De Stem. Jaargang 19

[p. 128]

Verzen
Door J.D. Bierens de Haan

Dolend lied

Scimus quod omnis creatura ingemiscit.
(Rom. VIII, 22.)

Wie heeft verstaan wat drijft àchter 't geluid
van wind en stormen zwalpend over de aarde?
Nu zwijgt de wind; een vogel zingt zich uit.
'k Zie wilde bloemen wassen in mijn gaarde -
Weet gij wat haast van uur en tijd beduidt?

'k Hoor stemmen vluchten, en het firmament,
zoo straks door zon bestraald, dekt zich met wolken,
die drijven naar een landstreek onbekend.
De wat'ren jachten met hun wentelkolken...
O immer onbevredigd element!

Spreek zacht, want heden is de morgenstond
vol schijnbre rust en onontwaakte stilte.
Opeens, hoort gij dit lied dat ongegrond
heft aan te zingen, en het klieft de mildte
van dit verholen uur - uit welken mond?

Wat zingt die stem en haar verbaasd gezang
dat stijgt en - zwijgt? Daar komen menschenschreden
langs dezen landweg. 'k Luister naar hun gang
terwijl zij ijlings naar welk doelwit treden?
(Wat duren opgelette dingen lang!)

Eens zat ik neer in hooge kathedraal,
leeg van geluid en menschen, en het donker
zonk neer bezwijmend in die zuilenzaal.
Op eenmaal uit een hoog gewelf weerklonk er
een orgelklank en zong zijn wondertaal.

[p. 129]

 

Toen zweeg 't geluid, en in dit zwijgen werd

 

de ziel die 't hoorde in landen weggedreven

 

ver als een wereld door de nacht be-sterd,

 

bleef over diepten en afgronden zweven,

 

tot ze uitgeput zonk in die sterrenvert'. -

 

 

 

Wie heeft gehoord het binnen-in-geluid

 

in 't klokkeluien, en het lang uithalen

 

van een violoncel, die kloeg zich uit

 

tot de' einder van verlaten nevenzalen?

 

Wie weet wat deze galm beduidt?

 

 

 

Waaròm dreven die wolken ver van huis?

 

Wat joeg ze voort? Wat zegt het heimlijk klagen

 

en de gedempte roep van windgesuis

 

in populieren? Vragen, aldoor vragen!

 

Wat wentelt in het golfgedruis?

 

 

 

Ik zag het licht neerstralen op het veld;

 

zeg welke Drift achter dit licht verbleven

 

onzichtbaar in dit zichtbre nedersnelt

 

om in ondenkbre verten uit te streven -

 

een drift die niet met snelheidsmaten telt? -

 

 

 

't Is al Versmachting. Niets is nog bevrijd

 

van dezen dorst om, ingaand in zichzelven

 

te ontkomen aan de zwalping van den tijd;

 

eer bleekt de heete zon aan haar gewelven! -

 

 

 

U zij o God dit dolend lied gewijd.

[p. 130]

Onsaamhangende gepeinzen bij het haardvuur

Zijn de blinden toegesloten?
Luister dan naar 't oud verhaal
dat mijns harten huisgenooten
kennen, elk in de eigen taal.
Doof de lichten, zit hier neder bij het haardvuur in de zaal.

Zie de vlammen laaie' ontstoken
uit het glanzend beukenhout,
Steigrend en weer weggedoken
in hun asch, en eensklaps boud
zegevierend in een vuurge en wilde wervling opgestouwd.

Toen de Demiurg zijn aarde
zonnen en planeten schiep
dreef zijn vuurziel door de gaarde
van het vormloos werelddiep,
tot zijn woord uit warrigen chaos vorm na vorm tot aanzijn riep.

Is het vuur in de geschapen
werelden tot vorm gestold,
't wacht als in een wakend slapen
of de vorm als was versmolt,
en in blinkende gedaanten de oude vlam zijn vaan ontrolt.

Wie heeft ooit het vuur bedwongen
als het door de wereld laait,
met verdeelde flikkertongen
als een wilde stormwind waait,
en doorheen ontzette volken zijn gescherpte zeisen zwaait?

[p. 131]

 

Hoed u 't inlijk vuur te dooven

 

dat voor kilte uw hart bewaart,

 

godsdrift neergestort van boven

 

die vervoerings vreugden baart,

 

met zijn lichten en gedichten door de menschenzielen vaart.

 

 

 

't Vuur ontsteekt in ziel en zinnen

 

hoop en wanhoop, liefde en haat,

 

krijgerslust en wereldminne

 

waar zijn schicht naar binnen slaat.

 

Geen geluk zal 't lot verwinnen, dat niet uit de vlam ontstaat.

 

 

 

Maar zal 't brandend wereldleven

 

nooit verkillen in zijn gloed?

 

moet niet alwat hoogstijgt sneven

 

na zijn allerlaatsten groet?

 

is de vuurvlam uitgezonderd van wat elk ervaren moet?

 

 

 

Eens gaat ook het vuur ten onder

 

in zijn eigen duisternis

 

als de stof van 't vlammenwonder

 

mettertijd geslonken is

 

en de gloed is uitgeschenen met zijn laatste heugenis.

 

 

 

'k Voel de nacht, die haar spelonken

 

over mijn gedachten spant,

 

waar de slaap ligt neergezonken

 

die het denken overmant,

 

en - wij zitten nog te zamen waar het mindrend haardvuur brandt.

 

 

 

'k Geef mij over nu aan 't zwijgen

 

wijl slechts 't einduur van de nacht

 

ons nog blijft terwijl het eigen

 

hart op rust na peinzen wacht,

 

en door prille vogelstemmen de' eerste roep wordt uitgebracht -

 

 

[p. 132]

 

Ach, 'k verdoolde in mijn bespieglen

 

over 't vuur dat voor mij blinkt,

 

nu de vlammen zachter wieglen

 

en gestaag de houtmijt slinkt,

 

en - ik zou 't verhaal vermelden dat in mijn geheugen klinkt.

 

 

 

Het verhaal is uitgebleven.

 

Was het al te droef wellicht

 

om te worden weergegeven

 

in een simpel menschendicht? -

 

Open de gesloten blinden, want ik zie het morgenlicht!