doen dit vooral omdat het communisme het meest subtiele werktuig is van het buitenlands beleid der Sovjets, een verkapte vorm van Russisch imperialisme, dat onvermijdelijk - indien
| |
| |
het ingang vindt - aan de nationale onafhankelijkheid, de individuele vrijheid, de economische ontwikkeling ten bate van eigen nationale welvaart een einde maakt.
Het communisme moet bijgevolg worden bestreden als zijnde een gevaar voor de onafhankelijkheid der Aziatische volkeren. Bewuste volkeren moeten worden gesteund in hun pogingen om hun onafhankelijkheid te bevestigen, om hun eigen hulpbronnen te exploiteren en om hun technische mogelijkheden te ontwikkelen, naar hun eigen keuze, en onder eigen verantwoordelijkheid.
Vooral wat China betreft zijn we thans opnieuw getuige van de voortzetting van de tsaristische politiek, zij het dan met nieuwe ideologische middelen: de penetratie in de Noordelijke gebieden.
De Sovjets pogen die gebieden van China te scheiden om ze aan de Unie te hechten. Voor Buiten-Mongolië is het proces voltrokken. Voor Mandsjoerije is het bijna zo ver. Binnen-Mongolië en Sin-Kiang gaan met snelle schreden dezelfde weg op. De greep op die vier provinciën is het jongste belangrijke feit in de Aziatische politieke verhoudingen.
Daaruit vloeit de Amerikaanse politiek als vanzelf voort. Zij komt hierop neer: alles beletten wat de werkelijkheid en de draagwijdte van dit feit zou kunnen verdoezelen, vooral niet door een onverantwoordelijke actie die de rechtmatige verontwaardiging en de haat, welke zich onvermijdelijk eens van het Chinese volk zal meester maken, van de Sovjet-Unie zou afwenden en tegen de U.S.A. zou keren. Wie de integriteit van het Chinese grondgebied schendt is immers China's vijand en handelt tevens tegen de Amerikaanse belangen.
Omgekeerd moet de Amerikaanse politiek ten opzichte van China vrij blijven van alle blaam en verdenking.
De gevolgen van de Russische houding en van de Russische actie in China kunnen moeilijk worden overschat. Beter dan redevoeringen of propaganda het zouden kunnen doen, laten zij de ware bedoelingen van de Sovjet-Unie en de ware functie van het communisme als agent van het Russisch imperialisme aan het licht komen.
Eens zal het Chinese volk inzien waar zijn ware belangen liggen.
* * *
Dit zijn bondig samengevat, de fundamentele factoren en overwegingen die de Amerikaanse politiek in China inspireren.
In een volgende bijdrage zal aandacht worden besteed aan de weg die de Verenigde Staten wensen te volgen met het oog op het verwerkelijken van het derde en het vierde punt van Truman's programma voor de buitenlandse politiek.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd