Eynde van den Algemeynen Sendtbrief JUDE.
|
-
margenoot1
- Onder de Apostelen Christi zijnder twee geweest van desen name: een die toegenaemt was Iscarioth, de verrader onses Heeren: ende een die oock genaemt is geweest Thaddeus ende Lebbeus, Matt. 10. vers 3. die om van den anderen te onderscheyden geseght wort: Iudas niet de Iscarioth, Ioan. 14. vers 22. welcke wort oock tot onderscheyt genaemt Iudas Iacobi, Luce 6. vers 16. Actor. 1.13. Dese is het die desen Sendtbrief heeft geschreven.
-
margenoot2
- Dat is, Apostel. Siet Rom. 1. vers 1. Tit. 1.1. Iacob. 1. vers 1. 2.Petr. c. 1. vers 1.
-
margenoot3
- Daer zijn oock onder de Apostelen twee Iacobi gheweest, Matth. 10. versen 2, 3. een die een sone Zebedei was, ende een broeder des Euangelists Ioannis, ende een die een sone was Alphei, toegenaemt de mindere. Deses tweeden broeder was Iudas: het welck hy in het opschrift by voeght, om hem van den anderen te onderscheyden, ende sijn aensien daer mede oock te verstercken, alsoo dese Iacobus onder de Apostelen in groote achtinge was. Siet Luce cap. 6. vers 16. Actor. cap. 15. vers 13. Galat. 2.9. ende de aenteeckeninge op het opschrift des Sendtbriefs Iacobi.
-
margenoot5
- Gr. in, Namelick, door den Geest der wedergeboorte.
-
margenoot6
- Namel. by de saligheyt, die hy haer verworven heeft. Siet Ioan. cap. 10. vers 28. ende 17.12. 1.Petr. cap. 1. vers 5.
-
margenoot7
- Siet dergelijcke groetenisse Titum 1.4.
-
margenoot8
- Siet van dit woort 1.Petr. cap. 1. vers 2. ende 2.Petr. 1.2.
-
margenoot9
- D. van saken die onser aller saligheyt aengaen, die ghy met ons Apostelen gemeyn hebt. Siet Titum cap. 1. vers 3.
-
margenoot10
- Namel. om het selve nu te doen. De reden van dese nootsakelickheyt wort aengewesen in het volgende vers.
-
margenoot11
- Namel. tegen de verleydinge ende quade exempelen der godtloose spotters, om van haer niet overwonnen ende verleydt te worden, tot afval ofte godtloosheyt, 1.Timoth. cap. 6. vers 12.
-
margenoot12
- Dat is, voor de suyvere leere des Euangeliums, gelijck 1.Timoth. cap. 4. vers 1. om die te behouden, ende daer van niet af te wijcken.
-
margenoot13
- Dat is, die niet verandert en sal worden, maer altijt blijven, soose eens van Christo ende de Apostelen geleert is.
-
margenoot15
- D. heymelick ende bedrieghlick onder de Christenen gekomen. Siet Galat. 2.4. 2.Petr. cap. 2. vers 1.
-
margenoot16
- Ofte, al over lange, gelijck 2.Petr. cap. 2. vers 3.
-
margenoot17
- Namel. waer door Godt haer rechtveerdelick in eenen verkeerden sin heeft overgelevert, Rom. cap. 1. versen 24, 26, 28. 2.Thess. cap. 2. versen 10, 11. ende hier namaels straffen sal met de eeuwige verdoemenisse.
-
margenoot18
- Namel. van Godt in het register van de verworpene menschen. Een gelijckenisse van de menschen genomen, die hare registers hebben in welcke sy de namen opteeckenen der gene, met welcke sy te doen hebben, elck in sijne orden. Siet Philip. 4.3.
-
margenoot19
- D. die noch op Godt, noch op sijnen dienst en passen.
-
margenoot21
- Gr. versetten, overstellen, D. misbruycken om daer op te vrijer te sondigen ende alle ontucht te bedrijven. Siet Galat. 5. vers 13. 1.Petr. 2. vers 16. 2.Petr. 2.19.
-
margenoot23
- Ofte, Heere. Gr. despoten. Siet van dit woort Actor. 4.24. 2.Petr. 2.1.
-
margenoot24
- Ofte, onsen Godt ende Heere Iesum Christum.
-
margenoot26
- D. verhalen ende in gedachtenisse brengen eenige exempelen van Godts oordeelen tegen de soodanige.
-
margenoot27
- D. gewisselick, ten vollen, ten rechten, onveranderlick.
-
margenootc
- Num. 14.29. ende 26.64, 65. Psalm 106.26. 1.Cor. 10.5. Hebr. 3.17.
-
margenoot30
- D. omgebracht heeft in de woestijne: welcke tijtlicke straffe een afbeeldinge was van de eeuwige, Hebr. c. 3. vers 17, etc.
-
margenoot31
- D. haren eersten staet in welcke sy na Godts evenbeelt geschapen, ende in de hemelsche gelucksaligheyt met de goede Engelen gestelt waren, Ioan. c. 8. vers 44. Of, oorspronck, ofte, heerschappije. Want het Griecks woort alle drie dingen beteeckent.
-
margenoot32
- D. den hemel, de plaetse der gelucksaligheyt, daer de goede Engelen hare woonplaetse noch hebben, Matt. c. 24. vers 36. Marc. c. 12. vers 25. Luce 2. vers 15. waer uyt dese afvallige Engelen zijn rechtveerdelick verstooten.
-
margenoot33
- Namelick, in welcken dat groot werck van de opstandinge ende oordeel aller menschen, ende de voleyndinge der werelt geschieden sal, ende Christus in sijne heerlickheyt sal verschijnen.
-
margenoot34
- Siet de aenteeckeninge op 2.Petr. cap. 2. vers 4.
-
margenootf
- Genes. 19.24. Deuter. 29.23. Iesa. cap. 13. vers 19. Ierem. cap. 50. vers 40. Ezech. 16.49. Hose. 11.8. Amos 4.11. Luce 17.29. 2.Petr. 2.6.
-
margenoot35
- Namel. Adamah ende Zeboim, gelijck deselve genaemt worden Deuter. cap. 29. vers 23.
-
margenoot37
- Soo beschrijft de Apostel met eerbare woorden de grouwelicke sonde der Sodomiten. Siet Rom. cap. 1. vers 27.
-
margenoot38
- Namel. van Godts rechtveerdigen toorne ende straffe tegen soodanige sondaers, om haer daer aen te mogen spiegelen.
-
margenoot40
- Namelick, godtloose menschen, van dewelcke hy gesproken heeft vers 4.
-
margenoot41
- Ofte, droomende. Dit wort verstaen ofte na de letter, ofte geestelicker wijse, datse van den satan gelijck als in eenen slaep der sonde gewieght zijnde, haer vleesch ontreynigen met hoererijen, overspel, etc.
-
margenoot42
- D. hare lichamen, in welcke dese sonden gedaen worden, ende die daer door worden verontreynight. Siet 1.Cor. 6. vers 18.
-
margenoot43
- D. de gene die in Overheyt zijn gestelt, ende het ampt selve.
-
margenoot44
- D. de gene die over de menschen in hoogheyt, macht, eere, ende groot aensien zijn gestelt. Siet 2.Petr. cap. 2. vers 10.
-
margenootg
- Dan. cap. 10. vers 13. ende 12.1. Apocal. cap. 12. vers 7.
-
margenoot45
- Dit is de eygen naem van den Archangel, die oock gevonden wort Dan. cap. 10. vers 13. ende cap. 12. vers 1. Apocal. 12. vers 7. ende is soo veel te seggen als wie is gelijck Godt. Welcke naem oock den Heere Iesu Christo wel kan toegeschreven worden: maer hy wort oock 1.Thess. cap. 4. vers 16. uytdruckelick van den Archangel onderscheyden.
-
margenoot46
- Dat is, de overste Engel, ofte een van de overste Engelen. Siet van desen naem 1.Thess. cap. 4. vers 16. ende de aenteeckeninge aldaer.
-
margenoot47
- Dese historie en wort in de schriften des Ouden Testaments niet beschreven: soo dat het schijnt dat Iudas dit heeft ofte uyt eenige overleveringe van hant tot hant, ofte uyt eenigh schrift, dat wy nu niet en hebben: gelijck hy oock vers 14. de prophetie van Enoch verhaelt: gelijck oock Paulus verhaelt de namen van de Egyptische toovenaers, 2.Timoth. cap. 3. vers 8. Waer uyt niet en kan besloten worden dat de Heylige Schrifture soude onvolmaeckt zijn. Siet de aenteeckeninge aldaer.
-
margenoot48
- Dit wort van velen verstaen van het doode lichaem Mosis, als hy gestorven was op den bergh Nebo, het welck Godt heeft begraven op een onbekende plaetse, op dat de Israëliten met sijne doode beenderen geen afgoderije en souden begaen, gelijck van velen hedensdaeghs gedaen wort met de beenderen van martelaren ende andere heyligen, Deuter. cap. 34. versen 1, 6. ende meynen dat de duyvel dit heeft gesocht te verhinderen, om het volck tot afgoderije te brengen.
-
margenoot49
- D. lasterlick oordeel, lasterwoorden, ofte scheltwoorden, waer mede yemant veroordeelt wort. Siet 2.Petr. 2.11.
-
margenoot50
- Dergelijcke wort gelesen Zach. cap. 3. vers 2. waer op sommige meynen dat de Apostel hier soude sien.
-
margenoot52
- Namelick, door dien sy die dingen met overdaet ende ontuchtigheyt misbruycken, waer mede sy lichaem ende ziele verderven.
-
margenoot54
- D. het exempel van Cain gevolght in hare broeders te haten ende te vervolgen.
-
margenoot55
- D. gelijck Balaam door gierigheyt, om des loons wille, hem heeft laten verleyden om Godts volck te vloecken, hoewel Godt hem sulcks heeft verhindert, soo leeren dese oock valsche leeringen, ende lasteren de rechte leere, om vuyl gewins wille. Gr. uytgestort, Dat is, gelijck als uytgegoten water van selfs henen vliet, alsoo worden sy uyt groote gierigheyt daer henen gedreven.
-
margenoot56
- D. navolgende de wederspannigheyt ende oproerigheyt van Core tegen hare Overheyt.
-
margenoot57
- Of, in het verderf gebracht, gelijck Core met sijne medegesellen Dathan ende Abiram, ende al wat sy hadden, levendigh in de aerde versoncken zijn, Num. 16. vers 31, etc.
-
margenoot58
- Gr. agapais, Dat is, liefden. Soo wierden genaemt de maeltijden, die de eerste Christenen plaghten met malkanderen tot versterckinge der liefde te houden, als ’t Avontmael was gehouden: van welcke de Apostel Paulus spreeckt 1.Cor. 11.21, 22. ende die beschreven worden van Tertull. Apol. cap. 36.
-
margenoot59
- D. van u tot een bysondere maeltijt genoodt zijn.
-
margenoot60
- D. met gulsigheyt ende overdadigheyt vollen ende mesten sy haer selven. Siet Ezech. 34.2.
-
margenoot61
- Namel. van daer over van Godt gestraft te sullen worden; ofte oock van schande voor de menschen.
-
margenoot62
- D. die als dan noch vruchten noch bladen en hebben. Ofte, die wel somwijlen bloeysels ende beginsel van vruchten voort brengen, maer die vergaen ende afvallen.
-
margenoot63
- D. gantschelick, noch vruchten noch bladeren hebbende.
-
margenoot65
- D. als schuym ende vuyligheyt uytwerpende, namelick, hare onstuymige vuyle ende lasterlicke woorden, ende schandelicke daden.
-
margenoot66
- D. planeten, welcker loop hoewelse seker is, soo schijnense ons nochtans te dwalen, om dat haren loop niet eenparigh en is met de andere sterren. Daer by vergelijckt hy hare ongestadigheyt.
-
margenoot68
- Namel. Adam mede gereeckent zijnde, aldus, Adam, Seth, Enos, Kenan, Mahalaleël, Iared, Enoch. Siet Genes. cap. 5.
-
margenoot69
- Dese prophetie en staet nergens in de Schriften des Ouden Testaments beschreven, maer schijnt van hant tot hant onder de Ioden overgelevert te zijn, ende heeft Godt door den Apostel Iudam deselve laten opschrijven onder de heylige Schriften, om eeuwelick in de gemeynte bewaert te worden. Siet vers 9.
-
margenoots
- Dan. 7.10. Actor. 1.11. 1.Thess. 1.10. 2.Thess. 1.10. Apocal. 1.7.
-
margenoot70
- Dat is, sal komen. Alsoo spreken de Propheten om daer mede aen te wijsen de sekerheyt van de vervullinge der prophetie, als of die al geschiedde ofte geschiet ware. siet 1.Cor. 16.22.
-
margenoot71
- Gr. heylige tien duysenden, Nam. van Engelen. Een seker getal voor een onseker groot getal. siet Dan. 7.10. Matth. 24.31. ende 25.31.
-
margenoot73
- Namel. ongeloovige ende onboetveerdige sondaren. Want hier wort gesproken van het oordeel van verdoemenisse, in welcke de geloovige ende boetveerdige sondaren niet en sullen komen, Ioan. 5.24.
-
margenoot75
- D. die onder haer in godtloosheyt uytsteken, ende de Godtsalige lasteren, vervolgen ende verdrucken: hoedanige hier van den Apostel beschreven worden.
-
margenoot76
- D. niet alleen over hare godtloose wercken, maer oock over haer ongerijmde lasterlicke, ende smadelicke woorden, die hardt zijn om te verdragen.
-
margenoot77
- Namel. den Heere die komen sal om ’t gerichte te houden, vers 14. Dat is, tegen sijnen persoon, leere, ende gemeynte.
-
margenoot78
- Namel. soo tegen Godt, dat hy haer niet genoegh en doet: als tegen de menschen, ende voornamelick die over haer gestelt zijn, met welcker regeeringe sy niet te vreden en zijn.
-
margenoot79
- D. niet te vreden zijnde met den staet ofte deel, die Godt haer toegeschickt heeft.
-
margenoot80
- Namel. vleeschelicke begeerlickheden. Siet Rom. 8.1, 5. 2.Cor. 10.3. Galat. 5.16. 2.Petr. 3.3.
-
margenoot81
- D. als met een verwonderinge prijsende ende pluymstrijckende de persoonen die om haren rijckdom ofte macht in aensien zijn, ende haer voorderlick konnen wesen.
-
margenoot82
- Om door dese pluymstrijckerije, van haer voordeel te bekomen.
-
margenoot83
- Hier uyt en volght niet dat dese Iudas niet en soude mede een Apostel Christi geweest zijn. Want oock Petrus maeckt gewagh van de Sendtbrieven Pauli, 2.Petr. 3.15. maer alleen dat hy na de andere Apostelen heeft geschreven. Hy siet hier voornamelick op de Apostelen Paulum ende Petrum.
-
margenootx
- Actor. 30.29. 1.Timoth. 4.1. 2.Timoth. 3.1. ende 4.3. 2.Petr. 2.1. ende 3.3.
-
margenoot85
- Namelick, van de heylige vergaderingen der geloovige. Ofte, scheydinge ende scheuringe in de gemeynte maken.
-
margenoot86
- Gr. ziellicke, gelijck 1.Cor. 2.14. Iacob. 3.15. Siet d’aenteeckeninge aldaer.
-
margenoot87
- Namel. Godts, Dat is, den Geest der wedergeboorte: het welcke daer uyt blijckt, om dat hare vleeschelicke begeerlickheden in haer de overhant hebben ende heerschen: dat niet en geschiet in de gene die den geest der wedergeboorte hebben.
-
margenoot88
- Ofte, sticht, Dat is, stelt u fondament vast, ende neemt dagelicks meer ende meer toe in het geloove.
-
margenoot89
- Ofte, malkanderen, gelijck 1.Thessal. 5.11.
-
margenoot90
- Dat is, op het vertrouwen dat ghy hebt op den Salighmaker Iesum Christum, om dat selve te behouden, daer in toe te nemen, ende daer op alle Christelicke deughden te vestigen, Rom. cap. 14. vers 23. Hebr. cap. 11. vers 6. Ofte op de leere der heylige Propheten ende Apostelen, die ghy gelooft ende eenmael aengenomen hebt, Ephes. cap. 2. vers 20. daer in dagelicks meer ende meer toenemende, ende by deselve vast blijvende.
-
margenoot91
- Namelick, Godt, dat hy door sijne Godtlicke genade ende kracht u daer in verstercke. Waer uyt blijckt, als wy vermaent worden om ons selven te stichten ende te bewaren, dat sulcke bewaringe niet uyt onse krachten voort komt, maer uyt de genade ende kracht Godts, die wy daerom moeten bidden.
-
margenoot93
- Namelick, sorghvuldelick aenwendende alle middelen om daer in te blijven, ende toe te nemen. Siet het voorgaende vers.
-
margenoot95
- Dit kan verstaen worden, ofte in de liefde met welcke Godt ons lief heeft, om in sijne gunste ende vrientschap te blijven: ofte in de liefde die wy Godt toedragen om daer in te volherden ende toe te nemen: na beyde moeten wy trachten. Doch het tweede schijnt met des Apostels wit meer over een te komen.
-
margenoot96
- Dat is, de genadige sententie, ofte vonnis, dat hy over ons geloovige sonder onse verdiensten, uyt enckele barmhertigheyt, sal uytspreken in den dagh des oordeels, Matth. 25.34.
-
margenoot97
- D. bestraft ende vermaent eenige uyt barmhertigheyt ende medelijden over hare swackheyt, Namel. die uyt swackheyt sondigen ende niet moedtwilligh en zijn, Gal. 6.1.
-
margenoot98
- Namelick, tusschen swacke ende moedtwillige, tusschen leersame ende hardtneckige, namelick, om uwe bestraffingen ende vermaningen na elck eens gelegentheyt met soetigheyt ofte met hardigheyt aen te stellen, om haer te beter te winnen.
-
margenoot99
- Dat is, soecktse te behouden met goede vermaningen. Siet 1.Timoth. 4.16.
-
margenoot100
- Namelick, die moedtwilligh, ofte hardtneckigh zijn.
-
margenoot1
- Gr. in vreese: Dat is, soecktse te verschricken met voorstellinge van het vreeslick oordeel Godts, dat over soodanige sal gaen, indiense haer niet en bekeeren, 2.Timoth cap. 4. vers 2.
-
margenoot2
- Dat is, trecktse sonder vertoeven uyt het openbaer perijckel van de saligheyt te verliesen, gelijck men doet als yemant in het vyer gevallen is. Want een bekeert sondaer is als uyt het helsche vyer getrocken.
-
margenoot3
- Dat is, niet alleen de onkuysheyt ende andere sonden selve, maer oock dat daer mede eenige gemeynschap heeft.
-
margenoot4
- Dit schijnt geseght te worden uyt opsicht van de onreynigheden der wet, na dewelcke al wat yet onreyns aenraeckte het selve oock voor onreyn gehouden wiert.
|