Streven. Jaargang 1

Boerenkrijg

Met een opmerkelijke aandacht, verering, toewijding, geestdrift en eensgezindheid, bereidt het Vlaamse volk de herdenking voor van den Boerenkrijg: van den opstand namelijk der Vlaamse, Brabantse, Antwerpse en Limburgse dorpelingen, in 1798, tegen de Franse verdrukking, afpersing, opeising en vervolging. Het Davidsfonds treedt vooraan met voordrachtgevers en schrijvers; met het pas verschenen boek De Boerenkrijg, door Arthur de Bruyne^1., dat veel meer zou verdienen dan een vluchtige vermelding. Zijn jaarvergadering overigens, op Zondag 19 September te Mechelen, zal gepaard gaan met een 'algemene landelijke Boerenkrijgherdenking', en van nu af roept het al zijn leden op tot een 'Massa-hulde aan onze Brigands'^2. - Volgt de Belgische Boerenbond, met het toneelspel Zo streden onze boeren, door niemand minder dan door Kanunnik L. Engelen, Algemeen Proost van de B.J.B.^3.: een eenvoudig, gemakkelijk, aangrijpend en ontroerend propaganda-spel, te Leuven reeds gecreëerd en wie weet door hoeveel jeugdkringen nog op te voeren. - Maar het toneel heeft een nog ruimer aandeel. 'Het Antwerps

1. Davidsfonds, Leuven, 1948, 199 blz.

2. De Belleman, orgaan van het Davidsfonds. Mei 1948, p. 47.

3. Uitgave van de B.J.B.-Centrale, Leuven, z.j., 94 blz.

[p. 1100]

Volkstoneel' zal Het spel der Brigands, door Paul Hardy, ronddragen, en 'Het reizend Volkstheater' heeft als nummer één op zijn repertorium, Edele Brigands door Lode van Hertbrugge. - Voeg daar de stoeten en optochten bij, in bijna al de dorpen waar de boeren streden: in het Waasland en Oost-Vlaanderen, in Klein-Brabant en omheen Mechelen, in de grote dorpen van de Antwerpse Kempen, te Hasselt en in het Hageland. Zondag na Zondag volgen de feesten elkander op, altijd nieuw en altijd dezelfde; tot het grote Mechelse het beste van alom samenvoegt en verenigt. - Intussen zullen de oudere en nieuwere boeken worden gelezen: naast dat van De Bruyne, de rustig bezonken roman De harde weg van Van Hemeldonck, de ruige en driftige Jan Tervaert van De Pillecijn, het diep-menselijke moeder-verhaal Niet wanhopen, Maria-Christina van F.R. Boschvogel, van Albe de nieuwe Boerenkrijgverbeelding die eerstdaags het licht ziet.

De wrede Boerenkrijg en de heldhaftige Brigands horen bij onze Vlaamse, bij onze katholieke traditie. Zonder den politieken godsdienststrijd in het vrije België der negentiende eeuw, had men ze minder opgemerkt; want Van Gansen en Rollier, twee van de grootste aanvoerders der boeren, stierven roemloos in 1841 en in 1852. Maar in 1853 schreef Conscience zijn Boerenkrijg; in 1868 en in 1871 bracht ons August Smeders Op den toren en De voetbranders. Sedertdien vond de Boerenkrijg, van geslacht tot geslacht, bewonderaars en herauten: Muyldermans, Gebruers, Staes, Van Caeneghem, Claes, Verachtert, Demedts, Langens... Sedertdien is die opstand ondergebracht - een minder glansrijk dan innig-treffend episode - bij de ontembare verbetenheid, waarmede ons volk sinds de zestiende eeuw het katholiek geloof handhaafde, sinds 1302 de eigen zelfstandigheid steeds herstelde. Historisch gezien en voor buitenstaanders, komen deze lokale feiten wel onbelangrijk voor; onze strijdbare trouw aan aard en geloof maakt ze tot een allerdierbaarst symbool: de onvervangbaar prachtige leuze 'Outer en Heerd'^1. voelen we aan als een verren, een minder betwisten voorloper van 'Vlaanderen voor Christus'.

Ziehier dan de betekenis en rol van deze zo algemeen aanvaarde en verwachte herdenking. Vlamingen van. allerlei slag vinden elkander weer: hopelijk vergeven en vergeten zij, in een grootmoedige en rechtvaardige verzoening, de zo verderfelijke verdeeldheid der laatste jaren, jammerlijk levend gehouden door gemeenschappelijke vijanden. Katholieken vinden elkander weer; zij beseffen dat hun eerste taak en plicht niet de bedrieglijke cultuur gelden, maar de ware cultuur met godsdienst doordrongen. Katholieken en Vlamingen vinden elkander: idealisten en realisten, clerikalen en gelalciseerden, jongeren en ouderen; want alleen de onderlinge waardering, naastenlief de, behulpzaamheid en harmoniëring waarborgen de toekomst... Er zijn, te midden van onze veelvuldige verwarring, ook verblijdende tekenen; één daarvan is de spontane bezieling van allen, bij de aloude leuze die zo modern klinkt, bij het verre voorbeeld met zijn veelvuldige toepassing.

Strijden, misschien sneuvelen, ook in de nederlaag triomferen, voor kinderen en kleinkinderen de vrijheid en

1. Deze leuze was nochtans een erfenis van de 'Brabantse Omwentelaars'.

[p. 1101]

vroomheid bewaren, de cultuur en de Kerk: deze heldhaftige taak van onze eenvoudig-getrouwe en dieplevende voorouders der (ach! zo gesmade) achttiende eeuw, is thans zoveel méér dringend en dwingend geworden.

E.J.