De Stem. Jaargang 18

[p. 1024]

Varium
Door Dirk Coster
Meer soepelheid

Wij leven in een best land. Bij het regeeringsjubileum hebben wij het onophoudelijk gehoord. En terecht overigens. Arbeidszin, nuchterheid, een groote mate van trouwhartigheid, die, als overheerschende eigenschappen, zich ook in de orde van ons maatschappelijk organisme hebben vertolkt. Noemde ook zelfs ‘le Matin’ ons land niet, in een hoofdartikel, ‘l'oase de l'Europe?’ Maar overigens: wat zijn we stroef, wat zijn we stug, om niet te zeggen saai! Ach, als we den Belgique niet zoo vlak bij hadden, om de stijfheid eens uit en af te schudden, zouden we heelemaal in onze plooi vast groeien! (Al schudden wij daar, uit reactie, wel eens te driftig, want als in Lier of Brugge een toevallige Heer wankelend en zingend zijn weg vervolgt, zeggen de Vlamingen zonder aarzelen tegen elkaar ‘kijk, nen zatten Ollander’.)

Deze medidatie wil mij uit de pen, naar aanleiding van de verhouding Nederland-S.D.A.P. en de sterke toenadering die tusschen deze beide volksgroepen is ontstaan, eensdeels onder de druk van het fascisme, anderdeels door een groeiend bewustzijn van de verwikkelde werkelijkheid in de boezem der S.D.A.P. zelf, die het de leiders niet meer toeliet, de oude fiere paarden te berijden eener te simplistisch geworden levensbeschouwing.

Wij beklagen ons hier niet over de S.D.A.P. Integendeel: haar gebaar was royaal, gewoon menschelijk, zonder omwegen. De schoone rede van wethouder Boekman, op den dag van Prinses Beatrix' geboorte, geeft het karakter van dit gebaar voldoende aan. Geen Byzantinisme, maar geen dogmatisme ook, een eerlijke handreiking, een rustig constateeren: wij hebben over sommige dingen anders leeren denken. Maar van de andere zijde: welk een stroeve terug-

[p. 1025]

houding, welk een - men vergeve ons dit woord - verwaandheid, die niemand past tegen een van onze machtigste en tevens meest ontwikkelde volksgroepen. Welk een retrospectieve gelijkhebberij: als men van de kranten, of van de redevoeringen van sommige leiders der partijen kennis neemt, dan komt ons onwillekeurig het beeld voor oogen van een snibbige tante, die stijf rechtop gaat zitten met priemende oogjes, en den verloren zoon wel ontvangen wil, maar niet voordat zij den ongelukkige nog eens van den naald tot den draad verteld heeft wat een ellendeling hij is geweest, een schande voor de familie, de grijze haren van vader en tante, en dat het nu nooit meer voorkomen moet. (Dan zal tante het nog eens aanzien...)

Is het te verwonderen dat die z.g. zondaar een ‘loop naar den duivel’ tusschen zijn tanden vermaalt. En is het te verwonderen dat velen in de S.D.A.P. zich de macht herinneren die hun partij vertegenwoordigt, de groote dingen als zij in Nederland deed, de groote figuren die zij aan Nederland gaf, nu zij een eerlijk gebaar als een voetval beschouwd ziet en noode aanvaard. En dat daardoor in de boezem dier partij een verdeeldheid dreigde die wellicht anders vermeden zou zijn?

Maar een regeering heeft zich niet te storen aan het onmachtig zuur dat particulieren produceeren. Inderdaad niet! en haar houding geeft de doorslag.

Maar och arme: stroef, stug, en hoe zuinig! Bij voorbeeld: waarom klopt de voorzitter van een der kamers niet als er weer eens iemand de tijd dier kamer verknoeit om het verleden der S.D.A P. (een glorieus verleden, Heeren!) uit te meten? Een ander voorbeeld: een der voornaamste symbolische en moreele gebaren waarover een regeering beschikt zijn de onderscheidingen. Zij heeft wel niet anders. Zij zijn een uitdrukkingsmiddel, zij verleenen geen macht of geld en hebben alleen een psychologische beteekenis. Inderdaad: een enkele S.D.A.P. 'er die toevallig ook magistraat was, de voortreffelijke K. ter Laan ontving deze onderscheiding. Maar wat zou meer voor de hand gelegen hebben, als gebaar, als een spontane tegemoetkoming nu óók van de andere zijde, als duidelijk teeken eener groeiende volkseenheid, wanneer de regeering in versneld tempo, des-

[p. 1026]

noods buiten Koninginnedag om, die figuren der S.D.A.P. onderscheiden had, waarvan men als zeker kan aannemen, dat zij deze onderscheiding reeds zouden ontvangen hebben, wanneer zij toevallig geen leden der S.D.A.P. waren geweest. Maar zulke dingen zijn al te spontaan voor onze regeering, te ondeftig, te onverwacht van doodgewone menschelijkheid.

Maar het toppunt van stugge onhandigheid ten opzichte van de S.D.A.P. is bereikt in deze dagen van spanning. Nu plotseling, opzienbarend, verschijnt het regeeringsbericht, dat het beruchte legerverbod is ingetrokken. Waarom nu? Waarom niet eerder? Waarom niet ten tijde van de geboorte van Prinses Beatrix? Waarom moet elke socialist nu achter dit belangrijk bericht lezen in onzichtbare lettertjes: omdat wij niet anders kunnen of erger: omdat de angst ons drijft. Is het te verwonderen, dat zulke gestes in het kamp der S.D.A.P. wrevel wekken en wantrouwen? Een wantrouwen dat in zekere zin ongerechtigd is. Het is echt Hollandsch, het is nu eenmaal de aard van 't beestje: de kat uit de boom te kijken. En de S.D.A.P. zal haar richtlijnen er zeker niet om wijzigen. Maar het is jammer.

Ging onze regeering eens bij de Latijnsche landen in de leer, om net soepele gebaar te leeren dat met waardigheid vereenigbaar is. Voor alles zou dit beter zijn: voor de politiek, voor kunst en cultuur vooral, voor gansch het maatschappelijke verkeer dat door dit voorbeeld eveneens aan soepelheid winnen zou.