32
Ga naar margenootc Maer zijt tegen malkanderen goedertieren, barmhertigh, Ga naar margenootd vergevende malkanderen, gelijckerwijs oock Godt Ga naar margenoot60 in Christo u-lieden vergeven heeft. [kolom]
|
-
margenoot3
- D. om de sake des Heeren, namelick, Christi, gelijck Cap. 3. vers 1.
-
margenoota
- Genes. 17.1. 1.Corinth. 7.20. Philip. 1.27. Coloss. 1.10. 1.Thess. 2.12.
-
margenoot5
- Namel. tot de gemeynschap Christi, ende derhalven oock der Godtsaligheyt in Christo. Den Apostel en spreeckt hier niet alleen van de uytwendige, maer oock van de inwendige ende krachtige beroepinge, waer door sy tot het geloove in Christum gebracht waren: gelijck uyt de volgende verssen blijckt.
-
margenootb
- Coloss. 1.11. ende 3.12. 1.Thessal. 5.14.
-
margenoot6
- D. door de liefde. Want de liefde verdraeght alle dingh, 1.Corinth. 13. vers 7. Hy spreeckt hier van het verdragen van sulcke beleedingen, die elck in ’t bysonder aengaen, gelijck Matth. 18.15. Andersins prijst Christus oock dese gemeynte van Ephesen, Apocal. 2.2. dat sy de quade niet en konden verdragen, namelick, die verkeerde leeringen sochten in te voeren, ende de gemeynte beroerden.
-
margenoot7
- D. de geestelicke eenigheyt met alle de leden der gemeynte Christi, het zy uyt Ioden, het zy uyt Heydenen, welcke Christi lichaem is, waer van de Heylige Geest de bandt ende t’samenvoeger is, gelijck in het volgende vers verklaert wort.
-
margenoot8
- Gr. in den bandt, ofte, t’samenbindinge.
-
margenoot9
- Gr. in eene hope, Dat is, gehoopte sake, daer toe ghy geroepen zijt, welcke is de saligheyt uwer zielen.
-
margenootc
- Deuter. 4.39. Malach. 2.10. 1.Corinth. 8.4, 6.
-
margenoot10
- Namelick, Iesus Christus, gelijck blijckt uyt het volgende seste vers, daer Godt ende de Vader van hem onderscheyden wort.
-
margenoot11
- Namelick, niet alleen in het getal, maer oock in de bedieninge over u alle, Rom. 6. versen 3, 4.
-
margenoot12
- Gelijck in het voorgaende vers door het woort een Heere, de Vader niet en wort uytgesloten van onse Heere te zijn, noch oock de Heylige Geest, die oock de Heere genaemt wort, Iesa. 6.8. vergeleken met Actor. 28.25. 2.Corinth. 3. vers 18. alsoo en wort oock hier door het woort een Godt, de Sone niet uytgesloten, noch de Heylige Geest. Siet 1.Corinth. 12. 4, 5, 6. maer wort met dese verscheydenheyt der tijtelen alleen aengewesen de ordre ende eygenschap, die elck persoon in dese werckinge ende t’samenvoeginge deses lichaems, dat is, der gemeynte, heeft.
-
margenoot13
- Hier en wort eygentlick niet gesproken van alle schepselen ofte menschen in het gemeyn, dewijle Godt niet en is aller Vader in Christo: maer hier wort gesproken van alle ware leden der gemeynte, die het lichaem Christi is over welcke alle Godt de Vader het hooghste gebiedt heeft, door welcke alle hy sijne bysondere regeeringe uytstreckt, het welck sy beyde met andere menschen gemeyn hebben, ende in welcke alle hy als een Vader met sijne genade ende Geest woont, ’t welck den geloovigen eygen is, Ioan. 14. vers 23.
-
margenootd
- Rom. 12.6. 1.Corint. 12.11. 2.Corint. 10.13. 1.Petr. 4.10.
-
margenoot15
- D. na dat het Christo belieft aen een yeder in sijne beroepinge de gaven uyt te meten, tot volmakinge ende vereeninge van dit lichaem, Ioan. 1.16. Rom. 12.3.
-
margenoot17
- Namel. Christus, gelijck uyt de volgende verklaringe blijckt. Want dit is een prophetie van Christi Koninckrijck.
-
margenoot18
- Dat is, in den hemel, gelijck verklaert wort vers 10.
-
margenoot19
- D. de gene die ons gevangen hielde, namelick, sonde, duyvel, doot, ende verdoemenisse: over welcke alle Christus door sijne doot, verrijsenisse ende hemelvaert heeft getriumpheert, Coloss. 2.15. alsoo dat hoewel sy ons noch bestrijden, wy nochtans in Christo de overwinninge over allen hebben, Ioan. 16.33. Rom. 8.37, 38, 39. Ofte, gevangene, Dat is, een groote menighte van gevangene, gelijck 2.Paral. 28.5.
-
margenoot20
- Namel. uyt den hemel, wanneer hy is geseten ter rechter hant Godts sijns Vaders, Actor. 2. vers 33.
-
margenoot22
- Namelick, door sijne bysondere werckinge in het aennemen der menschelicke nature, uyt de maget Maria, gelijck Ioan. 6.33, 42. sonder dat hy daerom den hemel, na sijne Godtlicke nature heeft verlaten. Siet Ioan. 3.13. gelijck hy oock na sijne hemelvaert evenwel na sijne Godtlicke nature ende Geest, by ons is tot de voleyndinge der werelt, Matth. 28.20.
-
margenoot23
- D. in de aerde, die het nederste deel der werelt is. Want het woort is vleesch geworden, ende heeft by ons gewoont, Ioan. 1.14. Siet Psalm 139.15.
-
margenoot24
- Namelick, persoon, hoe wel hy na een andere nature is neder gedaelt.
-
margenoot25
- Dat is, alle de leden sijner gemeynte door sijnen Geest ende gaven: gelijck vers 8. Andre nemen het voor de vervullinge der voorseggingen der Propheten, waer van dese prophetie Davids oock een is. Dan het eerste komt met de volgende verssen wel soo bequaemlick over een.
-
margenoot26
- Van het onderscheyt tusschen Apostelen ende Propheten, siet de aenteeck. op 1.Cor. 12.28.
-
margenoot28
- Eenige onderscheyden dese twee ampten, alsoo dat de Herders de gemeynte niet alleen en souden leeren ende onderwijsen, maer oock door den Kercklicken tucht leyden ende regeeren, gelijck de herders de schapen doen: ende dat de Leeraers alleen souden besigh zijn om de Schrifture te verklaren, ende de waerheyt der leere tegen de ketterijen ende dwalingen te verdedigen. Doch alsoo het woordeken sommige hier tusschen niet en staet, gelijck in de voorgaende verscheydene beroepingen, soo nemen het andere voor eenerley ampt: ende dat dese twee namen hier by een staen om aen te wijsen dat alle Herders oock Leeraers moeten zijn, gelijck dese twee namen de een voor de ander inde Schrifture dickmael worden gestelt, ende Paulus dese twee saken by een voeght in de beproevinge der Kerckendienaren, 1.Timoth. capit. 3. ende Titum capit. 1.
-
margenoot29
- Ofte, t’samenvoeginge. Want daer toe zijn dese diensten in Godts Kercke ingestelt, op dat de leden der gemeynte meer ende meer te samen gevoeght, ofte volmaeckt, dat is, tot een volmaeckt lichaem onder Christo haer hooft, gestelt souden worden.
-
margenoot30
- Dat is, op dat het werck der bedieninge sijne volle leden soude hebben, bestaende in de predicatie van Godts woort, bedienen der Sacramenten, oeffeninge der kerckentucht, ende regeeringe der gemeynte. Welcke saken door dese ingestelde diensten hare volle leden alle de werelt door hebben verkregen, ende in de gemeynte zijn bevestight, ende blijven moeten tot de voleyndinge der werelt, Matth. cap. 28. vers 20. ende 1.Corinth. cap. 11. vers 26.
-
margenooth
- Rom. 12.5. 1.Corinth. 12.27. Ephes. 1.23. ende 5.23. Coloss. 1.24.
-
margenoot31
- Dat is, tot een selve geloove, ende kennisse ofte erkentenisse des Soons Godts: het welck hier in dese werelt wel eenighsins geschiet, maer namaels ten vollen geschieden sal, als Godt in Christo sal zijn alles in allen, 1.Corinth. cap. 13. versen 11, 12. het welck oock de navolgende woorden mede brengen.
-
margenoot32
- Dat is, tot de volkomene manlicke kennisse, ende volkomene mate der gaven, die wy uyt Christi volheyt ontfangen moeten, Ioan. 1.16.
-
margenoot33
- Ofte, ongestadigheyt. Gr. teerlingh, ofte, teerlinghspel, waer door de Apostel de bedriegerijen ofte treken van soodanige menschen verstaet, die de discipelen Christi soecken door dwalingen aen haer te trecken, niet anders dan de tuyschers ofte teerlinghspeelders wonderlicke treken ende valsheden weten te gebruycken om ander lieden goet aen haer te brengen, gelijck de volgende woorden oock verklaren.
-
margenoot34
- Dit set den Apostel daer by, om dat somwijlen de waerheyt kan voorgestaen worden tegen de liefde: gelijck oock onder het decksel van de liefde de waerheyt kan te kort gedaen worden. Andere setten het over oprechtelick handelende in de liefde, gelijck het woort waerheyt oock oprechtigheyt beteeckent.
-
margenootm
- Rom. 12.5. 1.Corinth. 12.27. Ephes. 2.21.
-
margenoot35
- Dat is, door alle gewrichten ofte gelitten, door welcke het leven ende voedtsel aen de andere leden toegebracht wort. Den Apostel noemt de voeghselen der toebrenginge der juncturen ende t’samenvoegingen der leden, waer door de sterckte ende het voedtsel van het eene lidt in het ander komt, gelijck daer zijn zenuwen, aderen, ende dergelijcke, die langhs de t’samenvoegingen in de leden doorgaen, ende haer het voedtsel ende stercke toebrengen, ende dat insonderheyt uyt het hooft: waer by dan de Apostel bequamelick vergelijckt alle de ampten ende gaven des Geests in de gemeynte, die alle van Christo hangen, ende het geheel lichaem aen een houden, ende sijn geestelicke sterckte ende voedtsel mede deelen, 1.Corinth. cap. 12. versen 12, 14.
-
margenoot36
- Gr. den wasdom des lichaems maeckt, Dat is, sijnen wasdom verkrijght. Hebr.
-
margenoot37
- Namelick, als een besluyt uyt het voorgaende: dewijle wy leden Christi zijn ende soodaniger sijner gaven deelachtigh, dat ghy dan, etc. ende komt alsoo wederom tot nieuwe vermaningen.
-
margenoot38
- Namelick, niet daer door Godt in hemselven leeft, maer waer mede hy in ons door sijnen Geest leeft in Christo. Siet Cap. 2. vers 1.
-
margenoot39
- Een gelijckenisse genomen van de gene die door vele slagen ofte brantmercken in eenige deelen des lichaems alsoo verhardt zijn, dat sy geen gevoelen daer van meer en hebben: alsoo gaet het oock toe met vele menschen, die door geduerigh quaet doen ’t gevoelen of wroegen van hare conscientien also verdooven, dat sy het selve niet meer en gevoelen. siet Rom. 1.28. 1.Timoth. 4.2.
-
margenoot41
- Gr. ingierigheyt, ofte, onverzadelickheyt, Dat is, met een groote begeerte ende welbehagen, gelijck de gierige sijne ziele zegent in onrechtveerdigheyt, Psalm 10.3.
-
margenoot42
- Dat is, de leere Christi ende der gemeynschap met hem.
-
margenoot43
- Namelick, sprekende in sijn woort door ons tot u.
-
margenoot44
- Dat is, gelijck de waerheyt Christi vereyscht, ende gelijck het in der waerheyt moet zijn.
-
margenoot45
- Alsoo wort genaemt de gantsche verdorvenheyt ende boosheyt die in den mensche van naturen is, Rom. 6. vers 6. welcke oock vleesch genaemt wort, Rom. cap. 8. vers 5. Gal. 5. vers 19.
-
margenoot46
- D. die den mensche tot alle sonden verlocken ende verleyden, soo hy door Godts Geest die niet en wederstaet, Iacob. 1.13, 14, 15.
-
margenoot47
- D. in ’t binnenste ende verstandighste deel van uwe ziele, gelijck Rom. 12. vers 2. Indien dan dat selve moet vernieuwt ende wedergeboren zijn, om Godt te konnen dienen, soo is dan oock de wille ende alle andere genegentheden van nature niet beter, ’t en zy datse door deselve kracht vernieuwt worden.
-
margenoot48
- Alsoo noemt de Apostel de wedergeboorte ofte vernieuwinge des menschen, bestaende in de verlichtinge des verstants, ende veranderinge des willes tot heyligheyt ende rechtveerdigheyt, in welcke het beelt Godts bestaet, waer van het laetste hier wort uytgedruckt, ende het eerste hier na Coloss. cap. 3. vers 10. van den Apostel sal uytgedruckt worden.
-
margenoot49
- Den Apostel vergelijckt hier dese vernieuwinge des menschen by een nieuw kleet, gelijck vers 22. de natuerlicke verdorventheyt by een oudt verdorven kleet, het welck hy seght dat de geloovige moeten afleggen, ende het nieuwe aen doen: om dat sy nu door den Geest Godts wedergeboren zijnde in beyde meer ende meer moeten voort gaen ende toenemen, door het gebruyck der middelen, die Godt daer toe heeft geordineert: namelick met kloeckmoedighlick tegen de sonde door den Geest Godts te strijden, Rom. cap. 8. vers 13. ende de gave Godts te verwecken, 2.Timoth. cap. 1. versen 6, 7. Godts woort neerstelick te hooren ende overleggen, Psalm 1. vers 2. 2.Timoth. cap. 3. versen 16, 17. de Sacramenten weerdelick te gebruycken, 1.Corinth. cap. 11. versen 17, 18, etc. vyerige gebeden tot Godt uyt te storten, Ephes. cap. 6. vers 18. ende dergelijcke. Siet oock Ioan. 15.2. 1.Corinth. 9.25, 26, etc.
-
margenoot50
- Gr. in rechtveerdigheyt ende heyligheyt der waerheyt.
-
margenoot51
- Met dese woorden uyt den vierden Psalm genomen, en verbiedt de Apostel niet alle gramschap, want sulcke bewegingen zijn van Godt in het herte geschapen, ende wort oock somwijlen Gode ende Christo gramschap toegeschreven, namelick over de sonde ende ondanckbaerheyt der menschen: doch is dese de meyninge des Apostels, dat soo daer rechtveerdige oorsaken van gramschap gegeven worden, dat die de mate niet te buyten en moet gaen, noch te lange dueren, maer haestelick weder neder geleght worden.
-
margenoot52
- Ofte, ruymte, Dat is, geenen tijt noch gelegentheyt om door uwen toorne u tot andere sonden te brengen, soo u gemoedt sonder genoeghsame oorsake te lange ontstelt soude blijven, 1.Petr. cap. 5. versen 8, 9.
-
margenootx
- Actor. 20.35. 1.Thessal. 4.11. 2.Thessal. 3.8, 12.
-
margenoot53
- Dat is, dat loflick ende eerlick is: want alle arbeyt daer winste van komt, en is niet altijt loflick ende Gode aengenaem.
-
margenoot55
- Gr. tot stichtinge des gebruycks, ofte, der nuttigheyt, ofte, der nootwendigheyt, Dat is, noodige stichtinge.
-
margenoot56
- Dat is, eenige geestelicke gave toebrenge. Ofte, aengenaemheyt. Sommige nemen dit woort voor danck, ofte dancksegginge, alsoo dat dit de sin soude zijn, Op dat u de vrome die het hooren daer over mogen dancken.
-
margenoot57
- Een wijse van spreken by gelijckenisse, uyt Iesa. 63.10. waer door te kennen gegeven wort, dat de Geest Godts, die in ons woont, door dergelijcke sonden, daer hy eenen afkeer van heeft, sijne vriendelicke werckinge in ons verduystert, ende in plaetse van sijne liefde ons sijne gramschap laet gevoelen (gelijck een vader een droevigh aengesicht aentreckt over sijne kinderen, wanneer sy in sijne tegenwoordigheyt quaet doen, ende in plaetse van vrientschap te bewijsen haer, hoewel ongeerne, moet straffen) waer uyt oock een bedroeft gemoedt rijst in de geloovige, ende de sekerheyt harer saligheyt wert verduystert. Siet Psalm 6. vers 2. ende 31. versen 10, 11. ende 51.11, etc.
-
margenootz
- Rom. 8.16. 2.Corinth. 1.22. ende 5.5. Ephes. 1.13.
-
margenoot59
- Namel. als door ’t opgedruckt zegel van Godts evenbeelt van d’ongeloovige zijt onderscheyden, ende van de toekomende saligheyt wort versekert. Siet Cap. 1. vers 13.
-
margenootd
- Matth. 6.14. Marc. 11.25. Coloss. 3.13.
-
margenoot60
- D. om Christi ende sijner versoeninge wille, gelijck 2.Corinth. 5.19. Ofte, door Christum.
|