Streven. Jaargang 2

Nederland

De scherpe resolutie van de V.R. (28 Jan. j.l.), waarvan de inhoud door Dr van Royen minstens voor de helft onaanvaardbaar was verklaard, was een bittere teleurstelling voor het Nederlandse volk. Het had op recht of althans op billijkheid gerekend, maar kreeg te doen met overmacht. Met het oog op eventuele verdere misrekeningen is het verstandig de

[p. 762]

woorden van minister Stikker vast te leggen: 'Wij hangen nog aan rechtsopvattingen en kunnen ons moeilijk aanpassen aan het feit, dat machtsinvloeden de hoofdrol spelen in het internationale drama. Wij hebben ons vrijwillig aangesloten bij de organisatie der V.N., waarvan wij wisten, dat de Grote Vier domineren.' Het grootste struikelblok voor de Nederlandse regering was de omzetting van de C.G.D. in de U.N.C.I. (commissie der V.N. voor Indonesië) welke bevoegdheden kreeg, die onverenigbaar werden geacht met de handhaving van onze souvereiniteit. Maar, volgens sommigen, is, sinds het bestaan van de U.N.O., souvereiniteit een begrip, dat veel van zijn inhoud verloren heeft. Reeds op 15 Februari zou de U.N.C.I. een rapport, in hoeverre onze regering de resolutie had uitgevoerd, aan de V.R. moeten inleveren. Het ministerie voelde er echter weinig voor gedwee onder het juk te gaan en kwam niet tot enig besluit. Deze aarzeling had haar weerslag in Indonesië zelf. Sultan Hamid II betreurde het, dat zijn vertrouwen in de Nederlandse regering niet bewaarheid was. De B.F.O. (Bijeenkomst Federaal Overleg) der deelstaten schorste zijn werkzaamheden op en de Republiek, die zich, dank zij de bedrijvigheid der guerilla-benden, nog geenszins verslagen acht, en in de besluiten van de V.R. een belangrijke ruggesteun vindt, bleef even onhandelbaar als zij tot dusverre was. De Nederlandse regering werd onder pressie gesteld. Cochran, de man, die meer naar de grieven der Republiek dan naar de klachten van Nederland luisterde, kwam ter bespreking naar den Haag; de Engelse regering trachtte bij monde van haar gezant alhier, de regering tot toegeven over te halen en in de V. St. gingen stemmen op om de Marshall-hulp stop te zetten en daardoor Nederland op de knieën te krijgen, niet bedenkend, dat dan tevens de West-Europese Unie een deuk zou krijgen. De ministerraad hield langdurige besprekingen tot het publiek verrast werd door het plotselinge aftreden van de minister van Overzeese gebieden zelf, Mr. Sassen. Er was dus onenigheid ontstaan over het te volgen beleid. Minister-president Dr Drees, omschreef voor de vertegenwoordiging het geschil met de woorden: 'dat minister Sassen denkbeelden had, waarmee de overige leden van het kabinet zich niet konden verenigen'. Welke die denkbeelden waren, was het geheim van de ministerraad. Spoedig lekte dit geheim uit. 'De Linie' wist mee te delen, dat minister Sassen ongewijzigd wenste vast te houden aan het standpunt, dat van Royen in de V.R. volgens de instructie van zijn regering, had verdedigd. Liever dan voor de V.R. te zwichten, voelde hij voor rechtstreekse onderhandelingen met de V. St. aan wie economische en zelfs strategische concessies konden worden gedaan. Mochten de V. St. daar niet op in gaan, dan zou wellicht de bedreiging, dat wij Indonesië aan zijn lot overlieten, effect ressorteren. Deze sprong in het duister wenste de meerderheid van de ministerraad niet te maken. De waarnemende minister van Overzeese gebieden, Mr. van Maarseveen, trachtte aan de Tweede Kamer duidelijk te maken wat men dan wel zou doen. Na verklaard te hebben, dat de V.R. met zijn resolutie, zijn competentie was te buiten gegaan, ging hij verder: 'Wij wensen geen volledige breuk met de V.N., maar wij wensen ook geen chaos in Indonesië. De resolutie volkomen afwijzen, zou volledige breuk met de V.N. betekenen en dit zal ook tot gevolg hebben chaos in Indonesië. Van de andere kant Indonesië te abandonneren, is absurd. Het woord “abandonneren” komt

[p. 763]

in ons woordenboek niet voor. Wij laten Indonesië niet aan zijn lot over. De volken van Indonesië zullen ons uiteindelijk hiervoor dankzeggen.' Om uit de impasse te geraken, had de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon, Mr. Beel, een plan voorgesteld, waarmee de regering zich wel kon verenigen. De kern er van was, dat de overdracht van de souvereiniteit zo spoedig mogelijk zou geschieden en dat na het vormen van een interimregering in den Haag een Ronde-tafel-conferentie zou gehouden worden waarbij desnoods de commissie van de V.N. goede diensten zou kunnen bewijzen. Van verschillende zijde kreeg de regering harde noten te kraken. Professor Romme meende, dat door het aftreden van minister Sassen een barst in de regering was gekomen en zeker een barst in zijn vertrouwen jegens de regering. Nochtans werd de motie van wantrouwen, door de heer Schouten ingediend, met 76 tegen 15 stemmen verworpen. Twee dagen later (18 Febr.) waren de besprekingen tussen het kabinet en Dr Beel, die uit eigen beweging was overgekomen, geëindigd. Er was volledige opheldering bereikt en de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon in Indonesië kon zich geheel verenigen met het beleid van de regering, dat trouwens weinig van het plan-Beel afweek en de resolutie van de V.R. op 28 Jan. tegemoet kwam. De beperking van de bewegingsvrijheid der republikeinse leider werd opgeheven. Op 12 Maart zou de Rondetafelconferentie plaats grijpen om overleg te plegen over een zoveel mogelijk vervroegde souvereiniteitsoverdracht en over de instelling van een federale interimregering gedurende de tussenliggende periode. Ook wordt prijs gesteld op de aanwezigheid bij de conferentie van de Unci, teneinde haar bijstand te verlenen.

Of deze concessies de andere partijen tevreden zullen stellen, is twijfelachtig. Niet onwaarschijnlijk zal de regering, na zich op het hellend vlak gewaagd te hebben, nog verder naar beneden rollen.

1-3-49

K.J.D.