|
| |
| |
| |
Politiek Overzicht
Internationaal
ALS aanvulling op de berichten, die van Amerikaanse zijde omtrent een verdrag tussen Moskou en Peiping reeds eerder waren verspreid, is in Februari officieel de verdere inhoud openbaar gemaakt. Er is een dertig jaren durend vriendschapsverdrag tussen beide mogendheden gesloten om de wederopkomst van imperialisme en agressie van Japan of enige andere mogendheid te voorkomen. In zulk een geval zal de andere bondgenoot onmiddellijk met alle ter beschikking staande middelen militaire hulp verlenen. óm China weer op de been te helpen, zal de Sovjet een lening van 300 millioen Amerikaanse dollars schenken en, zodra het vredesverdrag met Japan ondertekend is, of uiterlijk 1952, de Mandsjoerijse spoorweg weer onder Chinees beheer stellen, de vlootbasis Port Arthur verlaten en zijn belangen in de havenstad Dairen opgeven. Zolang niet vaststaat of aan dit verdrag niet enige geheime clausulus, bezwarend voor Mao Tse Toeng, zijn gehecht, vervult Stalin de rol van de grootmoedige, althans op papier. Want of de vrede met Japan vóór 1952 tot stand zal komen, staat sterk te bezien. En of na 1952 Stalin, als het in zijn kraam te pas zou komen, dit verdrag nog als geldig of dwingend zal beschouwen, hangt alleen af van de vraag, of hij het dan nog voordelig vindt.
Intussen is met het sluiten van dit verdrag het gevaar van het communistisch imperialisme in het verre Oosten aanzienlijk dichterbij gekomen. Een teken aan de wand was de erkenning door de beide verbonden volksrepublieken, de Sovjet Unie en China, van Ho Tsji Minh, republikeins leider van de opstandelingen tegen Frankrijk. Deze heeft in 1945 de onafhankelijkheid van de republiek Vietnam uitgeroepen, waardoor hij zich onttrok aan de zg. 'Franse Unie' - een poging om in de vorm van een federatie deze Aziatische koloniën met het moederland verbonden te houden. Tegen hem schoof de Franse regering als keizer van Vietnam naar voren Bao Dai, van wie echter geen invloed uitgaat en die bovendien te duidelijk een pion is op het Franse schaakbord. Men mag aannemen, dat de meerderheid der bevolking, niet minder dan die van Indonesië tot de 'vrijheid' ontwaakt is en makkelijk zich door nationalistische gevoelens laat meeslepen. Dat de Sovjet Unie, zonder rechtstreeks naar de wapenen te grijpen, deze stroming in communistische richting zal drijven, betwijfelt niemand. Amerikaanse stafchefs hebben een rondreis gemaakt langs de Amerikaanse bases in het westen van de Stille Oceaan en zijn tot het inzicht gekomen, dat het zwaartepunt van de Amerikaanse strategie niet zozeer in Europa moet liggen als in Oost-Azië. Het Franse leger in Vietnam moet met wapens versterkt worden en de Amerikaanse vloot in de Stille Oceaan dient uitgebreid te worden. In geval van nood is generaal
| |
| |
Douglas MacArthur gemachtigd het bevel op zich te nemen over de Amerikaanse marinestrijdkrachten in de Stille Oceaan. Bijna gelijktijdig kwamen te Bangkok, onder voorzitterschap van Philip Jessup, de reizende ambassadeur der V. Staten, de diplomatieke vertegenwoordigers in het verre Oosten bijeen. Blijkens een beknopt communiqué zien deze de toestand niet zo somber in als de stafchefs. Een invasie van de Chinese communisten in Indo-China achten zij niet waarschijnlijk, zolang Mao kan volstaan met wapens te leveren aan Ho Tsji Minh. Dat Formosa voor de Chinese nationalisten verloren zal gaan, is waarschijnlijk. Omtrent Zuid-Korea, waar de communisten zich roeren, koesteren zij de vrees, dat een overwinning der communisten aldaar kan uitlopen op een bedreiging tegen Japan. In ieder geval blijft bestaan, dat de V. St. bereid zijn wapens en economische hulp aan al die landen in O.-Azië te verstrekken, die zich bereid tonen de communistische dreiging tegen te gaan.
In die omstandigheden viel de opdracht van president Truman aan de commissie voor atoomwapenen voort te gaan met het samenstellen van de waterstof-bom, die, volgens deskundigen, een verwoestende uitwerking heeft duizendmaal meer dan een gewone atoombom. Truman wilde daarmee, in het belang van vrede en veiligheid, Stalin in bedwang houden totdat er een bevredigend plan voor internationale controle op de atoomenergie is opgesteld. Ofschoon Truman niet voornemens is de eerste bom te werpen, heeft dit besluit in heel de wereld hevige deining veroorzaakt. Met Churchill koesteren velen nog de hoop, dat 'de last van vrees en behoefte van de gekneusde en moede schouders der mensheid kan worden afgenomen'. Churchill verklaarde te Edingburgh, dat 'mocht hij weer premier worden, hij persoonlijk bij maarschalk Stalin stappen zou doen, teneinde in een uiterste krachtsinspanning te pogen een eind te maken aan de koude oorlog'. Maar van Engelse regeringszijde en ook van uit de V. Staten is deze gedachte afgewimpeld door het bestaande conflict eventueel te verwijzen naar de V. Naties, waar de behandeling thuis hoort van een zaak, die heel de wereld aangaat. Ook Truman stond sceptisch tegenover Churchill's voorstel. 'Ik heb', zo sprak hij, 'alle hoop laten varen, dat de Russen zich aan enig accoord zullen houden'.
Op toeschietelijkheid van Stalin is des te minder te rekenen, wanneer de woorden van Visjinski geen grootspraak, maar waarheid zouden zijn: 'Het feit, dat de Sovjet Unie niet alleen de atoombom maar eveneens de waterstofbom bezit, brengt een geweldige slag toe aan de imperialistische oorlogsstokers, die nu genoodzaakt zijn hun toon te matigen en in hun internationale betrekkingen meer omzichtigheid aan de dag te leggen'. De kans daarop bestaat twijfelloos, sinds een wetenschappelijk leider van het grote Britse atoomcentrum te Harwell, een genationaliseerde Duitser, Dr Klaus Fuchs, bekend heeft al jaren lang geheime gegevens betreffende het atoomonderzoek te hebben verraden, welke van direct of indirect nut kunnen zijn voor een vijand.
Vandaar dat de uitlatingen van Truman kortelings gedaan, toen er sprake was van mogelijke onderhandelingen met Stalin, geen gunstig perspectief toonden. 'Het grote gevaar van het communisme ligt niet in
| |
| |
zijn valse beloften. Het ligt in het feit, dat het een instrument is van gewapend imperialisme, dat zijn invloed met geweld schijnt te vergroten'. Om dit te bedwingen en tegen te houden, wees Truman op het Noord-Atlantisch Pact, het Marshall-plan, wederkerige handelsovereenkomsten en bijstand aan onvoldoend ontwikkelde gebieden.
In Frankrijk leidt het ministerie-Bidault een hachelijk bestaan. Rusteloos zijn de communisten bezig met in verschillende bedrijven stakingen uit te lokken. Het ene bedrijf na het andere, onverschillig of het een particulier of een overheidsbedrijf is, wordt voor korter of langer tijd lamgelegd. Daarbij komt, dat de socialistische partij de regering wil pressen om haar uitgaven ten behoeve der arbeiders 6 milliard hoger op te voeren, (18 in plaats van 12 milliard) dan deze wenst. Bidault kon daaraan geen gevolg geven, met het gevolg, dat vijf socialistische ministers en vier staatssecretarissen hun ontslag namen. Bidault heeft ze met de gebruikelijke Franse slag onmiddellijk door aanhangers van andere partijen vervangen. Het gewijzigde ministerie verkreeg in de Nationale Vergadering een zwak votum van vertrouwen. Ofschoon deze vertegenwoordiging over ruim 600 leden beschikt, hebben slechts 225 hunner voor de regering gestemd, de communisten (183) stemden tegen en de overigen van links en van rechts hebben zich onthouden. Het over gaan der socialisten naar de oppositie schijnt toe te schrijven niet alleen aan de vrees van door de communisten verantwoordelijk te worden gesteld voor impopulaire maatregelen, maar ook omdat velen hunner betrokken zijn in de 'zaak der generaals'. Het is gebleken, dat rapporten van de generaals Revers en Mast over Vietnam in handen der Indo-Chinezen zijn gekomen. Mast zou er naar gestreefd hebben om met medewerking uit het socialistische kamp de civiele gouverneur van Indo-China weg te werken en zijn plaats in te nemen. Het onderzoek naar de ware toedracht van deze intrigues is nog niet afgesloten.
23 Februari hadden de met spanning verwachte verkiezingen in Engeland plaats. De Labour-Party behield weliswaar haar meerderheid, maar gereduceerd tot 315. De conservatieven wonnen er zoveel bij, dat zij 296 zetels haalden. De communisten zijn weggevaagd en de liberalen behaalden 9 zetels. Attlee zal, steunend op zijn wankele meerderheid van 315 zetels op de 625, dus slechts 7 zetels, aanblijven en 'wait and see'. Churchill mag met dit alles tevreden zijn, zonder dat zijn hartewens nogmaals Prime-Minister te zijn in vervulling is gegaan.
| |
Nederland
Einde Februari had Prins Bernard het grootste deel van zijn 'goodwill'-tocht volbracht. Wat de West-Indische Overzeese Gebieden aangaat, heeft hij over de ontvangst niet te klagen gehad. Overal waar hij, zonder ooit van vermoeienis blijk te geven, zich vertoonde, putte de bevolking zich uit in roerende betuigingen van aanhankelijkheid aan het Huis Oranje. Niet minder hartelijk en voorkomend was de ontvangst, die hem in de Zuid-Amerikaanse Staten Brazilië, Venezuela, en Mexico ten deel viel. De woorden van sympathie door de verschil- | |
| |
lende staatshoofden ten opzichte van Nederland gesproken zouden, oppervlakkig beschouwd, bij de Nederlander hoger verwachtingen omtrent verinniging van onderlinge, vooral handelsbetrekkingen, kunnen verwekken dan wellicht in werkelijkheid bedoeld is. Het zou niet ondenkbaar zijn, dat, behalve in Venezuela, totdusver het bestaan van Nederland slechts een vaag begrip in de hoofden dezer, telkens elkaar afwisselende, bestuurders zou zijn. Nochtans heeft het bezoek van Prins Bernard deze vrucht gedragen, dat de aandacht van deze Zuid-Amerikaanse Staten ook naar deze Lage Landen getrokken is.
Sinds de laatste tijd nam het instituut van Staatssecretariaat in snel tempo toe. Aan het ministerie van Sociale Zaken werden er zelfs twee tegelijk aangesteld. Belast met de zaken van arbeid werd Mr Dr A.A. van Rhijn en met de zaken van volksgezondheid Dr P. Muntendam. Ook het ministerie van Onderwijs kon niet langer zonder een staatssecretaris en coöpteerde als dusdanig Mr J. Cals, wiens taak het zal zijn speciaal de jeugd-opvoeding te organiseren.
Minister Stikker daarentegen, die, omdat Engeland zich verzette tegen de benoeming van Spaak voor deze functie, door de Organisatie) E(uropese) E(conomische) S(amenwerking) met algemene stemmen werd aangewezen tot politiek bemiddelaar van deze organisatie, acht zich in staat, zelfs zonder staatssecretaris, beide functie's, zonder onderlinge botsing, te kunnen waarnemen. Een combinatie des te moeilijker, omdat de belangen van Nederland en van deze organisatie wel eens uiteenlopen.
17 Februari kwam te Utrecht de Partijraad bijeen van de K.V.P. Achtereenvolgens voerden er het woord de voorzitter J.W. Andriessen en de voorzitter van de Tweede Kamerfractie proF.C.P.M. Romme. De eerste spreker legde zich toe op de weerleggingen van de beschuldigingen tegen de K.V.P. ingebracht. Zij zou ten onrechte de naam van 'katholiek' dragen, de vrijheid en de verantwoordelijkheid van haar afgevaardigden teveel aan banden leggen, het zou haar ontbreken aan een meeslepende visie en zij zou tekort geschoten zijn in een juiste voorlichting over het socialisme. Prof. Romme wees op de samenhang in deze dagen van de binnenlandse met de buitenlandse politiek en betreurde het, dat de Kamerfractie, voor wat betreft het aantal deskundigen ten aanzien van de internationale politiek, ten achter staat. Daarom kon hij zich verenigen met het denkbeeld van minister van Schaik om het aantal Tweede Kamerleden uit te breiden.
Indonesië is nog lang niet waar het zijn wil. De regering-Sukarno heeft de handen vol met de ongeregelde benden, die willekeurig, zg. namens het leger, de plantages aan schatting onderwerpen, met de fanatieke 'Dar-ul Islam', met de communisten, voorzover zij zelf daarmee niet geïnfiltreerd is en met de deelstaten, tot wier verdediging zich Westerling had opgeworpen, maar die, te Singapore gevangengenomen, zijn rol blijkbaar heeft uitgespeeld. In een rede zeide Sukarno, dat de politiek van van Mook met de oprichting der deelstaten bankroet was en dat de rechten der deelstaten gehandhaafd zullen blijven. 'Dat wil niet zeggen', beperkte Sukarno deze uitlating, 'dat de regering niet gedwongen kan zijn om in te grijpen in de interne structuur der deel- | |
| |
staten. Dit geschiedt echter alleen in gevallen van absolute noodzaak'! In dezelfde rede beloofde Sukarno, dat hij het onderwijs en de opvoeding krachtig zou bevorderen.
1-3-'50
K.J.D.
| |
Belgie
De Kamer van Volksvertegenwoordigers heeft eindelijk in haar vergadering van Woensdag 8 Februari het wetsontwerp voor de Volksraadpleging goedgekeurd. Met de gehele Volkspartij stemden 13 van de 29 Liberalen voor het ontwerp, zodat de meerderheid in de Kamer, tegen veler verwachtingen in, groter was dan in de Senaat.
In het perscommuniqué door de Partijraad van de C.V.P. op 16 Februari uitgegeven, werd de Volksraadpleging 'de beslissende stap voor 's Konings terugkeer' genoemd; om het Koningsprobleem boven de partijpolitiek te houden, beslist de Partijraad dat 'de campagne voor de ja-antwoorden zal worden gevoerd' niet rechtstreeks door de C.V.P. doch 'door de comités voor de Volksraadpleging, waaraan de partijleden hun volledige steun toezeggen, en waaraan zij met volle kracht meewerken'.
Vanwege de Koningsgezinden wordt de campagne doorgaans met waardigheid gevoerd. Hetzelfde kan helaas van de anti-Koningsgezinden niet gezegd worden; ze hebben het klaarblijkelijk gemunt op de eer, niet alleen van de Vorst, doch ook van zijn aanhangers. Hiertoe buiten zij met gretigheid twee 'clericale' schandalen van niet aangegeven effecten uit, die dagtekenen van 1945 doch als bij toeval eerst in 1949 ontdekt werden, het een op de vooravond van het debat in de 2de Kamer, het tweede een paar weken voor de Volksraadpleging. Het geheim van het gerechtelijk onderzoek wordt niet gerespecteerd; de uitspraak van de rechtbank wordt niet afgewacht: de aangeklaagden mogen niet onschuldig zijn, ze zijn schuldig, alleen omdat de politieke strategie zulks eist.
Wat voor een toekomst bereiden die kortzichtigen voor, die niet verder willen zien dan de 12de Maart! Want de toekomst, en meer bepaald de nabije toekomst vraagt de aandacht der politici. De 12de Maart zal - zo moeten ze allen hopen, in welk kamp zij ook staan - een oplossing van het obsederend koningsprobleem brengen. Daarna dient het land verder te worden geregeerd en eisen andere intussen op hun beurt zeer dringend geworden problemen een oplossing.
Op het gebied der binnenlandse politiek moet aan het onderwijsprobleem de absolute prioriteit worden toegekend; naar gelang de fiscale herverdeling van de rijkdom vordert, krijgen alle begaafde kinderen gelijke kansen om te studeren, maar tevens worden daarmee ook de bronnen van inkomsten voor het bijzonder onderwijs droog gelegd. Dientengevolge geraakt de door de grondwet (art. 17) gewaarborgde vrijheid van onderwijs meer en meer in het gedrang: voortaan zal die vrijheid slechts in feite veilig worden gesteld in zover de Staat het bijzonder onderwijs ook wat betreft de subsidies - geleidelijk
| |
| |
met het openbaar onderwijs gelijk stelt. De thans onmiddellijk met ondergang bedreigde sector, is die van het Technisch Onderwijs. Ook werd bij de vorming van het huidige kabinet overeengekomen dat 'de regering de overeenkomsten (zal) toepassen en uitvoeren, en de verbintenissen (zal) nakomen, die onder de voorgaande regering betreffende het technisch onderwijs waren aangegaan' (Regeringsverklaring van de 11-8-1949); welnu, de heer Mundeleer, de huidige Minister van Openbaar onderwijs, weigert eenvoudigweg de regeringsverklaring uit te voeren. Het is bijgevolg te voorzien dat de regering, indien ze de bespreking van de uitslag der Volksraadpleging overleeft, tijdens de discussie over de Begroting van Onderwijs ten val zal worden gebracht. Mocht dan de dag aanbreken waarop het probleem van het onderwijs volledig aan de orde zal komen; d.i., niet alleen de kwestie van het technisch onderwijs maar ook die van het middelbaar en hoger onderwijs; niet alleen de subsidiëring, maar ook het vraagstuk der programma's.
Op het gebied van de buitenlandse politiek dienen de verplichtingen, die we zowel te Washington als te Londen hebben aangegaan, zeer ernstig onder de loupe te worden genomen. Vooreerst komt de vraag of de voormelde verplichtingen 's Lands krachten niet te boven gaan; vervolgens of van al de Europese contractanten, niet België alléén zijn verplichtingen nakomt, en bijgevolg nutteloos zijn krachten verspilt; tenslotte of het Leger - dat dit jaar 10,85 percent van 's Lands Algemene Begroting zal opslokken - een militaire waarde bezit die in verhouding staat tot de reeds gebrachte offers.
Wie zich niet aan het Angelsaksische vernisje vergaapt, komt weldra immers, tot de vaststelling, dat de oude kaste- en kazernegeest reeds opnieuw de geest van vernieuwing heeft verdrongen; dat aldus geen voldoende pogingen werden gedaan om, door een inwendige hernieuwing, officiersroepingen te wekken onder de Vlamingen, die nochtans twee derden van het jaarlijks contingent leveren; dat vervroegde en bovendien op een brutale wijze aangezegde pensionneringen, alsmede willekeurige bevorderingen het corps van officieren en onderofficieren hebben verdeeld en ontmoedigd; dat ten koste van de gevechtseenheden, een officierenverslindende administratie werd uitgebouwd; dat het bezettingscorps te zeer de stempel draagt van zijn hoger bevel, dat evenmin zedelijk gezag als verantwoordelijkheidszin en bekwaamheid bezit.
Het is duidelijk dat het probleem met grote urgentie aan een diepgaand onderzoek moet onderworpen worden, zoniet in de Kamers - omwille van de onvermijdelijke ruchtbaarheid - dan in de boezem van de Regering. Welnu, met de vergrijsde heer Devèze is dat onmogelijk; hij is voor de zware taak niet meer opgewassen. Het spreekt niet in het voordeel van de liberale partij, dat ze er in de huidige omstandigheden op gestaan heeft, de taaie eerzucht van haar wispelturige en verouderde leider met de gewichtige portefeuille van Landsverdediging te willen verzadigen.
Op 10 Februari heeft de heer A.E. de Schrijver, Minister van State en gewezen voorzitter van de C.V.P. het voorzitterschap van de N.E.I.
| |
| |
(Nouvelles Equipes Internationales) aanvaard. Het is hem reeds in België gelukt, dank zij een taaie volharding, die soms onder de schijn van het tegendeel schuil gaat, 'de wonderbare verscheidenheden van de Christenen in de aardse aangelegenheden' in één enkele politieke formatie te harmoniëren en te bundelen. Waarschijnlijk is het omwille van de aldus opgedane ervaring, dat aan de heer De Schrijver de opdracht werd toevertrouwd, de Christelijke krachten van West-Europa, die vaak in uiteenlopende politieke partijen verspreid zijn, in een Christelijke Internationale samen te brengen. Het komt niet zo dikwijls voor, dat de Christenen zich voor een bepaalde taak tot de geschiktste man weten te richten; het is wel meer gebeurd, dat de geschiktste man in België werd gevonden.
3-3-1950
Th. L.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd