De Stem. Jaargang 2

[p. 932]

De wielewaal
door Frans Erens

De wielewaal roept zijn vertrek door 't bosch. Windstil broeit d' aard' haar vroegherfst uit. Heel anders klinkt het nu, dan zijn volle schal, toen hij juichend stiet zijn zang door 't land.

Het is een toon van klacht, van weemoed ook. 't Vertrek geeft juichtoon niet voor 't nieuw', dat is in zicht; doch schreiend treurt hij nu om doode zomerpracht.

Zware stilt' hangt onder 't boomgewelf. Hij roept, dat hij nu weggaat. Dat moet zijn wijfje weten en de jongen. Zij zijn niet ver hier af van hem, maar ginds in dien boom en in dien.

Vreemde landen trekken hem en het instinct van verren tocht, langs bergen en rivieren naar het Zuiden heen. Hij geeft de klanknoot aan het land alom. Het is zijn afscheid, dat hij schreit, heel kort, éénsylbig, droef maar scherp; niet de krijsch, krijgsstoot, die hij stak afwisselend in zijn altgezang en een bespotting leek van eigen volle melodie.

Neen er klinkt een diepe neerslag in van onderwerping aan het lot, een meegaan met den stroom naar 't verre Zuid.

Verlaten moet hij den bekenden boom. Hij huppelt rond van tak tot tak; roept allen saam nu van zijn soort. Dan schiet hij als een gouden straal door groene lovers heen. Dan eerst ziet men hem. Dit schieten is geen zwerven,

[p. 933]

neen; maar bliksemstraal van blinkend geel, half groen. Zoo vlug, dat gij het niet meer weet. In een oogwenk komt, verdwijnt hij weer en roept en roept, dat nu het uur er is van afscheid aan het Noorden.

Het Zuiden lokt, de heete zon der bergen, gekroond met glinsterend veld van sneeuw.

Doch weemoed vult zijn keel en krop. Hij kan alleen nu klagen in de rondte om hem heen.

Hij zegt vaarwel aan 't boompaleis, waar nog hangt zijn leege nest, de bal van witte wol, hoog beng'lend aan den langen twijg, niet bereikbaar voor den slechten mensch, dien hij beter te ontvluchten weet, dan alle andere vogels.

Het donzig nest is uitgevlogen. Het hangt nu stil in grijze lucht. De jongen lieten 't een voor een. Van berk en eik hier in de buurt komen zij zich voegen bij 't oud'renpaar, dat de wegen kent door bergpas heen, langs ruischend water, langs zoele meren in koelen schaduwdroom.

Morgen is hij verre weg, en 't woud is dan verlaten, schrikkelijk stil. Gisteren nog was 't volle zonneschijn en hij zong door 't bladerdak, alsof hij nog voor lang hier zou blijven zingen. Toen kliefde zonnegoud met scherpe snee het duister van het woud. Van boven viel door d' opening het gulden licht op morschen grond, waarin vliegjes, muggen, kevers dansten, hingen vast en onbeweeglijk; bewogen dan weer heen en weer in stille schommeling, lijntjes trekkend als in cadans en wevend naar hartelust 't tapijt van 't woud. Komend en gaand horizontaal of zinkend plots van boven loodrecht neer of schuin door de glinsterende lichtstreep in 't middaguur, als alles slaapt en slechts gegons, gezoem even merkbaar wordt gehoord.

Maar toen sliep hij niet, de gouden wielewaal. Hij kent geen middagrust. Hij is de rustelooze. Wat bezielt zijn heen-en-weer-gespring van twijg tot twijg? Waarom

[p. 934]

daalt nooit hij op den grond of in den lagen struik? Gisteren riep hij nog zoo onvervaard. De schal vulde 't heele bosch en maakte het tot luide hemelsfeer, als een gejuich en blijd' getuigen, kuisch en zuiver. Dan zwegen de and're vogels, alsof voor dien koninklijken klank zij diepen eerbied wilden toonen.

Doch nu is 't al voorbij. De neveldroppel tikt van blad tot blad. Zwart glimt op stam het vocht. Het spinweb tusschen struik en varens hangt nu vol van parels.

Als voor de laatste maal stijgt zware boschgeur op naar lage lucht. Geen blad, dat zich meer roert. 't Is wachten, wachten. Het sein van afscheid, dat zal geven de gouden wielewaal.

Wij menschen blijven achter hier. Ach konden wij met dezen vogel trekken naar 't verre land der zon en rusten daar onder 't groene dak van 't hooge beukenbosch, bij schuimend maagdelijk water van versch gesmolten sneeuw, dat heel hoog van boven valt en valt en naar beneden buldert.

O, konden wij daar staren naar blanke rots, ver van der menschen slanggelispel, ver van onnoozele politiek en nuttelooze plagerij.