Streven. Jaargang 2

Nederland

De Indonesische kwestie is een lange lijdensgeschiedenis geworden. 'The Economist', een gezaghebbend Engels weekblad, publiceerde een openhartig artikel, waarin het de schuld van deze tragedie voor een groot deel bij Engeland legt. In tegenstelling met wat in Europa, volgens gezamelijke afspraak werd toegepast, namelijk, dat een nationalistische overtuiging niet als een rechtvaardiging voor collaboratie met de vijand werd beschouwd, heeft het Zuid-Oost-Aziatisch opperbevel Sukarno, die met Japan had samengewerkt, niet als een vijand, maar als een vriend behandeld en zijn regering als het de facto-gezag over Java erkend. Daar zou het vitium originis van de hele ramp liggen.

De Nederlandse regering ziet blijkbaar, hoewel niet zonder pressie van buiten, in, dat deze aequatie niet helemaal opgaat, en heeft op 7 Mei de overeenkomst van Royen-Rum gesloten. Over de uitvoering ervan bestond, met behoud van de vriendschappelijke sfeer, verschil van gevoelen. Het standpunt van Nederlandse zijde was: eerst het vuren staken en dan terugkeer van de republikeinse regering naar Djokja. Daartegen verklaarden Hatta en Soekarno: we kunnen het vuren niet tot stilstand brengen, indien we niet eerst in Djokja terug zijn.

En minister van Maarseveen verklaarde bij zijn vertrek naar Indonesië, dat 'praten en schieten' niet kon samengaan. De terugkeer naar Djokja van de republikeinse regering kon ook hierom niet vroeger plaats grijpen omdat vooraf de evacué's en de Nederlandse troepen moesten vertrokken zijn. Deze zijn eerst daartoe kunnen overgaan op 24 Juni en zouden onmiddellijk door republikeinse troepen vervangen worden, om de mogelijkheid van een vacuum, dat door de communisten kon worden misbruikt, te voorkomen. Op het vastgestelde uur waren er geen republikeinse troepen te Wonosari op de afgesproken plaats te bekennen en de sultan van Djokja, die zich met het handhaven der orde belast had, waagde zich persoonlijk

[p. 1212]

aan een kleine verkenning. Het gevolg was, dat zijn wagen beschoten werd. Eerst later om eventuele botsingen te voorkomen, deden de republikeinse troepen hun intocht in de hoofdstad.

De veiligheid is sinds de overeenkomst eerder verminderd dan toegenomen, terwijl de extremisten en communisten overmoediger zijn geworden. Sukarno heeft zich tegenover Amerikaanse journalisten over de bestaande moeilijkheden uitgelaten en alle schuld van vertraging en van onrust op de Nederlandse regering geworpen. Begin Juli zal hij de regeringszetel te Djokja vestigen en dan zal blijken, of hij voldoende gezag over zijn volgelingen heeft om het accoord te doen nakomen.

Dit akkoord vormt feitelijk de preliminaire voor de Ronde Tafel-conferentie in den Haag. Men hoopt, dat deze op 1 Augustus zal bijeenkomen en binnen twee maanden haar taak zal volbracht hebben. Deze taak is: wegen en middelen te vinden tot overdracht van de werkelijke, volledige en onvoorwaardelijke souvereiniteit aan de V. St. van Indonesië, volgens de beginselen van 'Renville'. Niet alleen de Nederlandse en de republikeinse regering zullen daar vertegenwoordigd zijn, maar ook de leden van de B.F.O. als vertegenwoordigers van de gebieden in Indonesië buiten de republiek.

In het gebied der Antillen is de kunstmatige meerderheid, door Gomez en Etman gevormd, spoedig uiteen gevallen. Gomez heeft een lijfblad uitgegeven, 'Nos lucha', welke titel verdacht veel lijkt op 'Mein Kampf'. Ook in andere opzichten bootst hij Hitler's manieren na. Hij heeft een politieke jeugdbeweging, waarmee hij bij begrafenissen van gestorven aanhangers, zonder toestemming der kerkelijke overheid, het R.K. kerkhof binnendringt. De gouverneur is thans op zoek naar een andere politieke constellatie om de regering bij te staan en te beraden.

De uitslag der gemeenteraadsverkiezingen in Nederland is bemoedigend voor de partijen van recht en orde. De Communisten zijn gehalveerd en zo ontmoedigd door deze vorm van democratie, dat hun woordvoerder Paul de Groot bekende: 'Langs de weg van de helft plus één zullen we in Nederland nooit tot een sovjetstaat komen. Laat de bourgeoisie maar zweren bij haar rekenmachines, wij moeten het hebben van andere machines'. Inderdaad zijn in Oost-Europa langs deze weg de 'volksdemocraten' aan de macht gekomen.

1-7-49

K.J.D.