|
| |
| |
| |
De Katholieke Kerk in de Verenigde Staten
door Gerald Ellard S.J.
Gedurende de vacantiemaanden van het jaar 1936 bracht Kardinaal Pacelli, toenmaals Pauselijk Staatssecretaris, enkele weken door in de Verenigde Staten. Per vliegtuig reisde hij van de ene bisschopsstad naar de andere en was aldus in de gelegenheid om met de meeste van onze 98 residerende bisschoppen persoonlijk te confereren. Drie jaar later vierde de Amerikaanse hiërarchie haar 150 jarig bestaan en bij die gelegenheid stuurde de doorluchtige bezoeker, sindsdien Paus Pius XII, een encycliek 'Sertum Laetitiae' (AAS 31,635-644), over den vooruitgang en de noden van de Kerk in ons land. De brief toonde 'een grondige kennis van de Amerikaanse toestanden... een sympathiek begrijpen van de moeilijkheden, die de bisschoppen met vernieuwden ijver zouden zoeken op te lossen', zo verklaarden eenparig de Amerikaanse bisschoppen. Wat wilde Zijne Heiligheid bij ons vooral prijzen, en welke tekorten klaagde Hij aan? Om die concrete punten te situeren is het goed eerst in een paar woorden vooraf te zeggen, welke de positie is van het katholicisme in ons land.
Ons volk is geen heilig volk: men heeft het genoemd 'nachristelijk' ras, Christenen, die omdat zij verdeeld zijn over een groot aantal niet-katholieke sekten, geen hoge eisen stellen in zake geloof, zeden of eredienst. Behalve in het uiterste Zuiden kent de massa der protestanten geen vaste dogma's. Welke daarvan de gevolgen zijn, kan men zich voorstellen. Vreemd genoeg weet niemand precies hoeveel gedoopte katholieken er leven onder de 146.000.000 inwoners, want een telling volgens de religie bestaat er in Amerika niet. Wel weten wij, dat er 120 diocesen zijn en één Apostolisch Vicariaat (Alaska). Er zijn 38.980 priesters; zij bedienen 14.523 parochies, de missiestaties niet meegerekend. Maar het aantal katholieke leken schatten zonder op een telling te mogen steunen blijft louter gissing, en die gissingen schommelen dan ook tussen 28 en 46 millioen. Dit laatste cijfer is afgeleid uit de dienstplicht: de legerdienst omvatte alle jonge mannen, en nu bleek dat een derde van het effektief uit katholieken bestond; dus zouden de katholieken een derde der bevolking uitmaken, dat is 46 millioen.
| |
| |
Maar of er nu 30 millioen zijn of 46, (het hoogste cijfer benadert zeker het dichtst de werkelijkheid) de Amerikaanse katholieken zijn uiterst ongelijk over het land verdeeld. Ongeveer 80% van hen leven in steden, en, ruw geschat, slechts 20% op het platteland. Bovendien liggen al die 'katholieke' steden, op New Orleans en San Francisco na, binnen een betrekkelijk kleine vierhoek, gevormd door Boston en Baltimore aan de noordelijke helft van de Atlantische Kust, en Milwaukee en St. Louis in het midden van het vasteland. En vlak bij die steden liggen gebieden waar amper een paar katholieken leven. Een voorbeeld: de stad St. Louis is een der meest 'katholieke' van het land, maar in het diocees (27.000 vierkante mijl) liggen zes districten, samen 5000 vierkante mijl, waar geen priester leeft, en tien districten, samen meer dan 6000 vierkante mijl, met voor elk district een priester. Dus, in de onmiddellijke nabijheid van een der machtigste katholieke centra, ligt een gebied zo groot als België, waar slechts enkele zeldzame katholieken wonen. Over de rest van het land zijn de katholieken zeer verspreid, en in geen enkel groot gebied vormen zij de meerderheid der bevolking. Al slaat ook op onze staat de spreuk: 'In God we trust', 'Op God bouwen wij': wij moeten ook op de loyale gezindheid van onze niet-christelijke buren bouwen, en trachten samen met hen een demokratisch vaderland te grondvesten, dat tevens is Christus' 'Rijk van rechtvaardigheid, liefde en waarheid'.
| |
De lichtpunten die Paus Pius XII prees.
'In uw land', zo schrijft de Paus, 'bloeit een leven, dat de genade van de H. Geest in het innerlijke heiligdom van uw harten voedt. De gelovigen zijn talrijk in uwe kerken.' In scherpe tegenstelling met de gebruiken van veel katholieke landen liggen ongeveer alle bedrijven, behalve dan vervoer en diensten van openbaar nut, op Zondag stil. Het geregeld bijwonen van de Zondagmis is de eerste test voor een praktizerend katholiek, en ruw geschat gaan 70% van de katholieken 's Zondags naar de kerk. Kardinaal Suhard verklaarde aan de pers (16 Februari 1946): 'Ik ben diep onder den indruk van het gedrag der officieren en soldaten uit Amerika in onze kerken te Parijs. Het is duidelijk, dat zij de publieke Godsverering beschouwen als een persoonlijke verplichting, en niet louter als iets wat goed staat'.
'Zij naderen ter H. Tafel' gaat de Paus verder, 'om er het Brood der Engelen, het Voedsel der Sterken te ontvangen.' Dikwijls hoorden wij dergelijke blij bewonderende opmerkingen van reizigers uit Europa, die verbaasd stonden over de menigte communicerenden op Zondagmorgen en zelfs op gewone weekdagen.
| |
| |
Duizenden ontvangen de H. Communie zo dikwijls ze daartoe de gelegenheid hebben.
'Met grote godsvrucht worden bij u de Geestelijke Oefeningen van Sint-Ignatius gevolgd in gesloten retraites', is de volgende verklaring van Zijne Heiligheid. Praktisch elke belangrijke maatschappelijke groep beschikt over retraitehuizen voor mannen en voor vrouwen. In al die retraitehuizen zijn er week-end retraites; in vele ieder jaar vijftig retraites van Vrijdagavond tot Zondagavond; in sommige gaat men nu ook retraites midden in de week geven, als ook van Maandagavond tot Donderdagmorgen. De invloed van deze vele retraites op het geloofsleven van de deelnemers groeit van jaar tot jaar.
'Velen luisteren naar de stem van God die hen roept, en ontvangen het Priesterschap of omhelzen de kloosterlijke staat'. Als enig commentaar willen wij hieraan toevoegen, dat wij op dit ogenblik in de Verenigde Staten 22.950 priesterstudenten tellen (religieuzen en seculieren) en niet minder dan 139.218 geprofeste Zusters, een machtige acies ordinata voor het vele werk dat wacht.
De Paus gaat verder: 'Terecht bewonderen buitenlandse bezoekers de organisatie en de leiding van uwe scholen, de vrijgevigheid van de gelovigen waarvan zij afhangen, de zorg waarmee zij bestuurd worden.' Wij beschikken slechts over de statistieken van 1945. Toen waren er 211 katholieke inrichtingen voor Hoger Onderwijs (Universiteiten inbegrepen), met 102.655 studenten, 2143 scholen voor middelbaar Onderwijs (voor studenten van ongeveer 13-17 jaar) met 477.190 leerlingen. Wat het lager onderwijs betreft, dat in het Amerikaans systeem acht jaar omvat, beschikken de katholieken over 8036 scholen met 2.141.913 leerlingen. Bij het L.O. wordt het onderwijs voor ongeveer 95% gegeven door religieuzen, vooral door Zusters. In het middelbaar en hoger onderwijs mogen wij de verhouding schatten op 75 en 50%. Hoe indrukwekkend die cijfers ook mogen schijnen, vooralsnog bereiken wij slechts de helft van onze kinderen in het lager onderwijs, en in de hogere graden is de verhouding nog veel geringer.
'Missiegenootschappen als b.v. het Werk voor de Voortplanting van het Geloof zijn er goed ingericht en zeer actief. Door gebed, stoffelijke hulp en op vele andere wijzen bevorderen zij met voorbeeldigen ijver de verbreiding van het Evangelie.' Zijne Eminentie Kardinaal von Preising reisde gedurende dezen winter en in de lente door het land; toen men hem bij het einde van zijn reis vroeg de Amerikanen te typeren in één woord, dacht hij een ogenblik na, en noemde ze 'Weitherzig' en daarmee bedoelde
| |
| |
hij, zoals hijzelf zei: 'verdraagzaamheid, sympathie, en begrip, met daarbij gulle vrij-gevigheid.' Deze vrijgevigheid heeft in de jaren sinds den eersten Wereldoorlog geleerd ook de missie in de heidenlanden te steunen.
Toen de H. Vader verschillende speciale missies prees, die in de Staten bloeien, vestigde hij de aandacht op 'de missie onder de Indianen en de Negers..., die Wij goedkeuren en aanbevelen omdat deze ingegeven worden door een bijzondere liefde voor uw medeburgers'. Dan, alsof Hij hardop dacht, ging de Paus verder: 'Wij bekennen, dat Wij een zeer bijzondere, vaderlijke liefde, die zonder twijfel Ons door den hemel ingegeven is, gevoelen voor de Negers die onder u wonen. Want Wij weten, dat zij op gebied van godsdienst en opvoeding een speciale zorg en hulp nodig hebben, en dat zij daarvan verstoken blijven. Daarom smeken Wij van den hemel overvloedige zegeningen af en Wij bidden om een vruchtbaar welslagen van al degenen die zich geheel aan hun zorg hebben gewijd.' Zo raakte Zijne Heiligheid tactvol maar onmiskenbaar een van de wonde plekken aan van onze katholieke gezondheid: een liefdeloosheid voor en een superioriteitsgevoel tegenover de Negers.
Diocesane en andere organisaties oogstten den lof van den H. Vader: Diocesane liefdadigheidsinstellingen, de Katholieke Actie, de Congregaties van O.L. Vrouw, de Broederschap der Christelijke Leer, de 'Holy Name Society', en de centrale organisatie onder de Bisschoppen, die alles leidt, de 'National Catholic Welfare Conference'. Het initiatief en de ijver van den clerus zowel wereldlijke als regulieren, en de stille dienstvaardigheid van duizenden vrouwelijke religieuzen waren het voorwerp van speciale lof.
| |
Schaduwzijden en Tekorten.
De Plaatsbekleder van Christus begint met ons eraan te herinneren, dat de ware Christen altijd een Apostel is, een soldaat in actieve dienst, en dat tot den dood toe, een handig en verstandig ijveraar voor Christus' zaak. Met de hulp van onze pogingen moet Christus' licht de geesten der mensen verlichten, hun handelingen richten, en het gehele lichaam der samenleving doordringen voor het geestelijk heil.
Want Pius XII vond in Amerika een zeer zieke samenleving. Stoffelijke rijkdom voldoet den mens niet; hij kan hem ook niet voldoen. Dat in Amerika de meesten weigeren God te erkennen als de Bron en de Gever van de Wetten van het leven, bracht millioenen mensen tot den toestand in de volgende woorden beschreven:
| |
| |
'Dan staan er op ongebreidelde en blinde egoïsten, de dorst naar genot, de ondeugd van dronkenschap, onzedige en weelderige kleding, uitgebreide misdadigheid zelfs onder de jeugd, de begeerte naar macht, verwaarlozing der armen, zucht naar ziekelijke weelde, de vlucht van het land naar de stad, lichtzinnigheid bij het aangaan van een huwelijk, echtscheidingen, de vernietiging van de familie, de verkoeling van liefde tussen ouders en kinderen, geboortebeperking, de verzwakking van de volkskracht, de vermindering van den eerbied voor het gezag: slaafsheid of opstand, verwaarlozing van de plichten jegens zijn land en het mensdom'.
Dit sociaal milieu moet door de katholieken gekerstend worden. Hoe reageert dat milieu op de actie der katholieken? Onder de kwalen opgesomd in die verschrikkelijke litanie zijn er zóveel, die in verband staan met den ondergang van het gezin, dat het noodzakelijk is den toestand van het katholieke huisgezin in dit land van wettelijke erkende promiscuïteit van dichtbij op te nemen. Niet zo lang geleden ontmoette ik een priester uit België die nu hier verblijft. Zijn eerste ondervindingen bij het priesterwerk hier deden hem teruggrijpen naar zijn studieboeken, om de kerkelijke huwelijkswetgeving opnieuw en in detail te bestuderen. 'In België,' zei hij, 'zijn ongeveer al de katholieken gehuwd volgens wet en recht van de Kerk. Daar hoeven wij geen specialisten te zijn in huwelijksproceduren'. Maar in Amerika is dat helemaal anders.
Ik heb hier voor mij een brief van een der meest 'realistische' bisschoppen van Amerika. Jaren lang had hij speciaal getrainde mannen voor een onderzoek van huis tot huis naar de katholieke gezinnen in zijn diocees. Hij schrijft: 'Een ander resultaat van het onderzoek was de vaststelling, dat op vijf huwelijken, waarbij minstens een van de partijen katholiek is, er één ongeldig is, ofwel omdat het alleen voor den vrederechter werd gesloten of voor een dominee, ofwel omdat een van de partijen gescheiden was.' Dat betekent, dat wij een enorme groep van 'halve katholieken' hebben, van katholieken, die niet tot de sacramenten naderen en het ook niet kunnen vóór hun huwelijk in orde is gebracht. Ongetwijfeld ligt hier de zwakste plek bij onze gelovigen: voor de clerus is het een zwaar probleem. Elke parochie zou moeten beschikken over een priester, die als enige opdracht heeft ongeldige huwelijken te wettigen, en zo doen vele grote parochies het inderdaad. Verdere bijzonderheden hiervover kan men vinden in The Priest, I (1945), 'The Leakage is Terrific', door Sacerdos.
'Wij verheffen Onze stem tot een droeve klacht over het feit, dat in vele scholen van uw land Christus veracht wordt en miskend, dat de verklaring van het heelal en het mensdom binnen
| |
| |
de enge horizonten van materialisme en rationalisme besloten blijft: Men zoekt naar nieuwe opvoedingssystemen, waarvan voor het intellectuele en morele leven van de natie niets anders te verwachten is als een treurig verval.' Deze woorden beginnen nu reeds bewaarheid te worden bij zo vele niet-katholieken in Amerika; en het vreselijke gevaar voor een democratie, die berust op christelijke opvattingen, welke aan de meerderheid van onze burgers niet meer worden geleerd, dwingt eindelijk de opvoeders te kiezen tussen twee alternatieven: 'Geef godsdienstonderricht', ofwel 'Geef de hoop op voor de toekomst van de Republiek'. Het programma voor een radikale ommekeer op dit gebied is nog in wording, maar alwie begaan is met de toekomstige bloei van de Verenigde Staten, om het even op welk gebied, moet de ontwikkeling nagaan welke de opvoeding in de volgende tien jaar in dat land zal doormaken.
Het heeft er nu de schijn van, dat de grote strijd voor Christus en tegelijk voor Amerika inzake opvoeding gewonnen is. Dezelfde strijd moet eveneens en tegelijkertijd geleverd worden tegen het God-loze familieleven, het kinderloze huwelijk, en het algemeen verspreide misbruik der echtscheiding.
In de laatste delen van de Encycliek drong Z.H. aan op: 'voortgezette studie bij de priesters die reeds in de zielzorg staan, studie zowel van profane als religieuze wetenschap; het inrichten en leiden van onderwijs voor volwassenen, in de vorm van studie-clubs en leeszalen; het gebruik van de radio in dienst van den godsdienst en van onze sociale actie, zonder eigenbelang, zonder toe te geven aan populariteit, onpartijdig, sprekend in naam van God, voor zijn Aanschijn in Christus; voortgezette hulp voor de bisschoppelijke katholieke Universiteit te Washington en het Amerikaans College te Rome.'
Dan volgt een hartstochtelijk pleidooi voor nieuwe inspanningen op sociaal gebied: daar zijn rauwe wonden te helen: 'Een vraag van overgroot belang hebben Wij nog te behandelen: de sociale kwestie, die niet opgelost is, en reeds lang onrust wekt in het land en haat zaait tussen de verschillende klassen van het volk. Gij weet goed, welke vorm zij aanneemt in Amerika, welke bitterheid en wanorde zij voortbrengt. Daarom is het niet nodig daarover verder uit te weiden. De grondslag van geheel de sociale orde is, dat de goederen, die door God voor alle mensen geschapen zijn, ook iedereen zouden bereiken onder leiding van rechtvaardigheid en met de hulp der liefde.'
De punten waarover Zijne Heiligheid verder uitweidt zijn: Rechtvaardigheid en naastenliefde laten veel te wensen over, zowel armen als rijken hebben behoefte aan beide; een recht- | |
| |
vaardig familieloon is noodzakelijk; voorzorgen moeten getroffen worden tegen werkeloosheid; ieder moet het recht bezitten zich bij verenigingen aan te sluiten; bedrijfsgroeperingen voor landbouwers en andere groepen; beroepsgroeperingen moeten ook georganiseerd worden.
'Welke glorie zou niet ten deel vallen aan het Amerikaanse volk, dat van nature geneigd is tot grote ondernemingen en tot vrijgevigheid, indien het de verwarde sociale toestanden kon ordenen in het licht van het Evangelie, en zo de grondslag leggen voor een betere toekomst! Om dat te bereiken, moet de macht niet versnipperd worden door onenigheid, maar integendeel versterkt worden door eendracht.'
Leiders voort te brengen voor hun welmenende medeburgers, dit is de laatste opdracht, welke de Paus ons in zijn brief meegaf.
Een nieuw gebied, waarop de Amerikanen zich nu verdienstelijk gaan maken, zijn de wereldzendingen van het Vaticaan. Meer en meer, vooral sedert den laatsten oorlog, worden burgers van de Verenigde Staten uitgekozen om tijdelijk of voor goed hun diensten te betuigen in speciale missies van het Vaticaan over de gehele wereld, terwijl ook anderen hun werkkring krijgen op de secretarieën van het Vaticaan te Rome.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd