Streven. Jaargang 2

Nabeschouwing over het Technisch Onderwijs in België
door Prof. O. Peters

1) Het artikel van Prof. Michels over de Reorganisatie v.h. Technisch Onderwijs is een uitmuntend antwoord aan al diegenen die in België durven beweren dat er te veel ingenieurs-hogescholen zijn en dat deze scholen niet aan de universiteiten zouden moeten verbonden zijn. Het lijdt geen twijfel, dat de aanhechting der technische hogescholen aan de faculteiten van technische wetenschappen in het kader der Universitas uitstekende voordelen oplevert voor de opleiding en de algemene vorming der toekomstige ingenieurs.

Ongetwijfeld is de omgang der studenten-ingenieurs met studenten der andere faculteiten in een universitaire stad zoals Leuven, waar de universiteit niet versmacht in de rumoerige bedrijvigheid der grootstad, buitengewoon gunstig, omdat, zoals Sch. het zegt, het contact met studerenden van geheel andere richting (rechten, letteren, kunsten, enz.), voor de algemene vorming een even grote opvoedende waarde bezit als de colleges van de zelf zo sterk gespecialiseerde docent.

Het feit dat sommige Nederlanders bezwaren hebben tegen de concentratie van heel het technisch onderwijs in een bepaalde stad, wordt bevestigd door de Zwitserse toestanden: naast de polytechnische school van Zürich, bestaat ook te Lausanne in de schoot van de universiteit een polytechnische faculteit en te Neuchâtel werd sinds geruime tijd aan de universiteit een afdeling verbonden die speciaal georiënteerd is op de uurwerkindustrie.

[p. 716]

2) Op het gebied van de specialisatie is de toestand in België wel enigszins anders dan in Nederland. Ons onderwijs blijft meer algemeen-technisch dan wel gespecialiseerd-technisch. Na twee jaar cursus te hebben gevolgd aan de faculteit voor wetenschappen, krijgt de student het diploma van candidaat-ingenieur. In het derde jaar ontvangt hij een algemeen technische vorming en eerst na het derde jaar heeft hij te kiezen tussen een zestal specialiteiten: werktuigkunde, electriciteit, mijnbouw, burgerlijke bouwkunde, metaalkunde, scheikunde en architectuur. Na het diploma in een dezer specialiteiten te hebben verworven, heeft hij nog de gelegenheid om in één jaar een tweede specialiteit uit te diepen; (zo kan hij bv. na zijn diploma van werktuigkundig ingenieur te hebben behaald, in een speciaal jaar nog het diploma van electrotechnisch ingenieur veroveren; zo kan een mijningenieur, evenals al de anderen, na één jaar het diploma van metaalkundig ingenieur verkrijgen of een electrotechnisch ingenieur kan in één jaar werktuigkundig ingenieur worden).

Hoewel na het derde jaar de student een specialiteit moet kiezen, betekent dit voor hem geen enge noch diepgaande specialisering, want hij blijft ertoe gedwongen een zeer groot aantal algemeen-vormende leergangen te volgen. Zodat men zeggen kan dat de cursussen die naar specialisatie georiënteerd zijn, nauwelijks 20% van de totale stof bedragen. De specialisatie, zoals ze te Leuven wordt opgevat, is eerder een oriëntatie van de studies in een bepaalde richting dan wel een enge specialisatie in een bepaald vak.

Omwille van de grote verscheidenheid der technische en industriële takken is het erg moeilijk in 5 jaren tijd een vorming te geven, die de student in al de bestaande takken van de industrie voldoende kennis bijbrengt om hem in staat te stellen zijn beroep degelijk uit te oefenen. Daarom menen wij dat er alleszins een zekere specialisatie noodzakelijk is.

3) Terwijl in Nederland tussen de Delftse ingenieurs en de middelbaar-technisch geschoolden geen overgangsschakel bestaat, hebben wij in België tussen de universitaire ingenieurs en de technici een door de wet erkend diploma van technisch ingenieur. Daarbij bestaat nog aan de universiteiten het diploma van conducteur waarvoor een beknopte en tevens meer practische opleiding gedurende drie jaar gegeven wordt. Tenslotte bestaat ook nog de graad van dokter in toegepaste wetenschappen voor hem die, na het diploma van ingenieur te hebben behaald, zich nog wenst toe te leggen op wetenschappelijk onderzoek.

Hoewel deze indeling tenminste principieel volkomen beantwoordt aan de behoefte van de industrie, laat hare verwezenlijking nog veel te wensen over. De toelatingsvoorwaarden tot de scholen voor technisch ingenieur,

[p. 717]

zijn op weinig na dezelfde als die voor de universiteit. Dit heeft tot gevolg dat al te dikwijls diegenen die aan de universiteit niet slagen, naar deze hogere technische scholen overgaan. Het programma en de organisatie aan deze hogere technische scholen is ook al te veel een vulgarisatie van het universitair onderwijs.

In het boek Sociale verheffing en Economische Wederopbouw (Standaard Boekhandel) hebben wij vooropgezet dat de hogere technische scholen zouden moeten zijn de bekroning van het beroepsonderwijs; zodat het de jonge werkman mogelijk wordt langs de beroepsschool en de middelbare technische school op te gaan tot de hogere technische school en aldus het diploma van technisch ingenieur te verwerven. Aldus zouden de technische ingenieurs volkomen overeenkomen met de practijk-ingenieur, waarvan sprake is in het artikel van Prof. Michels.

Van sociaal oogpunt beschouwd, moet de werkmansjongen, die verstand en de nodige bekwaamheden bezit, geleidelijk tot ingenieur kunnen worden opgeleid. Het is volkomen onsociaal de hogere studies alleen toegankelijk te maken voor degenen die oude of moderne humaniora hebben gevolgd. De titel van technisch ingenieur moet de normale uitkomst zijn voor een begaafde jonge man, die, in plaats van de cyclus der klassieke studies te doorlopen, zijn titels behaalde in de verschillende opeenvolgende graden van het beroepsonderwijs. De jongen die zijn intrede doet in de beroepsschool, mag niet veroordeeld zijn om eeuwig arbeider te blijven. Indien hij de nodige bekwaamheid bezit, moet hij de hoop kunnen koesteren eens technicus te worden. En indien hij een uitmuntend leerling is, moet hij door middel van zijn arbeid diegenen kunnen inlopen die vanaf hun prilste jeugd de bevoorrechte weg van het klassiek onderwijs mochten volgen en zich rechtstreeks tot de universitaire studies konden voorbereiden.