|
| |
| |
| |
Politiek Overzicht
Internationaal
Toen de schepen ter bevoorrading van Europa reeds onderweg waren, tekende president Truman, op 3 April de wet voor dit hulpprogram. Hij beschouwde deze wet als een belangrijk gebeuren voor de wereld en als het grootste waagstuk op het gebied van opbouwend staatsmanschap. Het resultaat moet zijn, dat de vrije instellingen gehandhaafd zouden blijven en dat vrije mannen en vrije vrouwen overal hernieuwde hoop, dat eenmaal vrede op aarde zal heersen, zouden krijgen. Volgens de wens der U.S.A. is door de daarvoor te Parijs bijeengebleven commissie met snelheid aan haar taak gewerkt, zodat reeds op 17 April de ministers van buitenlandse zaken der 16 mogendheden hun bilateraal verdrag konden ondertekenen. Naast de Raad, waarvan Spaak tot voorzitter is gekozen, is een uitvoerend lichaam van zeven leden opgericht, dat zijn zetel in Parijs neemt en besprekingen over de hulpverlening met de 'Economic Cooperation Administration' (ECA) zal voeren. Tot voorzitter van de E.C.A. heeft Truman benoemd Paul Hoffman, een republikein, die als leider van de Studebaker Comp. naam heeft gemaakt door zijn economisch inzicht. De bedoeling van deze samenwerking is zo spoedig mogelijk de West-Europese naties op de been te helpen en onafhankelijk te maken van vreemde hulp. In de volgorde van de quantiteit der hulpverlening staat Nederland op de vierde plaats, maar zijn aandeel is, omdat de U.S.A. reserves van staal en olie willen opleggen, niet onbelangrijk verminderd. De eerste zending tarwe is te Rotterdam op 'De Noordam' reeds binnengelopen.
Na lang tegenspartelen zijn de Finnen onder het Sovjet-juk doorgegaan. President Passikivi heeft getracht er van te maken wat mogelijk was. Hij heeft niet meer bereikt dan dat het juk verguld werd. Als een kleine mogendheid een verdrag sluit met een grote, zei Bismarck, dan is de kleine het paard en de grote de ruiter. De formulering van het verdrag is gematigd en wekt de schijn, dat Stalin zeer welwillend is geweest. In werkelijkheid echter is Finland - het zou zulks ook zonder verdrag geweest zijn - aan Moskou gebonden. Het verdrag bepaalt o.a.: 'indien een der twee mogendheden het voorwerp zou zijn van een militaire agressie van de zijde van Duitsland of van een bondgenoot er van, zal Finland deze agressie uitsluitend op eigen gebied afweren, indien noodzakelijk met hulp van Sovjet-Unie'! Wie beslist over die noodzakelijkheid? De overige bepalingen spreken in de gebruikelijke bewoordingen over het consolideren van de vrede en de internationale veiligheid, over samenwerking en vriendschap en versterking van de onderlinge economische en culturele betrekkingen en tevens over niet-inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van de andere staat. Deze afspraak geldt voor tien jaren en kan telkens voor vijf jaar verlengd worden.
| |
| |
Tegenover de geallieerden, nog altijd haar bondgenoten, betoont de Sovjet-Unie zich minder toeschietelijk. Zij wil deze uit Berlijn verdrijven en tracht dit te bereiken met een politiek van speldeprikken, waarbij de geplaagden alsnog hun geduld weten te bewaren. Omdat de Britten en Amerikanen Berlijn slechts door de Russische Zone, die zich ook westelijk van de stad uitstrekt, kunnen bereiken, zijn zij afhankelijk van de welwillendheid van Moskou. Deze vermindert met de dag. De controle-maatregelen worden verscherpt, Britse en Amerikaanse treinen worden opgehouden, langs de autoweg worden sterke Russische troepenmassa's gelegerd, die de passerende auto's aanhouden. Ook in de lucht werd de bewegingsvrijheid der geallieerde vliegtuigen ingeperkt. Een incident van ernstiger aard, dat de Britten niet zo gemakkelijk over hun kant konden laten gaan, was de botsing tussen een Brits vliegtuig en een Russische jager, die zich op voor hem verboden terrein bewoog op een manier, die aan een aanval deed denken en in ieder geval een ongeluk heeft veroorzaakt, waarbij een aantal Britten zijn omgekomen. Generaal Robertson, militaire gouverneur van de Britse zone, vond, dat hiermee de grenzen van het geduld waren overschreden en richtte een scherpe nota aan de Sovjet-opperbevelhebber der Russische zone, met de bedreiging, dat hij Britse vliegtuigen door jagers zou doen vergezellen. Sokolofsky antwoordde, dat hij het betreurde en dat het nooit de bedoeling was geweest Britse vliegtuigen lastig te vallen. Met een gezamenlijk onderzoek naar de juiste toedracht zou derhalve de zaak in het reine zijn geweest. Het schijnt echter, dat Sokolofsky in het oog van Stalin te zachtzinnig was geweest. Want enige tijd, nadat hij ter ere van generaal Montgommery ten huize van Robertson gedineerd had, wierp hij alle schuld van de Russische vliegenier af op de schouders van de Britten en weigerde een gemeenschappelijk onderzoek. Ook generaal Robertson heeft
na het vriendschappelijk diner een meer krasse houding aangenomen. Zich richtend tot de Landdag van de Rijnland-Westfaalse provincie maande hij haar aan van West-Duitsland, dat twee-derde van het vroegere Rijk uitmaakte, een eenheid te maken, zoals achter het IJzeren Gordijn van Oost-Duitsland een eenheid, maar in slavernij, was gevormd. Een eenheid van een onafhankelijk, vrij gekozen bestuur. 'Verzet u tegen de mannen, die u met het woord “democratie” op de lippen en een knuppel achter de rug de Duitse vrijheid willen ontnemen.' Om dit tot stand te brengen, zou de medewerking der Fransen, die ook hun eigen zone hebben, onmisbaar zijn. In hun vrees voor een gecentraliseerd en dus machtig Duitsland voelen deze er niets voor hun eenmaal gewonnen positie prijs te geven.
Ondanks het besluit van de U.N.O. een wapenstilstand aan de Joden en Arabieren in Palestina op te leggen, is de strijd tussen deze twee volken in een formele oorlog ontaard. De Joden te Jerusalem zijn voor hun voedselvoorziening aangewezen op de Joodse kustplaats Tel Aviv en willen de weg daarheen openhouden. De Arabieren, die een aanvoerder hadden in de neef van de ex-Moefti, beletten hen zulks, met het gevolg, dat er verwoede gevechten tussen beide geleverd worden. De voornaamste episode in deze strijd was de onverhoedse aanval van de organisatie 'Haganah' op de Arabische havenstad Jaffa, waarvan de belangrijkste punten bezet werden. Ook onder de Britse militairen, die van uit deze haven zullen
| |
| |
evacueren, vielen slachtoffers. De Arabische Liga kan haar stamverwanten niet in de steek laten en hield te Amman, hoofdstad van Transjordanië een bijeenkomst, waar eenparig besloten werd Palestina binnen te rukken. 26 April bezette koning Abdoella van Transjordanië Jericho. Een poging van de V.N.-Commissie den koning tot terugtrekken te bewegen, werd door hem geweigerd, tenzij de Joden hun Joodse staat zouden opgeven. Nochtans is een voorlopige wapenstilstand niet onmogelijk.
De negende Pan-Amerikaanse Conferentie te Bogota, die zich bezighoudt met de bespreking van industrialisatie van Zuid-Amerika en het communistisch gevaar, heeft ook te berde gebracht de vraag, of de Europese koloniën op het westelijk halfrond nog reden van bestaan hebben. Het telegram der drie Curaçaose heethoofden heeft niet onmogelijk deze ijver aangewakkerd. Ofschoon Marshall verklaarde, dat de U.S.A. aan enigerlei actie daaromtrent niet zullen meedoen, is er toch een commissie van negen leden benoemd om het vraagstuk van koloniale bezittingen te onderzoeken. De Conferentie zelf liep gevaar een voortijdig einde te vinden door de revolutie, die als een plotselinge orkaan opstak. Aanleiding hiertoe was de moord, die op de liberale leider Gaitan was gepleegd. Onmiddellijk daarna kwam de massa in beweging, deed een inval in het gebouw, waar de Conferentie vergaderde en plunderde en vernietigde wat onder haar handen viel. Een aantal kerken onderging hetzelfde lot en zelfs de Nederlandse kanselarij brandde uit met verlies van belangrijke documenten. De conservatieve minister van buitenlandse zaken, Laureano Gomez, koos, in overleg met de president Perez, de wijste partij en nam, enkele uren na de dood van Gaitan, de liberalen met hun nieuwe leider Dario Echandia, in zijn kabinet op, waarbij de portefeuilles gelijkelijk verdeeld werden. Het hele verloop van dit incident is raadselachtig. De moordenaar is neergeslagen en zo verminkt, dat hij onherkenbaar is. De opstand ging zo methodisch in zijn werk, dat een organisatie van tevoren moet opgezet zijn. Waarom juist de vergaderzaal der verenigde Z.A. mogendheden het doelwit moest zijn en waarom juist een groot aantal kerken in brand gestoken werden, dit alles is makkelijker te verklaren, als men achter de opgewonden liberalen, die trouwens spoedig bevredigd waren, terwijl de schiet- en brandpartijen drie dagen hebben geduurd, een communistisch complot,
rechtstreeks of zijdelings door Moskou opgezet, om Marshall te compromitteren, zo niet te liquideren, aanvaardt. De Columbaanse regering en ook Truman en Marshall zijn er zeker van, dat Moskou ook hier de hand in het spel had.
Al het voorafgaande mocht gedurende de maand April in Europa en men mag wel zeggen in de hele wereld slechts geringe belangstelling wekken: de aandacht was geconcentreerd op Italië, waar de verkiezingen antwoord zouden geven op de beslissende vraag, of de Sovjet tot de Middellandse Zee en tot West-Europa zou doordringen. Het ging om het behoud van de persoonlijke vrijheid en van de godsdienst in Europa. Dat meer dan vijf millioen Italianen, die in hart en nieren katholiek zijn, de betekenis van deze strijd niet inzagen en, misleid door de propaganda van Togliatti, Longo en Nenni, meenden, dat een goed christen een volgeling van het communisme kan zijn, en dat de overwinning van het communisme hen welvaart zou brengen en tot welgestelde grondbezitters zou maken, niet
| |
| |
tot andere gedachten waren te brengen, is een bewijs, dat in Italië nog grote behoefte is aan juiste voorlichting en niet minder aan doortastende sociale hervormingen. Alcide de Gasperi zou met zijn christendemocratische partij alleen de overwinning niet behaald hebben. De levensmiddelen-propaganda door Amerika gevoerd, de buitenlandse brieven, zoals die uit Nederland, hebben voorzeker velen tot nadenken gebracht. Maar Moskou zelf, heeft, om onverklaarbare redenen, door tot driemaal toe de afstand van Triëst te weigeren, zijn Italiaanse aanhangers in een moeilijk parket gebracht. De grote stoot tot het succes is echter gegeven door de Katholieke Actie met haar drie millioen leden. Omdat het hier ging om het behoud van geloof en Kerk was de katholieke Actie volkomen gerechtigd in te grijpen. Haar leider, professor Luigi Gedda, heeft zijn leden weten te bezielen. Zij hebben geen dorp en geen huis overgeslagen om de mensen over te halen te gaan stemmen en anti-communistisch te stemmen. Aldus is de overwinning voor de Gasperi tot stand gekomen, niet zozeer door een vermindering van communisten - zij zijn van 38% tot 31% gedaald - maar door de overweldigende opkomst van de gebruikelijke thuisblijvers.
Het resultaat is dan ook boven alle verwachting. Van de 574 zetels in de Kamer van Afgevaardigden heeft de Chr. Dem. Partij er 307 verkregen en is derhalve in de meerderheid. Het 'Volksfront' telt ruim 100 leden minder: 182. Voor de Senaat is de uitslag niet zo gunstig: de Chr. Dem. bezetten 148 zetels en het Volksfront 119. De verklaring hiervan is, dat 107 senatoren benoemd worden, omdat zij zich tijdens het verzet verdienstelijk hebben gemaakt en van het Volksfront zijn dit er 45, terwijl de Chr. Dem. slechts 18 zulke benoemde leden bezit.
De minister-president heeft zijn conclusie getrokken uit de verkiezingen en verklaard, dat het volk een actie verwacht tegen werkloosheid en een program van landbouwhervorming. Dit alles zal uitgevoerd worden, doch op één noodzakelijke voorwaarde: handhaving van de vrijheid. 'Het Italiaanse volk moet vrij zijn over zijn eigen lot te beslissen. Onze democratie moet een buitenlandse politiek voeren, die economische samenwerking met volken, die sterker zijn dan wijzelf, en solidariteit met alle vrije en democratische volken ter wereld aanmoedigt.'
Z.H. Paus Pius XII toonde zich eveneens zeer verheugd over deze afloop. 'Deze dag zal als een gedenkwaardige worden opgetekend in de annalen van de Italiaanse geschiedenis. De hoop licht thans weer op aan de Italiaanse hemel.' Tevens wees Z.H. op de bovennatuurlijke factor, die tot de zegepraal heeft bijgedragen: nl. het gebed van alle gelovigen. 'Uit alle werelddelen bereiken Ons berichten, waarin Ons medegedeeld wordt, hoe Onze kinderen zich op het gewichtig ogenblik eenparig en spontaan tot de oneindige God hebben gewend met de bede, dat Hij Zijn zaak zou verdedigen tegen de dwaling en de onrechtvaardigheid.'
De nederlaag heeft verwarring gebracht in de gelederen der communisten. Een vergadering der Nenni-socialisten besloot, dat de partij bij de jongste verkiezingen gefaald had en gaf uiting aan haar wantrouwen jegens Nenni en andere leiders. Nenni moet het veld ruimen. Of Togliatti zich als leider der communisten zal staande houden, is nog te bezien. Tegen eventuele onlusten heeft de regering zich scherp gesteld en zij is machtig genoeg, zij het met geweld, elke poging tot revolutie de kop in te drukken.
| |
| |
| |
Nederland
Een symptoon dat de verhouding van de Indonesische Republiek tot Nederland nog niet is wat zij behoorde te zijn, is de ontvangst, die de Nederlandse delegatie te Djokja ten deel is gevallen. Vooreerst was de trein waarmee de delegatie uit Batavia vertrokken was, aan de demarcatielijn nodeloos lang opgehouden. Bij aankomst aan het station te Djokja begroette een onwelwillende menigte de Nederlandse afgevaardigden met de kreet 'Merdeka', zij drong op, bracht de delegatie in verwarring en had het vooral gemunt op het hoofd ervan Abdoelkadir, die bespuwd en geslagen werd. De zwakke Indische politiemacht bleef tamelijk werkeloos toezien. Het hoofd der republikeinse delegatie Moh Roem was tijdig verdwenen. Nadat hij van het gebeurde kennis had genomen, bood hij, vergezeld door de sultan van Djokja, te Kalioerang verontschuldigingen aan. De Nederl. Indische regering was hiermee niet tevreden. Te meer, omdat radio-commentaren het gebeurde trachtten goed te praten en zich aan vijandige opmerkingen te buiten gingen. Ook de voorlopige federale regering miste een ruiterlijke afkeuring en een verontschuldiging van de republikeinse regering zelf met de belofte, dat de verantwoordelijke personen zullen gestraft worden. Zij was van oordeel, dat de juiste atmosfeer voor de in gang zijnde besprekingen door deze daad was vertroebeld en dat vruchtbare arbeid onder die omstandigheden niet te verwachten is. Toen eerst heeft de regering zelf officieel haar leedwezen over het incident betuigd en de vereiste beloften voor de toekomst afgelegd.
De communistische wethouders van Amsterdam zijn niet gezwicht voor het verzoek van hun zetels op te staan. Om ze zoveel mogelijk onschadelijk te maken, heeft de gemeenteraad besloten een zevende wethouder te benoemen, zodat een nieuwe verdeling der wethouder-portefeuilles de twee communisten van alle aandeel aan het stedelijk bestuur zal uitsluiten. Natuurlijk is dit een scheve verhouding. Weshalve de regering een wetsontwerp ter aanvulling van de bestaande provinciale en gemeentewet heeft ingediend, waarbij de leden in deze lichamen, die niet meer het vertrouwen hebben van hun collega's verplicht worden af te treden.
K.J.D.
| |
Belgie
Sinds de jongste oorlog wordt Europa zich bewust van de noodzakelijkheid, de omvang van haar politieke organisatie aan de grootte van haar productiekracht enerzijds, aan de machtsuitbreiding van haar tegenstanders en mededingers anderzijds, aan te passen om aan de verstikking in het netwerk van de staatsgrenzen, en aan de verplettering tussen twee blokken, het Russische en het Amerikaanse, te ontkomen.
Het is overigens niet bij een bewustwording gebleven. Met het Benelux-Akkoord van 5 September 1944 en het Pakt van Brussel van 17 Maart 1948, werd de reorganisatie van Europa reeds ingezet; vooral met het Pakt van Brussel, waarin naar de principes verwezen wordt, die van Europa meer dan een aardrijkskundige uitdrukking moeten maken.
Het financieel herstel van de Vijf werd door de onderscheiden ministers voor financiën, te Brussel samengekomen, onder de ogen genomen; terwijl
| |
| |
de militaire deskundigen van de Vijf, te Londen, de standaardisatie der wapenen (vooral van het kaliber der munities), alsook de oprichting van een gemeenschappelijk oppercommando onderzochten. Wij weten reeds, dat de U.S.A. een vragenlijst aan de militaire deskundigen hebben overgemaakt, hetgeen laat vermoeden dat de O.E.E.C. wellicht met een militaire hulporganisatie zal worden aangevuld. Thans weten we nog niet of de U.S.A. erin zullen toestemmen, ten minste een deel van de Marshallhulp aan te wenden tot het herstel van de economische betrekkingen tussen de Europese landen; hetgeen volgens de ministers voor financiën hoogst noodzakelijk is.
Middelerwijl worden de banden tussen Zuid en Noord dichter toegehaald. Begin Mei kwamen deskundigen van de Beneluxlanden samen, om een plan tot herstel van de Nederlandse economie te ontwerpen; over enkele dagen wordt vermoedelijk het militaire akkoord tussen België en Nederland ondertekend. De 17e April werd zelfs - is het niet te vroeg? - een 'Benelux-Commissie tot Eénmaking van het Recht' plechtig geïnstalleerd. Aldus worden de economisch-politieke voorwaarden geschapen voor de saamhorigheid der Nederlanden als hoeksteen van het Westen.
Hoe schril steekt onze bekrompen binnenlandse politiek niet af tegen dit internationaal gebeuren. Terwijl de Heer Spaak in de Verenigde Staten aan het onderhandelen is, wijzigt de Heer Troclet, Minister voor Arbeid en Sociale Voorzorg, door het onwettig en partijdig Besluit van 12 Maart 1948 de verdeling der Staatstoelagen ten behoeve van de verzekeringsorganen tegen ziekte en invaliditeit, in het nadeel van de Christelijke Landsbond der Mutualiteiten; dient Mevr. Blum een agressief voorontwerp in van verslag over de begroting van Volksgezondheid en Gezin, waarin zij stelling neemt tegen de gesubsidieerde vrijheid; voert de Heer Kamiel Huysmans, Minister voor Openbaar Onderwijs een politiek door, die tot de ondergang van het Vrij Hoger Middelbaar Onderwijs leiden moet.
Bij de bespreking van zijn begroting, begaat de Heer Huysmans de onvergeeflijke fout de beslistheid van de Volkspartij, die hij op een principiële stelling heeft teruggedrongen, te onderschatten, en brengt dienvolgens de regering in gevaar. De aanneming van de begroting wordt evenwel tot na de terugkeer van Minister Spaak uitgesteld. Doch terwijl deze een verzoeningsformule aan het zoeken is, waarover de beide regeringspartijen zich akkoord kunnen verklaren, publiceert de socialistische groep van de tweede kamer een dagorder, waarin zij het standpunt inneemt, dat ondertussen door Minister Huysmans zelf verlaten was. Het is dan ook in zeer ongunstige voorwaarden, dat Minister Spaak, de 5 Mei, een laatste en schitterende poging doet in de tweede kamer, om het vertrouwen van zijn meerderheid voor de regering terug te winnen. Na de koudvochtige interventie van de Heer Buset, verklaart hij dan ook, en wel vooraleer de begroting in stemming wordt gebracht - dit om de innerlijke verdeeldheid van zijn eigen partij niet openbaar te maken - dat de regering ontslag neemt.
De aanval op de regering, en de crisis die er het gevolg van is, werd ongetwijfeld door het Bureau van het Centraal Comité van de Socialistische Partij beraamd. 'Ce bureau représente l'aile extrême-gauche du parti. C'est lui qui, quelques jours avant la libération du Roi, profitant du fait
| |
| |
que Mr Spaak était à San Francisco, a, sans consulter le parti, réclamé l'abdication de Léopold III. C'est lui qui a cherché au mois de décembre dernier, à saisir le premier prétexte venu pour empécher le gouvernement de faire une déclaration collective sur l'honneur du Roi. Aujourd'hui il cherche à rallumer la “guerre scolaire” en Belgique' (L'Occident, 1948, nr 84).
Het is hetzelfde bureau dat, het nationaal belang en het prestige van de parlementaire democratie ten spijt, de moeilijkheden thans nog op de spits drijft; op gevaar af een kamerontbinding en nieuwe verkiezingen uit te lokken. Het vreest misschien, dat een België en een Europa die, naar de wens van de Heer Spaak, in het teken zouden staan van de verzoening tussen Socialisme en Christendom, opnieuw Christelijke gemeenschappen zouden worden. Dan maar liever het avontuur!
Indien vele socialistische leiders aldus nog in den ban leven van een achterlijk anticlericalisme, dan moeten we ook betreuren, dat een deel van de Vlaamse Jeugd een volksnationalisme beleidt, dat, in deze overgangstijd van de nationale tot de continentale staat, even verouderd is als het stadsnationalisme van onze voorouders in de Bourgondische tijd. Dit is de zorgwekkende conclusie, die zich aan de onbevooroordeelde toeschouwer, op het Paascongres der Vlaamse Jongeren, te Antwerpen, opdrong. Het is zaak van de regering en van de leidende partij-instanties een jeugd, die door onverbiddelijkheid in de repressie en kleinzieligheid in de politieke strijd werd afgestoten, door een besliste koerswijziging voor de taken van deze tijd terug te winnen.
De 8e Mei 1948
A.V.S.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd