De Stem. Jaargang 3

[p. 377]

Bibliographische aanteekeningen

Everard Gewin, In den Réveilkring. Hollandia-drukkerij. Baarn 1920.

De vraag, hoe een geschrift als dit, en tegelijk de andere, hoe den Réveilkring te waardeeren, is in laatste instantie daarvan afhankelijk, hoe wij staan tegenover onderscheiden tusschen menschen en geestelijke stroomingen.

Indien wij deze gering achten, althans van minder beteekenis in vergelijking tot wat voor algemeen-menschelijk moet worden gehouden, zullen wij het Réveil hoog aanslaan. Want zeker zijn in dien kring algemeen-menschelijke motieven grootsch en hevig met elementairen hartstocht beleefd. Om maar iets te noemen: wil naar persoonlijke heiliging, zoo goed als een roepingsgevoel staat en maatschappij naar eigen ideaal te transformeeren. En dit voor het voornaamste houdende, zullen wij het in den heer Gewin goedkeuren, dat hij hierop vollen nadruk legde, in en achter alle uiteenzetting ook van wat ons zonderlingheid dunkt, het nobel-menschelijke voelbaar maakte.

Het is echter mogelijk in dit alles met den schrijver in te stemmen en dit toch te zien als eenzijdigheid. Het geestesleven der menschheid wordt opgebouwd uit menschen en stroomingen, in wie ten laatste soortgelijke motieven werken, in hen neemt dit alles naar eigen aard verschillenden vorm aan. Dit maakt het conflict der onderscheiden stroomingen onafwendbaar, hetwelk historischen voortgang mogelijk maakt; dit maakt ook, dat de later komende, die van dit conflict niet meer deel uitmaakt, het te zien heeft in wijder verband, hetwelk ook inhoudt, dat hij heeft te prijzen en te laken of, vindt men deze woorden te sterk, momenten van bijzondere beteekenis èn tekortkomingen aan te wijzen.

Het geschrift van den heer Gewin doet dit niet: ik leg het daarom met eenige teleurstelling uit handen.

Misschien zal de schrijver antwoorden: zoo ver reikte mijn doel niet. Maar dan komt het mij toch voor, dat dit beperkt doel, althans bij een, die zich uitdrukkelijk voorstelt als de godsdienstige overtuiging van den Réveilkring niet deelende, openbaart een minderachten van de onderscheiden, die er tusschen menschen en stroomingen zijn. In het bijzonder dunkt dit mij tekortkoming, waar de beschreven kring nog volstrekt niet van enkel histo-

[p. 378]

rische beteekenis is, integendeel in het heden nog geweldig voelbaar is.

Ik zou misschien niet zoo schrijven, als ik in deze wijze van teboekstelling niet een meer algemeen verschijnsel zag, waarin een element van scepsis valt te speuren. Men denke zich hetzelfde geschrift, geschreven door een geestverwant. Hoe verandert het volkomen van karakter. Wat echter dan ten volle te aanvaarden is, het doet bij den niet-geestverwant als tekort aan.

g.h. van senden

Eug. de Bock. De Historie van Grisostomos en Marcela. Uit het Spaansch van Cervantes. Houtsneden van Jozef Cantré. ‘De Sikkel’ te Antwerpen.

Hetzelfde bezwaar als bij Ogiei s ‘Gulsigheijdt’. Ook bij deze luxueuse en overzorgvuldig gedrukte uitgave kan men het mistroostig gevoel niet bedwingen, dat te veel zorg besteed werd aan te kleinen inhoud. - Wij vreezen dat ‘de Sikkel’ met deze uitgaven een verkeerde tendenz volgt. - Wil de uitgever zich toeleggen op schoone, bijna op antieke wijze verzorgde boeken maar dan liggen toch de meesterlijke fragmenten of bladzijden in onze litteratuur en overal elders voor 't grijpen! Waarom juist een weinig bemerkte en ondanks alles toch vlakverhaalde novelle te knippen uit de Don Quichot? en deze te drukken met die statige letter? - Naast de verzorging ontstaat hier de indruk van een vluchtige, ter nauwernood bezonnen keuze. - Een aantal verzen van Hadewych, of de pseudo-Hadewych, of Zuster Bertken, - Sonnetten van Dullaert of Levius, onbekende meesterwerken der buitenlandsche litteratuur, dit zouden texten zijn, welke te lezen in zulk een verzorging een onuitputlijk genot zou zijn. - Van deze verzorging op zich zelve - het blijkt uit het voorgaande - niets dan goeds. De strakke vertaling van Eug. de Bock is uitmuntend. Zij doet verlangen naar een volledige nieuwe vertaling van zijn hand van het geheele werk.

Tondelius' Visioen, Uit alle tijden, Bibliotheek onder Redactie van Dr. J.C. Tinbergen.

Een werk vol van Middeleeuwsch realisme, Middeleeuwsche beschrijvingskunst, - ondanks de abstracte verhevenheid van het onderwerp: hemel en helbeschrijving. - Aantreklijk, koddig en krachtig van zinnelijk leven, hoewel volslagen van iedere verdieping vrij.