Streven. Jaargang 2

Belgie

Niemand verheelt zich nog de ernst van de internationale spanning, die hoofdzakelijk te wijten is aan de steeds aanmatigender houding van de U.S.S.R. enerzijds, en het voortwoekerend egoïsme, met de hieruit volgende onderlinge verdeeldheid, van de West-Europese staten anderzijds. Aan dit egoïsme werd nogmaals uiting gegeven in de discussies over de verdeling van de Marshall-hulp en over de éénmaking van Trizonia.

Al is de sfeer daarom niet gunstig, toch zijn de vijf er te Londen in geslaagd de grondslagen van een gemeenschappelijke defensie te leggen. Het aandeel van België zal allicht binnen een afzienbare tijd bepaald worden; met het gevolg dat de beide kamers, in de loop van de zitting, ongetwijfeld bijcredieten zullen moeten goedkeuren voor de Landsverdediging, waarvan de begroting dezer dagen bij de Senaat werd ingediend. Andere dan financiële offers, zoals verlenging van de militaire dienst, zullen van de natie vermoedelijk dienen gevorderd. De regeringspartijen moeten thans hun verantwoordelijkheden opnemen.

Het is nu pas dat we ten volle gaan beseffen hoezeer het land 's Konings gezag behoeft. Sinds 1830 is de Koning immers de verpersoonlijking van de weerbaarheidsgedachte. Geen wonder dat de communisten, die het Koningsprobleem destijds hebben gesteld, zich meer dan ooit verheugen. 'De discussie heeft slechts ten doel de aandacht van de ernstige en zware problemen voor dewelke het land wordt geplaatst af te leiden'. Aldus de bekentenis, die in een huichelachtige protestnota van de communisten ver-

[p. 183]

borgen ligt (nota bij het Verslag van Senator Pholien over de Volksraadpleging).

Het onverholen leedvermaak van de communisten heeft noch de ogen van de Socialisten, noch die van de Liberalen geopend. Men zal zich herinneren, dat de mandatarissen van de Volkspartij door hun kordaatheid de carentie van de regering wilden verhelpen, mede door de Liberalen te dwingen kleur te bekennen. De reactie van de Socialisten was te voorzien: zij zouden zich uit de regering terugtrekken, indien het wetsvoorstel op de volksraadpleging door een wisselmeerderheid goedgekeurd werd. De Heer Spaak hield er aan dit zelf te verklaren in een redevoering die hij de 17 September te Grivegnée uitsprak. Een paar dagen vroeger, de 12 September, had de Heer Buset, voorzitter van de B.S.P., te Andenne, de wens uitgedrukt, dat het wetsvoorstel bij voorrang in het Parlement zou behandeld worden, opdat de onzekerheid, of de huidige regering haar beleid en de verdere uitwerking van haar programma zou voortzetten, met spoed zou verdreven worden. Ten slotte kondigde de Heer Larock in 'Le Peuple' een nieuwe 'papiertjes-aanval' tegen de Koning aan. De verwaande Liberalen die de kordaatheid van de Volkspartij voor onbezonnenheid hielden, poogden tijd te winnen, en door herhaalde 'appels du pied' een tweede onbezonnenheid, en dienvolgens de val van de regering uit te lokken. Met dit doel voor ogen hing de Heer Motz, voorzitter van de Liberale Partij, de huik naar de wind in de redevoeringen die hij de 30 Augustus te Oostende, en de 12 September te Tienen uitsprak. Dit laatste maakte evenwel niet de minste indruk op de Volkspartij. Reeds de 11 September had de contactcommissie het standpunt van de partij inzake de Koningskwestie bevestigd. Sindsdien hebben haar prominente figuren een voorlichtingscampagne door heel het land gevoerd. De Heer Struye, Minister voor Justitie, kwam het eerst aan het woord te Hoei, de 20 September; hij liet zich bij de beoordeling van de houding van de Heer Spaak in de Koningskwestie te zeer beïnvloeden door diens internationaal gezag. Dit was veel minder het geval met de Heer Wigny, Minister voor Koloniën, die, te Aarlen de 24 September, het beleid van de volkspartij op meesterlijke wijze wist te verdedigen en de argumenten, die door de Socialisten tegen de volksraadpleging werden aangevoerd, op afdoende wijze te weerleggen. De markantste redevoeringen waren echter die van de Heer A.E. De Schrijver, Minister van State en Voorzitter der Volkspartij, te Dinant, de 26 September, en van de Heer Duvieusart, Minister voor Economische Zaken, te Charleroi de 3 October, uitgesproken. De eerste verklaarde onomwonden: 'Elke partij, maar ook alle verkozenen, zullen hun verantwoordelijkheden moeten opnemen; uitstel of vertragingsmanoeuvers zijn niet meer aanvaardbaar; beide kamers moeten zich uitspreken'. Deze laatste, die enkele dagen nadat het Liberaal standpunt was bepaald het woord voerde, betuigde 'dat de C.V.P. er volstrekt op staat, dat de aanstaande verkiezingen tot een herstel van de grondwettelijke instellingen zullen leiden'.

Welk was het intussen bepaald Liberaal standpunt; waarom hadden de Liberalen hun geheimdoenerij verzaakt, vooraleer ze de verhoopte resultaten had kunnen opbrengen? Het liberaal standpunt is bepaald in het Verslag van de Speciale Liberale Commissie, dat de 3e October, na goedkeuring door het partijbestuur, moest gepubliceerd worden, doch reeds de

[p. 184]

26 September, na een hardvochtige rede van het liberaal kamerlid van Brussel, Ch. Janssens, door de 'Dernière Heure' werd verspreid. Het verslag spreekt zich uit voor de samenstelling ener gemengde politieke commissie, aan dewelke het Koningsprobleem in zijn geheel zou voorgelegd worden; 'la commission émettrait un avis motivé sur l'opportunité du retour du Roi et de ses circonstances éventuelles'. De voorbarige publicatie van het verslag, en zijn goedkeuring de 4e October, moest de liberale senatoren het voorwendsel aan de hand doen om, zonder de Koningsgezinde opinie al te zeer te kwetsen, hun stemmen bij die van hun communistische en socialistische collega's te mogen voegen en aldus het wetsvoorstel over de volksraadpleging, de 5e October, in de commissies voor Justitie en Binnenlandse Zaken te verwerpen. De manoeuvre van de liberalen om de huidige meerderheid te verdelen, de regering ten val te brengen, en algemene verkiezingen uit te lokken, tijdens dewelke zij uit hun dubbelzinnige houding munt hadden kunnen slaan, heeft op de vastberadenheid van de Volkspartij schipbreuk geleden. 'Het heeft alleen aangetoond - aldus de Nieuwe Gids van de 7 October - dat sommige ongeduldigen, die de C.V.P. verwijten de Koning niet terug te halen, zich niet eens de moeite geven om de ware machtsverhoudingen onder ogen te nemen'.

De politieke behendigheid van de Socialisten kwam intussen, op een heel ander gebied, dat van het onderwijs, tot haar recht. Naarmate het gevaar voor een vervroegde kamerontbinding groter werd, gaven ze ook blijk van meer inschikkelijkheid. De 24 September ontving de Heer Kamiel Huysmans, Minister voor Openbaar Onderwijs, een afvaardiging van de Volkspartij. Het onderhoud ging in hoofdzaak over de belangen van het technisch onderwijs en het onderwijzend personeel. Welnu uit het perscommuniqué, dat door de Minister werd ondertekend, blijkt dat de moeilijkheden die enkele maanden geleden tot de 'drôle de crise' aanleiding hadden gegeven, uit de weg zouden geruimd worden. Thans is de vrees voor een verkiezingscampagne geweken, die door de Volkspartij niet op twee dankbare thema's mocht gevoerd worden, t.w. de Koningskwestie en het schoolprobleem. Of de gedane beloften niettemin zullen gehouden worden, en of nog andere stappen in de goede richting zullen gedaan worden, dit zijn vragen die we slechts later zullen kunnen beantwoorden.

Met de staatsfinanciën gaat het goed. De Heer Merlot, Minister voor Begroting, die het werk van zijn collega, de Heer Eyskens, Minister voor Financiën, in een woordenvloed omzet, heeft de 24 September aan de pers medegedeeld, dat de begroting over 1949 vermoedelijk met een boni van 290 millioen zal sluiten. Minister Merlot heeft niet gezegd, of bij het opmaken van de begroting over 1949, met de aangekondigde fiscale hervorming rekening werd gehouden. Nonchalant heeft de minister in verband met de algemene uitslag van de begroting 1948 verklaard, dat 'het aanvankelijk vooropgestelde evenwicht behouden zal blijven, ondanks verhogingen aan uitgaven die onvermijdelijk waren, dank aan een overschot van de belastingsontvangsten op de ramingen'. Passez mortels, n'appuyez pas! En toch, van waar komt dit overschot aan belastingsontvangsten? Dit overschot komt van achterstallige belastingen die slechts in de loop van het dienstjaar 1948 geheven werden. Om de begroting over 1949 in evenwicht te houden mag eveneens op achterstallige belastingen, ten belope

[p. 185]

van circa negen milliard, gerekend worden. Dit betekent, dat er dient uitgekeken naar besparingen, zoniet naar nieuwe belastingen, ten bedrage van ongeveer 10 milliard, tegen de tijd dat de achterstand volledig zal ingelopen zijn, d.i. vanaf 1950. Het ware daarom verkeerd het optimisme van de Heer Merlot volledig te delen.

De 7.10.1948

A.V.S.