De Stem. Jaargang 3

[p. 373]

Buitenlandsche litteratuur

Kubinke, door Georg Hermann, vertaald door Alice v. Nahuijs, Em. Quérido, Amsterdam 1921.

Een Hollandsche schrijfster heeft dit boek in ‘den Gulden Winckel’ w.m.n. ‘behandeld’, met verontwaardiging en nationale fierheid! Nationale trots op onze romankunst, tegenover die der andere volkeren, is wel het laatste wat men van een Hollander zou verwachten. Trots op onze wetenschap, op onze schilderkunst, op onze dichtkunst zelfs, die zeker dank zij enkele dichters in het Europa van nu veelbeteekenend zou zijn, zoo slechts onze taal meer werd gesproken, - dit alles is begrijpelijk. Maar trots op onze romankunst, de altijd schrale twijg aan den boom van ons geestesleven! En toch blijkt ook die mogelijk. Deze recensie werd geschreven in den toon van ‘Heere, Heere, dank dat wij niet zijn als zij!’ De Duitsche grofheid, de Duitsche smakeloosheid warende zwarte achtergrond, waartegen de Hollandsche délicatesse blank en rank moesten uitkomen. En dit naar aanleiding van Kubinke! Arme Kubinke! Zelfs na zijn jammerlijken dood is hij nog een ongeluksvogel en zet zijn lot zich voort, namelijk door grove dameshanden gemaltraiteerd te worden en voor sukkel gescholden te worden door de levensgladde parmantigheid, die over zijn bedeesde en hunkerende menschelijkheid heenziet.

Men vraagt zich ondertusschen af, hoe ter wereld de menschen dan toch lezen, menschen zelfs die de pretentie hebben hun oordeel af te laten drukken. En toch stelt Kubinke geen problemen die een uiterst middelmatige intelligentie te boven zouden gaan. Kubinke is eenvoudig één der aandoenlijkste boeken die de nieuwe Duitsche litteratuur bezit. Het is een verkwikking temidden van het ontzenuwende geraas der Duitsche moderniteit. Het is zelfs nog schaamteloos ouderwetsch. Het is menschelijk en teeder, het is eigenlijk onstilbaar droevig; maar deze droefenis, geincarneerd in Kubinke, is zoo hulpeloos komisch in zijn verschijnen, dat alle bladzijden van dit boek van lachen zijn doorbroken. Dat dit lachen soms nerveus klinkt, geforceerd en stokkend, het is begrijpelijk. Het eert den schrijver, dat hij zich niet overgeven

[p. 374]

wil. Het bewijst in zekeren zin zijn geestelijke dapperheid, dat hij zich zelf het parti-pris der levenslust heeft opgedwongen, de wil tot bewondering van het leven omdat het leven is, al is het dan meestal wreed en innerlijk zoo troosteloos. Maar onder dit vroolijk zelfbedwang golft de droefenis. Hij wil niet klagen met woorden, hij wil aanvaarden en lachen, maar de zielsklank van dit boek, dat wat in een werkelijk levend werk nooit kan verborgen worden, is een klacht en eigenlijk een angstwekkend diepe weemoed. Maar zelden vindt men een weemoed zoo vol en warm en donker van liefde.

Wij zijn den lezer ten slotte schuldig, hier nog aan toe te voegen, dat Kubinke een jonge, verlegen kappersbediende is, alleen in het ontzaglijke Berlijn. Dat hij de gewoonste der gewone menschen is, maar in zijn gewoonheid goed en zacht van aard. Maar ook de gewoonste der gewone menschen kent den dwang der zinnen en de hunkering van een hart dat eenzaam is in de ongure menschenwoestijn, waarin hij als een naamloos stofje verloren is. En deze dwang der zinnen werpt hem in de quasimaagdelijke sponden van twee jonge en frissche hellevegen, die hem tot dezen vluchtigen dienst verkiezen bij tijdelijk gebrek aan beter. - Dat Kubinke ten slotte het groote en zeldzame geluk beleeft, temidden van deze blind en bruutlevende menschen, één enkele te vinden die is als hij. Maar tot een hartelijke echtvriendschap en een teeder vaderschap, met een ijverig gedreven en zorgvuldig behartigde kapperswinkel daarachter, komt het niet. - Want plotseling herleven de erotische avonturen uit de vergetelheid, plotseling staat Kubinke voor de beschuldiging van een dubbel vaderschap, waartoe de sluwe deernen, beiden zwanger van denzelfden theetuin-don Juan, bij instinctieve overeenstemming zijn bedeesde weerloosheid hebben uitgekozen. De ontzetting over deze overstelping van vaderschappen jaagt hem in den zelfmoord. Voor het zijn plaats vindt, doet een kleine bries het nietig menschenstofje zonder weerstand overwaaien in den dood.

Een schijn van grof heid is misschien ontstaan door de vertaling. De vertaalster heeft het ongelukkige bedenksel gehad, de tallooze dialogen in Berlijnsch dialect, die in het boek voorkomen, te vertalen in een soort van gefingeerd plat-Nederlandsch, dat nergens thuis te brengen is. Men bereikt op deze wijze toch geenszins de locale atmosfeer, die het oorspronkelijke werk omhult en vergrooft de Hollandsche tekst ermede op noodelooze wijze.

Dirk Coster