Streven. Jaargang 2

Nederland

Na langdurige besprekingen zowel in Indonesië als in Nederland, is tenslotte in den Haag tussen de vertegenwoordigers der verschillende Indonesische deelstaten, buiten de Republiek, en de Nederlandse regering overeenstemming bereikt omtrent een federale interimregering. Reeds in November zal dit statuut in werking moeten treden. Daarom heeft de Nederlandse regering bij de Staten-generaal een 'Noodwet' ingediend. die, niettegenstaande bezwaren van juridische en grondwettelijke aard daartegen ingebracht, in beide Kamers met twee derde meerderheid is aanvaard. De kern van dit statuut bestaat in de bepaling, dat de uitvoerende macht in handen zal liggen van een Directorium, tellend minstens drie en hoogstens vijf leden. De wetgeving wordt toevertrouwd aan een 'Federale Raad', samengesteld uit vertegenwoordigers van alle deelstaten. Bovendien komt er ook een 'Federale volksvertegenwoordiging.' De leden van deze lichamen zijn alle Indonesiërs. Van Nederlandse zijde, om het karakter van een Unie te onderstrepen, wordt een 'hoge vertegenwoordiger van de Kroon in Indonesië benoemd, wiens bevoegdheden omschreven zijn in het 'Overgangsbesluit algemeen Bestuur Ned.-Indië'. In plaats van luitenant-gouverneur-generaal van Mook is Dr L.J.M. Beel in deze functie benoemd. Het aftreden van van Mook heeft bij vele van zijn aanhangers kwaad bloed gezet. Zij zagen in hem het slachtoffer van politiek gekonkel en zij vergaten daarbij, dat, hoeveel verdiensten van Mook ook heeft behaald bij de interne regeling der Indonesische federatie, hij de belangen van Nederland niet altijd in het oog heeft gehouden en meermalen tegen de hem gegeven instructies gehandeld heeft. Nu de ontwikkeling der dingen zover is gevorderd, lijkt het beter, dat zijn, thans beperkte, functie wordt overgedragen aan een persoon, niet zo samengegroeid met Indonesië en in staat ook de belangen van Nederland billijk te behartigen.

De overeenstemming der deelstaten met Nederland maakt het de Republiek niet makkelijker. Hoever zij de communisten overwonnen heeft of zelf communistisch is, blijkt niet duidelijk. Zeker is, dat haar vijandschap tegenover Nederland nog niet geluwd is. Voortdurend zijn er bestandsschendingen en infiltraties, waarvan honderden Javanen en anderen het slachtoffer werden. Cochran, het Amerikaanse lid van de Commissie van goede Diensten, verloor zijn geduld en legde een plan voor, waarop de

[p. 312]

Nederlandse regering niet zonder voorbehoud kon ingaan. Zijn voorstel was zo spoedig mogelijk in de Republiek verkiezingen te doen houden voor een constituante, die zou beraadslagen over aansluiting bij de Interimregering. Terecht maakte de regering bezwaar tegen deze volgorde, omdat onder het regiem van terreur, van moord en doodslag, de verkiezingen bezwaarlijk in vrijheid zouden gehouden worden. Wat toch een eerste vereiste is om de volksopinie te peilen! In plaats van het plan-Cochran in te willigen, heeft de regering minister Stikker opgedragen zich op de hoogte te stellen van de omvang en de zorgwekkende toestand en tevens om door zijn aanwezigheid te beproeven voortzetting der onderhandelingen te bevorderen. De republikeinse minister-president, dr Mohammed Hatta, is uitgenodigd naar Batavia te komen voor belangrijke besprekingen. Stikker zal hem vragen de militaire en economische clausules van de Renville-overeenkomst op de meest volstrekte wijze na te komen. Mocht Hatta c.s. wederom trachten de zaak op de lange baan te schuiven, dan zal het zwaard moeten beslissen en de niet-communistische wereld-opinie zal moeten toegeven, dat door het verdrag met de deelstaten, Nederland afdoende bewezen heeft, dat het ernst is met de uitvoering der koninklijke belofte van December 1942.

5-11-48

K.J.D.