Streven. Jaargang 2

De katholieke pers in Argentinië

Men kan maanden in Argentinië vertoeven zonder de ontdekking te hebben gedaan, dat in dit uitgestrekte land ook een katholieke pers bestaat. Dit moge misschien vreemd klinken, omdat Argentinië toch een traditioneel katholiek land is, het feit zelf is er niet minder waar om. In een dagelijkse gang langs de talloze krantenkiosken kan men alle denkbare persorganen vinden. De peronistische Democracia ligt vreedzaam naast de communistische Clase Obrera, de liberale Prensa naast de socialistische El Socialista en er is zelfs een keur van buitenlandse bladen, die allen in Buenos Aires gedrukt worden en hier ook een hoofdredactie hebben. Er zijn Duitstalige dagbladen als het Argentinische Tageblatt en Die Freie Presse, Franstalige als Le Quotidien en Les Paroles Françaises, Engelstalige als de Buenos Aires Herald en de Standart. Zelfs de Italianen en de anti-Franco Spanjaarden hebben hun eigen bladen in Risorgimento en Espanja Republicana. Een principieel katholiek persorgaan zal men er echter moeilijk vinden. Men moet op het bestaan hiervan gewezen worden en tevens het adres krijgen, waar ze te koop zijn. Anders zal men zich verzoenen met de onjuiste veronderstelling, dat Argentinië geen principieel katholieke pers bezit. Groot is de keus niet, die de principiële voorlichting zoekende, katholieke Argentijn geboden wordt, doch hij kan toch beschikken over een dagblad, El Pueblo, en een aantal maandbladen, waaronder het Jezuïetische Estudios en het Franciscaanse Itinerarium de voornaamste zijn. Het is echter opmerkelijk, dat al deze bladen en uitgaven een zeer vegeterend bestaan leiden. Het dagblad, El Pueblo, kan het hoofd boven water houden, dank zij regelmatige geldinzamelingen aan de kerken. Het speelt in de perswereld een geringe rol en heeft naar buiten weinig invloed. Geld om het blad wat aantrekkelijker te maken, is er niet. De hoofdredacteur, Wul-

[p. 1101]

lich, vertelde me, dat hij de helft van het salaris, waarop hij volgens de wettelijke voorschriften recht had, terug in de kas moest storten, omdat een hoofdredacteur niet betaald kon worden. Dit illustreert duidelijk genoeg de precaire positie, waarin het enige katholieke dagblad van Argentinië verkeert.

Wat Estudios en Itinerarium betreft, deze richten zich uitsluitend tot een zeer geselectionneerd en daardoor beperkt publiek. Hun bestaan is aan vrijwel alle Argentijnen onbekend. Universiteitsprofessoren en geestelijken behoren tot hun lezers. Een katholiek weekblad, dat op populaire wijze brandende problemen behandelt en de massa weet te bereiken, bestaat er niet. Zo ligt het gehele terrein der voorlichting practisch in handen van bladen, die misschien wel niet openlijk anti-katholiek zijn, doch die toch allen min of meer anti-clericaal zijn getint. Er worden, enkele uitzonderingen uit het uiterst linkse kamp daargelaten, wel geen rechtstreekse aanvallen op Geloof en Kerk gedaan. In kwesties, die het terrein van de Kerk of de christelijke zedeleer raken, verkondigen de meeste bladen echter meningen, die met een principieel katholicisme niets meer gemeen hebben. Duidelijk is dit o.a. tot uiting gekomen in de perspolemieken over het ontwerp grondwet van enkele maanden geleden, toen verschillende toonaangevende bladen ijverden voor het invoeren van de echtscheiding en de volledige gelijkstelling van het buitenechtelijke kind en de ongehuwde moeder.

De laïcisering van het gehele Argentijnse perswezen vindt haar oorzaak voornamelijk in de omstandigheid, dat deze pers werd gesticht en beheerst door personen, die radicale aanhangers waren van het Franse Jacobinisme. De stichters der Argentijnse republiek waren alle Jacobijnen en verschillende van hen, o.a. generaal San Martin, tevens vrijmetselaars. Veel van hun opvattingen is bij de leidende Argentijnse families behouden gebleven. De tijd heeft de scherpe kanten van dit Jacobinisme wel wat afgevijld, doch een telkens om de hoek glurend anti-clericalisme is hiervan toch nog een der overblijfselen. Het behoort tot de goede toon van het sterk ontwikkelde en invloedrijke Argentijnse society-leven. Het grootste dagblad van het land, La Prensa, is de gezaghebbende spreekbuis van deze stroming.

Het ontbreken van een of meer goed geredigeerde en aantrekkelijke katholieke dagbladen kan in de toekomst ernstige gevolgen hebben. Hoofdzakelijk ten gevolge der immigratie neemt de bevolking van Argentinië snel toe. Het is van het grootste belang deze groepen geestelijk te bereiken, willen zij niet verloren gaan in de stroom van godsdienstige onverschilligheid, die vooral het leven in de grootste steden reeds sterk kenmerkt. Hier ligt een ernstig probleem. In sommige kringen ziet men de ernst van het gevaar wel in, doch er schijnt een figuur te ontbreken, die over voldoende moed en doorzettingsvermogen beschikt om de bakens radicaal te verzetten. Ieder initiatief wordt in de kiem gesmoord met de helaas niet geheel van waarheid ontblote redenering, dat een katholiek blad in Argentinië geen bestaansmogelijkheid heeft. Er zijn reeds heel wat teleurstellingen geboekt en dan wordt het steeds moeilijker competente figuren te vinden, die bereid zijn hun krachten en begaafdheden in dienst te stellen van dit veel offers eisende ideaal.

L.J.M. van den Berk