Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het ij. Capittel.

1 De Apostel gaet voort in het verklaren van de redenen, waerom hy tot noch toe niet en was gekomen, namelick op dat hy niet met droefheyt, maer met blijdtschap by haer wilde zijn. 4 Betuyght dat het gene hy te voren van den bloetschender tot haer geschreven hadde, met tranen, ende door liefde tot haer was geschiet. 6 Beveelt haer, dat sy den selven van wegen sijn leetwesen nu weder sullen aennemen, ende vertroosten, op dat hy door te groote droefheyt in geen wanhope en vervalle. 12 Verhaelt voorder hoe hy het Euangelium tot Troas alleen hadde gepredickt, ende daer na in Macedonien. 14 ende betuyght dat sijne predikinge alom Gode een aengename reuck is, soo in de gene die behouden worden, als in de gene die verloren gaen. 17 dewijle hy het selve alom oprechtelick voorstelt.

1

MAer ick hebbe dit by my selven voorgenomen, dat ick niet wederom ¹ in droefheyt tot u komen en soude.

1 D. om u ende my te bedroeven door de Kerckelicke straffen die tegen eenige onder u moeten geoeffent worden.

2

Want ² indien ick u-lieden bedroeve, wie is ’t doch die my sal vrolick maken, dan de gene die van my bedroeft is geworden?

2 Dit seght hy om dat wanneer een lidt der gemeynte moet gestraft worden, alle de andere leden daer over haer moeten bedroeven. siet 1.Cor. cap. 5. vers 2.

3

Ende ³ dit selve hebbe ick u ⁴ geschreven, op dat ick [daer] komende niet en soude droefheyt hebben ⁵ van de gene van welcke ick moest verblijdet worden, ^a vertrouwende van u alle ⁶ dat mijne blijdtschap uwer aller [blijdtschap] is.

3 Namelick, van het wechnemen ende beteren der gebreken onder u.

4 Nam. in mijnen eersten brief, Cap. 5.

5 Dit en seght hy niet alleen van den bloetschender, maer van alle de Corintheren, die dese ende andere gebreken onder haer hadden geduldet.

a 2.Corinth. 8.22. Galat. 5.10.

6 Dat is, de oorsake van mijne blijdschap, Namelick, het weeren van soodanige ergernissen oock soude zijn een oorsake van uwe blijdtschap, wanneer namelick sulcke ergernisse soude geweert zijn, ende de gemeynte in goeden stant gebracht.

4

Want ick hebbe u-lieden uyt ⁷ vele verdruckinge, ende benauwtheyt des herten, met vele tranen geschreven, niet op dat ghy soudt bedroeft worden, maer op dat ghy ⁸ de liefde soudt verstaen, die ick overvloedelick tot u hebbe.

7 Ofte, grooten druck. Dit kan verstaen worden, ofte van de gelegentheyt des tijts in welcken hy den voorgaenden brief schreef, om dat men in den tijt van verdruckinge op alles nauwer ende beter let, ende met meerder mededoogentheyt ende rijperen raet schrijft het gene men schrijft: ofte van de bekommeringe ende droefheyt, die den Apostel in sijn gemoedt gehadt heeft over soodanige ergernisse als onder haer was, wanneer hy den brief schreef.

8 Namelick, die niet en konde verdragen dat men soude gevoelen dat ghy geen behoorlick mishagen en soudt hebben in sulcke fauten. Ofte, dat ghy u aen sulcke faute soudet schuldigh maken.

5

Doch indien yemant bedroeft heeft, die en heeft ⁹ niet my bedroeft, maer ¹⁰ ten deele (op dat ick [hem] niet en besware) u-lieden alle.

9 Namelick, alleen.

10 Dat is, eenighsins. Soo spreeckt de Apostel van dese faute, niet om die te verkleynen, maer om dat dese persoon nu behoorlick leetwesen daer van hadde, ende hy haer tot weder aenneminge van den selven, terstont vermanen soude.

[fol. 96v]

6

^b Den soodanigen is ¹¹ dese bestraffinge genoegh, die van velen [geschiet is.]

b 1.Corinth. 5.3.

11 Dit verstaen sommige van de uyterste Kerckelicke straffe, ofte ban, die de Apostel bevolen hadde dat men tegen dese mensche soude oeffenen, 1.Cor. 5. vers 3. ende verstaen het woordeken genoegh van den korten tijt die hy dese straffe soude hebben gedragen. Doch andere meynen uyt alle de omstandigheden deses texts, dat dese mensche nu door de Regeerders der gemeynte vermaent ende ernstelick bestraft zijnde, den Kercklicken ban met sijne boetveerdigheyt is voorgekomen, alsoo de ban de uyterste straffe is der Kercken, ende die niet alleen voor vele, maer voor de geheele gemeynte moest geschieden, ende dat de Corintheren Pauli raet door Titum hier over hebben begeert, wat sy nu voort, alsoo hy boetveerdigh was, in sijn sake doen souden, gelijck blijckt uyt het volgende 7 Capittel, waer op hy antwoort, dat dese bestraffinge van velen, Dat is, van de Regeerders der gemeynte gedaen, daer op sulck ernstigh leetwesen was gevolght, nu genoegh was, ende dat sy hem voorts souden weder opnemen, om hem door te groote droefheyt niet tot wanhope te brengen.

7

Alsoo dat ghy daer en tegen [hem] liever [moet] ¹² vergeven, ende vertroosten, op dat de soodanige door al te overvloedige droefheyt niet eenighsins en worde ¹³ verslonden.

12 D. niet voorder tegen hem procedeeren, maer weder aennemen, ende van de uyterste straffe ontslaen. Dese woorden Pauli en sien niet op eenige macht der Kercke om de sonden voor Godt te vergeven, het welck Godt alleen toekomt, maer om volgens Godts woordt te verklaren dat den boetveerdigen de sonden voor Godt vergeven zijn, ende volgens dien den sulcken te vertroosten, ende sijne ontbindinge voor de gemeynte, die door hem ontsticht was, te verklaren. Siet Matth. 18.18. Ioan. 20.23.

13 D. tot sulcken droefheyt vervalle, dat hy daer door in wanhope geraken soude.

8

Daerom ¹⁴ bidde ick u dat ghy ¹⁵ de liefde aen hem bevestight.

14 Ofte, vermane.

15 Namel. die Christus tegen den boetveerdigen sondaer wil bewesen ofte bevestight hebben, Matth. 18.21, 22.

9

Want daer toe hebbe ick oock geschreven, op dat ick ¹⁶ uwe beproevinge mochte verstaen, of ghy ¹⁷ in alles gehoorsaem zijt.

16 D. een proeve van u nemen, ende daer uyt verstaen uwe oprechtigheyt in dit stuck.

17 Dat is, in het onderhouden van alle de geboden Christi, waer van dit oock een is. Siet Matth. 16.19. ende 18.15.

10

Dien ghy nu yet ¹⁸ vergeeft, [dien vergeve] ick oock: want soo ick oock yet vergeven hebbe, dien ick vergeven hebbe [hebbe ick het vergeven] ¹⁹ om uwent wille, ²⁰ voor ’t aengesichte Christi, op dat de satan ²¹ over ons geen voordeel en krijge.

18 Siet hier van de verklaringe vers 7.

19 D. om mijne eenstemmigheyt met u in het waernemen van Christi bevelen, ende onse onderlinge liefde hier in te betoonen.

20 D. oprechtelick als in Christi tegenwoordigheyt, die alles siet ende hoort: Of, in den persoon Christi, gelijck dit woort in het voorgaende Capittel vers 11. is genomen, dat is, in den name Christi. Siet 2.Corinth. 5.20.

21 Ofte, op dat wy van den satan niet en worden overvallen, overwonnen, ingenomen. Het Griecks woordt beteeckent meer krijgen ofte hebben dan yemant toekomt, ende wort van de gierigaerts voornamelick gebruyckt: ende is een gelijckenisse genomen van de gierige kooplieden die alle gelegentheden soecken om de menschen te bedriegen.

11

Want ²² sijne gedachten en zijn ons niet onbekent.

22 Dat is, sijne listen, raetslagen ofte aenslagen, 2.Corinth. 10.5. die somwijlen door te groote slappigheyt des kerckentuchts, de sondaers in slaep soeckt te wiegen, ende somwijlen door te groote strengigheyt tot wanhope te brengen.

12

Voorts ^c als ick tot ²³ Troas quam om het Euangelium Christi [te prediken,] en als my ²⁴ een deure geopent was in den Heere, soo en hebbe ick ²⁵ geen ruste gehadt voor mijnen geest, om dat ick Titum mijnen broeder niet en vondt:

c Actor. 16.8.

23 Van dese plaetse ende reyse Pauli siet breeder Actor. 16.8, etc.

24 D. gelegentheyt. Siet 1.Corinth. 16.9.

25 Namelick, om daer seer lange stil te zijn, hoewel Paulus aldaer oock een gemeynte gesticht heeft, gelijck blijckt uyt het volgende vers, ende uyt 2.Timoth. 4. vers 13.

13

Maer afscheyt van haer genomen hebbende, vertrock ick na Macedonien.

14

Ende Gode zy danck, die ons ²⁶ alle tijt doet ²⁷ triumpheeren ²⁸ in Christo, ^d ende den ²⁹ reuck sijner kennisse door ons openbaer maeckt in alle plaetsen.

26 D. het zy wy langen tijt, het zy korten tijt in een plaetse het Euangelium prediken.

27 Ofte, overwinnen.

28 D. in de sake Christi, ofte, door Christum.

d Coloss. 1.27.

29 D. het geruchte ofte de voortgangh: een gelijckenisse genomen van de reuck-offeren des Ouden Testaments, die door vyer ontsteken zijnde haer verspreydden door den tempel, ende over de vergaderinge.

15

Want wy zijn Gode ³⁰ eenen goeden reuck Christi, in de gene die saligh worden, ende in de gene die verloren gaen.

30 D. aengenaem ende welgevalligh, om dat Godts barmhertigheyt wort geopenbaert in de gene die saligh worden, ende sijne rechtveerdigheyt in de gene die verloren gaen. Siet Luce 2.34.

16

^e Den desen wel ³¹ eenen reuck des doots ter doot: maer den genen eenen reuck des levens ten leven. Ende wie is tot dese dingen ³² bequaem?

e Luce. 2.34.

31 D. die doodelick is, ende haer den doot toe brenght. Niet dat het Euangelium uyt sijne nature yemant den doot toe brenght, want het is eenen dienst des levens, 2.Corinth. 3. versen 6, 7. ende eene kracht Godts ter saligheyt allen die gelooven, Rom. 1.16. maer om dat de gene die ongeloovigh zijn, door haer eygen moetwilligheyt, haer daer tegen stellen, ende alsoo Godts swaerder oordeel over haer trecken. Siet Ioan. 3.36. 1.Petr. cap. 2. versen 7, 8.

32 Ofte, genoeghsaem, Namelick, uyt hemselven, ofte door hemselven, gelijck hier na verklaert wort Cap. 3. versen 5, 6.

17

Want wy ³³ en dragen niet, gelijck vele, het woort Godts te koop, maer als uyt oprechtigheyt, maer als ³⁴ uyt Gode, in de tegenwoordigheyt Godts, spreken wy het ³⁵ in Christo.

33 Ofte, vervalschen niet het woort Godts. Gr. Kapeleuontes, welck woort beteeckent yet in’t kleyne veyl hebben ofte te koop dragen, ende het selve om beter te verkoopen, dickwils eenen anderen reuck, of smaeck, ofte schijn geven: ende wort by gelijckenisse oock genomen voor yet onder eenen valschen reuck, ofte smaeck, ofte schijn gelijck als te koop stellen, welcke beteeckenisse hier wel past, dewijle de Apostel hier betuyght dat hy het Euangelium niet op en pronckt, ofte na der menschen wille ende goetduncken en buyght ofte verdraeyt, maer het selve in oprechtigheyt ende suyverheyt leert, sonder op het behagen van menschen te sien, Gode de uytkomste daer van bevelende.

34 Dat is, uyt Godts ingeven, ende van Godts wegen, 2.Corinth. 5.19.

35 Ofte, van Christo, dewijle Christus is het geheele wit ende voorstel onses Euangeliums, 1.Corinth. 2.2.