Streven. Jaargang 2

[p. 80]

Politiek Overzicht

Internationaal

DE Olympische spelen hebben de bewoners van deze planeet enige weken afgeleid van de zorgen, die op hen drukken. De aandacht der meesten ging meer uit naar de successen van zwemsters, athleten en andere sporthelden dan naar wat er te Moskou, Berlijn, Parijs en elders gebeurde en waarvan de wereldvrede kon afhangen.

De aanslag op Togliatti, die intussen van zijn verwondingen gelukkig hersteld is, ontketende met verdachte snelheid een revolutie-poging, die door het ministerie de Gasperi krachtig werd afgeslagen.

Het antwoord van Moskou op de nota's der drie westelijke mogendheden, was, afgezien van enkele leugens over de bezorgdheid van het Kremlin voor het welzijn der Berlijnse bevolking en over de schuld van de gespannen toestand tussen beide partijen, in zoverre hoopvol, dat de Sovjet zich tot onderhandelen bereid verklaarde, zonder nochtans eerst de blokkade van Berlijn op te heffen. Om de crisis, waarbij men, volgens de woorden van Bevin, misschien zijn toevlucht tot geweld moest nemen, niet nog erger te maken, lieten de drie mogendheden hun wens omtrent de opheffing der blokkade vallen, hopende, dat de weg der bevrediging dan meer geëffend zou zijn. Wel was de brutale houding van Wisjinsky op de internationale Donau-conferentie, waarbij tegen vroeger vastgestelde beginselen in met zeven tegen drie stemmen medezeggenschap over de Donauvaart uitsluitend aan de Sovjetunie en haar satellietstaten werd toegekend, een ongunstig teken, maar dit altijd nog te herroepen besluit behoefde geen beletsel te zijn om voor het Duitse vraagstuk een oplossing te vinden. De scheur in het Donaublok kan, sinds Roemenië en Hongarije, onder Sovjetdruk, de regering van maarschalk Tito in Yougo-Slavië door pers- en radio-aanvallen niet met rust laten, slechts groter worden.

Vandaar dat de geallieerde onderhandelaars te Moskou met goede moed hun taak aanvaardden. Op de bepaalde dag was echter Molotof op 'vacantie' en beleefd als de Rus is, spoedde hij zich naar het Kremlin, om de ongewenste gasten te ontvangen. Sinds hebben tussen hem en de geallieerde vertegenwoordigers gedurende de maand Augustus een achttal langdurige besprekingen plaats gehad, afgewisseld met twee bezoeken aan maarschalk Stalin zelf, waarvan het resultaat voorlopig hierin bestaat, dat het gesprek verlegd is naar Berlijn, waar de intergeallieerde commandanten binnen 10 dagen een uitweg moeten zoeken. Deze besprekingen in een sfeer van 'onderling vertrouwen' gehouden, beletten echter niet, dat de 'koude oorlog' op hogere temperatuur te Berlijn werd voortgezet. De aankomst van enkele Amerikaanse superforten werd voor de Russische luchtmacht aanleiding om oefenvluchten te houden boven de geallieerde luchtbrug. Sokolowsky, die een ogenblik vriendelijk was geweest, ontkende

[p. 81]

deze bedoeling te hebben gehad en deelde namens de Sovjet-Unie mede, dat deze bereid was geheel Berlijn van voedsel te voorzien, mits de Berliners hun rantsoenen in de Russische zone kwamen halen. Minder dan 1% der bevolking liet zich misleiden om, ten koste van de bewoners der Oost-Zone, eigen behoeften te bevredigen. Om 'technische' redenen verboden de geallieerde autoriteiten het goederenvervoer naar de Oost-zone en brachten aldus een gevoelige klap toe aan de Leipziger Messe, die voor de Russen een reclame en een financieel voordeel aan dollars moest betekenen. De hoofdcommissaris van Berlijn, Paul Markgraf, een gewezen bakker, weigerde gehoorzaamheid aan de standvastige Berlijnse gemeenteraad en werd vervangen door de socialist Stumm. Ieder heeft nu zijn eigen politiecorps, dat tegelegener tijd op elkaar losslaat en wederzijds gevangenen maakt. Het Berlijnse stadhuis is in de Sovjet-zone gelegen. Daarom werden de communisten opgehitst de aan de Russische eisen weerbarstige gemeenteraad uit elkaar te jagen en door een communistisch-gezinde te vervangen. Tot tweemaal toe hebben demonstranten zich meester gemaakt van het gebouw en de gemeenteraad beschuldigd van 'lafheid ten overstaan van de verontwaardigde Berlijnse arbeidersbevolking'. De dappere burgemeester, Dr Suhr, hield voet bij stuk en schreef een brief aan de sovjet-commandant, generaal Kotikof, waarin hij hem vroeg om onmiddellijk op te treden tegen deze communistische demonstranten. Mocht dit niet geschieden, dan zal de gemeenteraad genoopt zijn een andere vergaderplaats buiten de sovjet-sector te zoeken. Kotikof heeft daarop, volgens Russisch gebruik, nadere toelichting verzocht en verder gezwegen. Inmiddels zijn de grenzen tussen de driemogendheden-sectoren te Berlijn met prikkeldraad en talrijke wachtposten versterkt om een voortzetting van de plaatselijke oorlog rondom de Potsdamerplatz te verhinderen. De vriendschappelijke besprekingen op het Kremlin werden evenmin verstoord door het incident van mevrouw Kosynkina. Deze dame, onderwijzeres aan een Sovjet-school in de U.S.A. verkoos de vrijheid en trachtte zich door de vlucht naar de anti-communistische dochter van Tolstoi aan de terugkeer naar het sovjet-paradijs te onttrekken. Nochtans viel zij in handen van haar vroegere vrienden en werd voorlopig in het consulaat te New-York opgesloten. Door een gewaagde sprong onttrok zij zich aan haar gevangenschap en kwam, zij het met gebroken ledematen, in een Amerikaans ziekenhuis terecht, waar zij haar positie uiteenzette. De Amerikaanse regering liet er geen gras over groeien en wees de sovjet-consul, Lomakin, die opnieuw vergeefse pogingen had aangewend om de dame in handen te krijgen, het land uit, 'wegens misbruik van de voorrechten van zijn positie en grove schending van de algemeen aanvaarde maatstaven. Het Kremlin antwoordde hierop met de sluiting van alle sovjet-consulaten in de U.S.A. en verklaarde geen prijs te stellen op het Amerikaanse consulaat te Wladiwostok, hetgeen dan ook gesloten werd. Laconiek werd van Amerikaanse zijde verklaard, dat zulks geen invloed had op de bestaande verhoudingen!

De Consultatieve Raad der West-Europese Unie, die in Juli te den Haag bij een was, gaf een communiqué uit, waarin verklaard werd, dat de vijf regeringen besloten hadden in overeenstemming met gelijkgezinde staten

[p. 82]

al het mogelijke te doen teneinde hun onafhankelijkheid, hun integriteit en hun stellingen te verdedigen. Tevens werd een uitnodiging aan de U.S.A. en aan Canada gezonden en aanvaard om toe te treden tot de militaire commissie van deze Unie. De Franse regering nam zelf het initiatief om de vijf mogendheden over te halen stappen te doen om te komen tot de oprichting van een Europees parlement. Deze gedachte is echter van Churchill en viel niet in de smaak van de Britse labour-ministers, zodat Attlee dit voorstel als ontijdig verwierp.

Het ministerie-Marie, het tiende in Frankrijk sinds de bevrijding, heeft zich nog geen maand kunnen staande houden. Het is uiteengevallen, omdat de socialistische ministers het met het financiële plan-Reynaud niet eens waren. Reynaud, die toch al zijn oorspronkelijke voorstellen had gemitigeerd door de noodzakelijke bezuiniging niet al te scherp toe te passen, maar zich ten stelligste tegen bezuiniging op de legeruitgaven gekant had, werd tenslotte in de steek gelaten door zijn socialistische collega's. Deze zijn bevreesd de arbeidende klasse voor het hoofd te stoten, wier lonen wel niet verlaagd, maar in geen geval 30% hoger opgeschroefd kunnen worden. Zij zouden er geen blijvende baat bij vinden, omdat de spiraal: hoger lonen - hoger prijzen onvermijdelijk in werking zou treden. Reynaud wilde, al zou dit zeker in de aanvang ten koste der arbeiders en vele anderen gaan, de toestand stabiliseren. Hiertoe durfden de socialisten, beconcurreerd door de communisten, hun medewerking niet verlenen. Zolang Frankrijk een regering mist, die kordaat het mes er in zet, zal de vierde Republiek haar laatste kansen verspelen. Wilde stakingen, door de communisten uitgelokt, zijn uitgebroken en zelfs de goedgezinde syndicaten en vakbonden durven tegen de stroom niet op. In die omstandigheden heeft Schuman, wiens ministerpresidentschap door de Assemblée was goedgekeurd, zich met de uiterst zware taak belast een nieuw ministerie te vormen, zonder in de eerste plaats op partijverhoudingen te letten. Hij zelf was bereid de meest zware portefeuille, die van financiën en economie op zich te nemen en stelde er prijs op, dat ook enkele socialisten hun medewerking zouden verlenen. Deze belegde eerst een partijraad waar het partijbelang overwon en Schuman gaf zijn opdracht terug aan Auriol.

3 September overleed op zijn buitenplaats de ex-president van Tsjecho-Slowakije, Eduard Benes. Tweemaal heeft hij de vrijheid en onafhankelijkheid van zijn land hersteld. Dat het de vrijheid ten derde male verloor, thans aan de Sovjet-overheersing, heeft hem gebroken. Of het hem, door in de aanvang een krachtiger houding aan te nemen tegenover Gottwald, gelukt zou zijn de vrijheid nogmaals te redden, zal de geschiedenis eerst later kunnen uitwijzen.