Streven. Jaargang 2

De derde algemene Conferentie van de UNESCO^1.
Beiroet in Libanon, 17 November - 11 December 1948.

Op 22 Februari 1949, bij gelegenheid van de oprichting van het Belgisch comité voor de UNESCO, hield de nieuwe directeur-generaal, J. Torres Bodet, een lezing die hij inleidde met deze tekst van Antoine de Saint-Exupéry: 'Il semble que la perfection soit atteinte, non quand il n'y a plus rien à ajouter, mais quand il n'y a plus rien à retrancher.'

Dit thema werd voor het eerst gehoord in de algemene conferentie van Beiroet in November en December laatstleden. Men had het ten andere in de loop van het jaar aan alle gespecialiseerde instellingen van de UNO en aan de UNO zelf voorgezongen. Zei dhr Spaak niet in zijn ophefmakende rede van 28 September 1948: 'Ik ben waarlijk van oor-

1. Over de UNESCO zie in ditzelfde tijdschrift: Mayoux, 'Unesco, wijsbegeerte en humanistische vorming'. Jrg. 1947-1948, pp. 504-511.

[p. 881]

deel dat onze vereniging (UNO) zich met teveel zaken inlaat en een oplossing tracht te vinden voor te veel bijkomstige problemen'?

De verleiding is werkelijk te groot, om in instellingen als de UNESCO, die tenslotte slechts eens in het jaar ernstig rekenschap moeten afleggen van hun beleid, personeel en geld te verkwisten in enquête programma's. Technici en specialisten zijn er onvermijdelijk op uit om een rechtvaardiging te zoeken voor een steeds aangroeiend arbeidsterrein, en vinden die gemakkelijk, vooral als zij onder leiding staan van een weetgierige geest als Dr J. Huxley.

De voornaamste taak van de algemene Conferentie bestond erin de werkzaamheden en initiatieven in te dijken door het vaststellen van het budget en aanbevelingen te doen aan het algemeen bestuur. Het budget bedraagt voor 1949 7.780.000 dollar, nagenoeg een 100.000 dollar meer dan het vorig jaar; som die niet overdreven is als men rekening houdt met de uitbreiding der activiteiten van de UNESCO.

De gegeven aanbevelingen zijn gericht naar een samenbundeling der krachten en samenwerking met privé-organisaties.

De kritiek in de pers was tenandere, vooral in Engeland en Amerika, erg scherp geweest. Een echo daarvan kunnen we waarnemen in de redevoering van de voorzitter van de Amerikaanse afvaardiging, Georges V. Allen, die het een bedenkelijk teken achtte, dat de UNESCO geen enkele internationale overeenkomst had weten tot stand te brengen. 'Dit is een bedenkelijke test voor de bekwaamheid van de UNESCO om nu een bepaalde taak af te werken'. Hij vroeg dus dat men tenminste één concrete taak ten uitvoer zou brengen, die een bijdrage zou zijn voor de vrede: 'Werk dat àf is maakt indruk'.

Dit oordeel op zijn werk had Dr Julian Huxley, de algemene directeur, wel verwacht, en in een uitgebreid persoonlijk verslag verdedigde hij zijn beleid, toonde hij de moeilijkheden aan, inhaerent aan zulk een wereldomvattende instelling, wees hij op de realisaties en gaf de beginselen aan die de organisatie moesten bezielen in de toekomst.

De statuten alleen reeds, die een internationale samenstelling van het secretariaat eisen, en vorderen dat de Algemene Conferentie ieder jaar in een ander land wordt gehouden, vergen de kunst om orde te scheppen in een Babeltoren. Daarbij werd het werk niet vergemakkelijkt door de internationale spanning die zich door procedure-moeilijkheden ook in de conferentie liet gevoelen. Al betaalden de regeringen stipt hun bijdragen, van de 44 verwachte verslagen der deelnemende landen, kwamen er slechts 9 binnen. Het liep ook verre van gesmeerd in de geïmproviseerde administratieve kaders. Bedenkt daarbij dat het arbeidsveld haast onbeperkt is en U hebt zowat de voornaamste moeilijkheden, waarvoor het werk stond en U begrijpt de bekentenis van de directeur-generaal: 'Terwijl 1947 vooral een jaar was van pogen en zich vergissen en van vaak geïmproviseerde proefnemingen, konden we in 1948 de structuur van de organisatie vastleggen en de continuïteit van de arbeid waarborgen.'^2.

Op haast ieder gebied van haar werkzaamheden, die we hier onmogelijk allen kunnen opsommen, heeft de UNESCO nog heel wat te preste-

2. Rapport du Directeur Général sur l'activité de l'organisation en 1948. Présenté à la Conférence générale lors de la troisième Session. Novembre-Décembre, 1948. - Paris 1948.

[p. 882]

ren vóór dat een opzet tot een goed eind gebracht is of één sector tot een bestendige internationale dienst is uitgegroeid. Terwijl haar hulp aan geteisterde onderwijsinrichtingen, waarvan ook België op geheimzinnige wijze moet genoten hebben, slechts van tijdelijke aard was, heeft de afdeling 'Opvoeding' een plan opgezet voor basis-opvoeding van achterlijke volkeren. Studie-comité's hadden gezocht naar een minimum-opvoedingsstandaard die van een wilde een beschaafd mens kon maken. Wijselijk heeft de Algemene Conferentie aan het bestuur aanbevolen, 'dat men niet willekeurig een minimum van opvoeding, geldig voor alle landen en alle volkeren moet trachten te bepalen'. Zo komt men terug van een rationalistische, materialistische opvatting tot een meer menselijke visie. Ten andere had Dr Huxley bij zijn vele reizen, waarvan hij vol problemen is teruggekeerd, zich uit loutere objectieve belangstelling ook kunnen vergewissen over hetgeen op het gebied der 'basisopvoeding' door de Missies werd bereikt. Maar die bestaan blijkbaar niet voor hem.

Op het gebied der positieve wetenschappen heeft de UNESCO, naast diensten voor uitwisseling van inlichtingen en voorstellen voor normalisatie der terminologie, het internationaal instituut van de 'Amazonische Hylea' opgericht, dat tot doel heeft het uitgestrekte moerassig oerwoudsgebied van Brazilië wetenschappelijk te bestuderen en te exploiteren. De voornemens van de Conferentie vertonen daarover een zeer wijze bescheidenheid: voor de UNESCO wacht een dringender taak tot bevordering van de vrede.

Om de cultuurproducten effectiever te verspreiden nam zij het initiatief een internationaal instituut voor toneel op te richten, zij stelt zich de uitgave voor van vertalingen van de klassieken, het drukken van kunstplaten, en dgl. Daarbij worden nog talrijke initiatieven in het vooruitzicht gesteld, die een algemeen menselijke ontwikkeling moeten bevorderen en de vredesgedachte bij de massa's verdiepen. Zulk een geheel van werkzaamheden, die de mens moeten vatten in zijn geestelijk wezen, vergen noodzakelijkerwijze vanwege de leiding van de UNESCO, zoniet een UNESCO-ideologie, dan toch een bepaalde geestelijke instelling.

In zijn beroemd gebleven openingsrede te Mexico had Jacques Maritain zeer pertinent gewezen op het gevaar van 'Babélisme' in ons modern denken. Om tot een eenheid van denken te komen had hij voorgesteld zich akkoord te verklaren over een geheel van overtuigingen die de actie zouden leiden. Toen dacht men nog een compromis te kunnen vinden met de denkwijzen van achter het ijzeren gordijn. Na een reis in Sovjet-Rusland is Dr Huxley met een andere mening teruggekeerd. 'Ik heb zelf gehoord, zo verklaart hij, hoe Lysenko tegen de “bourgeois-genetica” een aanval inzette, die sindsdien geleid heeft tot een verplicht ontslag van enkele der best befaamde biologen van de U.S.S.R., en tot de knechting en verkrachting van de wetenschap in een harer belangrijkste aspecten'.^3.

Die ervaring, samen met de suggestie van Maritain en de dringende noodzaak zijn eigen werk in een helder licht te stellen, bracht Dr Huxley ertoe de gedachtenwereld van de UNESCO te bundelen onder het thema: 'de vooruitgang van de beschaving in de wereld'. Het begrip

3. Op. cit. p. 22.

[p. 883]

beschaving sluit vrede in, en betekent de kunst om in vrede te leven. Zo besloot het laatste verslag van Dr Julian Huxley, eerste directeur-generaal van de UNESCO.

Te Beiroet werd tot zijn opvolger gekozen J. Torres Bodet, oud-minister van Buitenlandse Zaken en van Opvoeding in Mexico. In zijn lezing te Brussel, waarover we bij het begin spraken, neemt hij de gedachte van Dr Huxley over waarbij hij de zending van de UNESCO aldus omschrijft: 'Aan elke cultuur de zin van het geheel geven, door haar open te stellen voor wederzijds begrip en verrijking'.

Deze taak is uiterst belangrijk, wanneer ze vervuld wordt met volle ernst, soberheid en algehele ontvankelijkheid.

Paul Ruys