Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xiij. Capittel.

1 Barnabas ende Saulus worden uyt de Leeraers van Antiochien van den Heyligen Geest gesonden tot de Heydenen. 4 welcke reysen door Seleucien na Cypren, prediken tot Salamis ende Paphos. 7 alwaer de Stadthouder Sergius Paulus haer begeert te hooren. 8 ’t welck Bar-jesus de tooveraer soeckende te beletten, wort van Paulo met blintheyt geslagen. 12 ende de Stadthouder bekeert. 13 Van daer reysen sy na Pergen. 14 ende voorts na Antiochien in Pisidien. 15 alwaer Paulus in de Synagoge predikende verhaelt de weldaden Godts den Israëliten bewesen tot op David. 23 ende bewijst dat de belofte van Davids zaet gedaen, vervult is in Iesu Christo, die te Ierusalem is gekruyst, ende van den dooden opgeweckt. 33 gelijck van David was voorseght. 38 ende dat door hem gerechtveerdight worden alle die in hem gelooven. 40 ende dat hy straft die hem ongehoorsaem zijn. 42 Eenige van de Ioden gelooven, ende andere wederspreken. 46 waerom sy haer tot de Heydenen keeren, van welcke gelooven die ten eeuwigen leven verordineert waren. 50 De Ioden verwecken vervolginge tegen Paulum ende Barnabam, die het stof van hare voeten schudden, ende wijcken na Iconien.

1

ENde daer waren ^a tot Antiochien in de gemeynte die daer was, eenige ¹ Propheten ende Leeraers, namelick Barnabas, ende Simeon genaemt Niger, ende Lucius van Cyrenen, ende Manahen, die met ² Herodes den Viervorst opgevoedt was, ende Saulus.

a Actor. 14.26.

1 Sommige nemen dese twee woorden voor een sake, andere onderscheyden die alsoo, dat Propheten geweest zijn, die door ingeven des Heyligen Geests extra-ordinarise gaven hadden om toekomende dingen te voorseggen, ende de Heylige Schrifture te verklaren: maer Leeraers, die ordinarise beroepinge ende gaven hadden, om de gemeynte in den geheelen Godtsdienst te onderwijsen ende regeeren. Siet 1.Corinth. cap. 14. vers 1. Ephes. c. 4. vers 11.

2 Namelick, Herodes Antipas, die Ioannem den Dooper heeft gedoot. Matth. c. 14. vers 1. Marc. c. 6. vers 14. Luce 3. vers 19. ende Christum bespot, ende weder tot Pilatum gesonden heeft, Luce 23.11. Waer uyt blijckt dat dese Manahen een man van aensien, oock na de werelt, geweest is.

2

Ende als sy den Heere ³ dienden, ende vasteden, ⁴ seyde de Heylige Geest, ^{b 5} Sondert my af beyde Barnabam ende Saulum, tot het werck daer toe ickse ^c geroepen hebbe.

3 Het Griecks woort Leitourgein, dat hier gebruyckt wort, beteeckent meest allerley publijcken dienst doen, ende wort toegeschreven den Overheden, Rom. c. 13. vers 6. ende den Engelen, Hebr. cap. 1. vers 14. ende wort hier daer onder verstaen de publijcke dienst van predicatie ofte propheteeringe, met de publijcke gebeden, ende de bedieninge der Sacramenten, met het gene daer aen kleeft.

4 Namelick, door de voorseyde Propheten.

b Actor. cap. 9. vers 15. ende 22.21. Rom. c. 1. vers 1. Galat. cap. 1. vers 15. ende 2.8. Ephes. 3.8. 1.Timoth. 2.7. 2.Timoth. 1.11.

5 Namelick, van den dienst deser gemeynte, daer andere Leeraers genoegh zijn, om haer te senden na de Heydenen, daer toe ickse van ’t begin verordineert hebbe, Actor. 26. vers 16, etc.

c Matth. cap. 9. vers 38. Rom. 10.15. Hebr. 5.4.

3

^d Doe vasteden ende baden sy, ende haer ^e de handen ⁶ opgeleght hebbende lieten sy’se gaen.

d Actor. cap. 6. vers 6. ende 8.15. ende 19.6.

e Actor. 14.26.

6 Niet om haer daer mede tot Apostelen te verkiesen, daer toe sy al te voren van Godt verkoren waren, vers 1. ende Actor. cap. 9. vers 15. maer om haer in dese sendinge tot de Heydenen met gebeden ende oplegginge der handen te verstercken.

4

Dese dan uytgesonden zijnde van den Heyligen Geest, quamen af tot ⁷ Seleucien, ende van daer scheepten sy af na Cypren.

7 Dit was een stadt van Syrien, na by Antiochien, gebouwt van den Koningh Seleucus, van waer men lichtelick na Cypren konde overvaren.

5

Ende gekomen zijnde tot ⁸ Salamis, verkondighden sy het woort Godts in de Synagogen der Ioden: ende sy hadden oock ^f Ioannem tot eenen dienaer.

8 Dit was een stadt van Cypren, aen het Oosten van het eylant tegen over Syrien, nu genaemt Famagosta.

f Actor. cap. 12. vers 25.

6

Ende als sy het eylant doorgegaen waren tot ⁹ Paphos toe, vonden sy ^g eenen sekeren tooveraer, eenen valschen propheet, eenen Iode, wiens name was ¹⁰ Bar-jesus, [kolom]

9 Dit was mede een stadt van Cypren aen ’t Westen van het selve eylant.

g Actor. 8.9. ende 19.13.

10 Dat is, een sone van Iesus.

7

Welcke was by den ¹¹ Stadthouder Sergius Paulus, eenen verstandigen man. Dese, Barnabam ende Saulum tot hem geroepen hebbende, socht seer het woort Godts te hooren.

11 Gr. Anthypatos, Dat is, die daer gestelt was, om met Burgermeesterlicke macht het eylant van wegen ’t Roomsche Rijck te regeeren.

8

^h Maer Elymas de tooveraer, (want alsoo wort sijnen naem overgeset) wederstont haer, soeckende den Stadthouder van het geloove af te keeren.

h Exod. 7.11. 2.Timoth. 3.8.

9

Doch Saulus (¹² die oock Paulus [genaemt is]) vervult met den Heyligen Geest, ende de oogen op hem houdende, seyde,

12 Tot noch toe is hy Saulus genaemt, ende voortaen wort hy soo van Luca, als van hemselven in het opschrift sijner brieven Paulus genaemt. De gene nu die by de Hebreen ende Syriers Saulus genaemt was, die wiert van de Romeynen ende Griecken Paulus genaemt: soo dat hy Saulus is genaemt geweest soo lange hy onder de Ioden, Syriers, ende Arabiers verkeert heeft, maer daer na, als hy door Godts sonderlinge roepinge voornamelick tot de Heydenen, Dat is, tot de Romeynen ende Griecken, is gesonden, heeft hy van dien tijt aen altijt den name Paulus behouden, om by haer te aengenamer te zijn, die hem van het huysgesin Sergij Pauli, als by haer gewoonlick, schijnt eerst te zijn gegeven.

10

¹³ O ghy kint des duyvels, vol van alle bedrogh, ende van alle arghlistigheyt, vyant van alle gerechtigheyt, sult ghy niet ophouden ¹⁴ te verkeeren de rechte wegen des Heeren?

13 Gr. sone: Dat is, die den duyvel, als een kint sijn vader, volght ende gehoorsaemt, Ioan. 8.44.

14 Of, om te keeren, ende als op te graven, ende te beletten dat men daer op niet en kan gaen. Ofte, te verdraeijen, krom te maken.

11

Ende nu siet, ¹⁵ de hant des Heeren [is] tegen u: ende ghy sult blint zijn, ende de sonne niet sien voor eenen tijt. Ende van stonden aen viel op hem ¹⁶ donckerheyt ende duysternisse: ende rontom gaende socht hy, die [hem] met de hant mochten leyden.

15 D. de straffende hant, ofte kracht des Heeren.

16 D. blintheyt: want den blinden alles doncker ende duyster is.

12

Als de Stadthouder sagh ’t gene geschiet was, doe geloofde hy, verslagen zijnde over de leere des Heeren.

13

Ende ¹⁷ Paulus ende die met hem waren, van Papho afgevaren zijnde, quamen tot Pergen [een stadt] in ¹⁸ Pamphylia. ⁱ Maer ¹⁹ Ioannes van haer scheydende ²⁰ keerde weder na Ierusalem.

17 Gr. die ontrent Paulum waren, door welcke maniere van spreken verstaen wort, ofte de persoon selve, Ioan. 11.19. ofte die van sijn geselschap, Luce 22.49. ofte beyde, Actor. 21. vers 8. gelijck het hier oock genomen wort, als blijckt uyt vers 16.

18 Dit was een lantschap in het vaste lant van kleyn Asien, palende aen Cilicien.

i Actor. 15.38.

19 Toegenaemt Marcus, Actor. 12. versen 12, 25.

20 Dit schijnt van hem geschiet te zijn uyt menschelicke swackheyt, ende verveelingen van reysen, ofte begeerte om sijne moeder ende vrienden, Actor. cap. 12. vers 12. te Ierusalem te besoecken: het welck van Paulo evenwel qualick genomen is, Actor. 15.38.

14

Ende sy van Pergen [het lant] doorgaende, quamen tot Antiochien [een stadt] ²¹ in Pisidien: ende gegaen zijnde in de Synagoge op den dagh des Sabbaths, saten sy neder.

21 Dit was een deel van Pamphylien, daer dit Antiochien in lagh, alsoo toegenaemt om het selve te onderscheyden van het ander Antiochien in Syrien, daer van sy uytgevaren waren, versen 1, 4.

15

Ende na ²² het lesen der wet ende der Propheten, sonden ²³ de Overste der Synagoge tot haer, seggende, Mannen broeders, indien daer [eenigh] woort van ²⁴ vertroostinge tot den volcke in u is, soo spreeckt.

22 Namelick, na de loflicke gewoonte der Ioden in alle Synagogen op alle Sabbathen gebruycklick. Siet vers 27. ende Actor. 15.21.

23 Dese waren eenige Priesters ende Ouderlingen des volcks, die den Kerckenraet maeckten in alle Synagogen. Siet Marc. cap. 5. vers 22.

24 Ofte, vermaninge.

16

Ende Paulus stont op, ende ^k wenckte met de hant, ende seyde, Ghy Israëlitische mannen, ende ghy die Godt vreest, hoort toe.

k Actor. cap. 12. vers 17. ende 19.33. ende 21.40.

17

De Godt deses volcks Israëls, heeft onse vaderen ^l uytverkoren, ende het volck ²⁵ verhooght, als sy vreemdelingen waren in het lant van Egypten: ende heeftse ²⁶ met eenen hoogen arm daer uyt geleydt.

l Exod. cap. 1. vers 1.

25 Namelick, insonderheyt doe hy alle de wonderen dede in Egypten, ende alle de plagen over Pharao ende sijn volck sondt, om haer te verlossen.

26 D. met uytnemende kracht, Exod. 13.16. Iesa. 63.12.

18

^m Ende heeft ontrent den tijt van veertigh jaren ²⁷ hare zeden verdragen in de woestijne.

m Exod. 16.35. Num. 14.34. Psalm 95.10.

27 D. hare wederspannigheyt, versoeckingen, ende murmureeringen, Psalm 95.8, 9. Hebr. 3.8, 9.

19

Ende seven volckeren uytgeroeyt hebbende in het lant Chanaan, heeft haer ^{n 28} door het lot het lant der selve uytgedeelt.

n Iosu. 14.2.

28 Ofte, tot een erfdeel gegeven.

20

Ende daer na, ontrent ²⁹ vier hondert ende vijftigh jaren, gaf hy [haer] ^o Rechters tot op Samuel den Propheet.

29 Dese vier hondert ende vijftigh jaren tellen sommige van de geboorte Isaacs tot op de Rechteren, tusschen welcken tijt vier hondert en seven en veertigh jaren verloopen zijn: ende voegen het woort daer na met het beginsel van het 17 vers, als of hy seyde, na de verkiesinge van onse vaders, etc. Andere achten, dat dese woorden daer na moeten gevoeght worden met het eynde van het 17 vers, dat is, beginnende van den uytgangh der kinderen Israëls uyt Egypten tot de doot Samuels, welcke tijt by na vier hondert ende veertigh jaren begrijpt, gelijck te sien is 1.Reg. cap. 6. vers 1. ende dat Paulus om een ront getal te noemen daerom geseght heeft ontrent vier hondert en vijftigh jaren, gelijck dat in alle talen gebruycklick is, wanneer het weynigh min ofte meer is.

o Iudic. 2.16. ende 3.9.

21

^p Ende van doen aen begeerden sy eenen Koningh, ende Godt gaf haer ^q Saul den

p 1.Sam. cap. 8. vers 5. Hose. 13.11.

q 1.Sam. 9.15. ende cap. 10. vers 1.

[fol. 64v]

sone Kis, eenen man uyt de stamme Benjamin, ³⁰ veertigh jaren.

30 Namel. hier in begrepen zijnde de jaren die Samuel voor ende met Saul geregeert hadde.

22

Ende desen afgeset hebbende, verweckte hy haer ^r David tot eenen Koningh: den welcken hy oock getuygenisse gaf, ende seyde, ^s Ick hebbe gevonden David den [sone] Iesse, eenen man na mijn herte, die alle mijnen wille sal doen.

r 1.Sam. 16.12.

s 1.Sam. 13.14. Psalm 89.21. Actor. 7.45.

23

Van deses zaet heeft Godt Israël, ³¹ na de belofte, verweckt den Salighmaker Iesum:

31 Nam. aen David gedaen, 2.Sam. cap. 7. versen 12, 13. Psalm 89. vers 21. ende 132. vers 11. Iesa. 11.1. Act. 2. vers 30. Rom. 1.3. 2.Timoth. 2.8.

24

^t Als Ioannes eerst alle den volcke Iraëls, ³² voor sijne aenkomste, gepredickt hadde den doop der bekeeringe.

t Matth. 3.1. Marc. 1.2. Luce 3.2. Ioan. 3.23.

32 Gr. voor het aengesichte sijner komste, Dat is, voor het aenschijn Iesu, die nu gekomen was.

25

Doch als Ioannes den loop ³³ vervulde, seyde hy, Wie meynt ghylieden dat ick ben? ^v Ick en ben [de Christus] niet, maer siet, hy komt na my, ^x wien ick niet weerdigh en ben de schoenen [sijner] voeten te ontbinden.

33 D. noch besigh was om sijnen loop te vervullen, Ioan. cap. 1. vers 19.

v Ioan. 1.20.

x Matth. 3.11.

26

Mannen broeders, ³⁴ kinderen van het geslachte Abrahams, ende die onder u Godt vreesen, ^{y 35} tot u is het woort deser saligheyt gesonden.

34 Gr. sonen.

y Matth. 10.6. Actor. 3.26. ende 13.46.

35 Nam. eerst ende voor al, vers 46.

27

Want die te Ierusalem woonen, ende hare Overste, ^z desen niet kennende, hebben oock ³⁶ de stemmen der Propheten, die op elcken Sabbath-[dagh] gelesen worden, [hem] veroordeelende, vervult:

z Ioan. 16.3. Actor. 3.17. 1.Corinth. 2.8. 1.Timoth. 1.13.

36 D. de voorsegginge der Propheten dat hy lijden moeste ende alsoo ingaen in sijne heerlickheyt, Luce 24. versen 25, 26.

28

^a Ende geen ³⁷ oorsake des doots vindende, hebben sy van Pilato begeert dat hy soude gedoot worden.

a Matth. 27.20. Marc. 15.11. Luce 23.18. Ioan. 19.6.

37 Ofte, schult des doots.

29

Ende als sy alles volbracht hadden dat van hem geschreven was, namen sy [hem] af van ³⁸ het hout, ende leyden [hem] in het graf.

38 Namelick, des kruyces, Act. 5.30. ende cap. 10. vers 39. 1.Petr. 2.24.

30

^b Maer Godt heeft hem uyt de dooden opgeweckt.

b Matth. 28.6. Marc. 16.6. Luce 24.6.

31

^c Welcke gesien is geweest ³⁹ vele dagen langh, van de gene ⁴⁰ die met hem opgekomen waren van Galilea tot Ierusalem, die sijne getuygen zijn by het volck.

c Marc. 16.14. Ioan. 20.19. ende 21.1. Actor. 1.3. 1.Corinth. 15.5.

39 Namel. veertigh dagen na sijne verrijsenisse tot sijne hemelvaert toe.

40 Nam. van sijne Apostelen ende andere discipelen tot vijf hondert toe. siet 1.Cor. 15. 5, 6.

32

Ende wy ⁴¹ verkondigen u ^d de belofte die tot den Vaderen geschiet is, dat [namelick] Godt deselve vervult heeft aen ons hare kinderen, als hy Iesum ⁴² verweckt heeft:

41 Gr. Euangelizeeren.

d Genes. 3.15. ende 22.18. ende 26.4. ende 49.10. Deuter. 18.15. 2.Sam. 7.12. Psalm 132.11. Iesa. 4.2. ende 7.14. ende 9.5. ende 40.10. Ierem. 23.5. ende 33.14. Ezech. 34.23. ende 37.24. Dan. 9.24, 25.

42 D. in de werelt gesonden heeft, om het werck der verlossinge te volbrengen, Actor. c. 3. vers 22.

33

Gelijck oock in den tweeden Psalm geschreven staet, Ghy zijt mijn Sone, ⁴³ heden hebbe ick u gegenereert.

43 Dit wort verstaen van de eeuwige geboorte des Soons uyt den Vader: ende van de openbaringe des selven in de volheyt des tijts. Waer van siet naerder verklaringe in de aenteeckeninge Hebr. capit. 1. vers 5. ende 5.5.

34

Ende dat hy hem uyt de dooden heeft opgeweckt, alsoo dat hy niet meer en sal ⁴⁴ tot verdervinge keeren, heeft hy aldus geseght, ^e Ick sal u-lieden de weldadigheden ⁴⁵ Davids geven die ⁴⁶ getrouwe zijn.

44 Dat is, tot het graf, daer de lichamen plegen te verderven, ende verrotten.

e Iesa. 55.3.

45 D. die David belooft zijn van het eeuwigh Koninckrijck, dat Godt door desen sijnen Sone soude oprechten, waer toe sijne opstandinge uyt den dooden noodigh was, Luce 1.31, 32.

46 D. vast ende onbeweeghlick.

35

Waerom hy oock in eenen anderen [Psalm] seght, ^f Ghy en sult ⁴⁷ uwen Heyligen niet [over] geven, om verdervinge te sien.

f Psalm 16.10. Actor. 2.27.

47 D. het lichaem uwes Heyligen, die ghy geheylight hebt om te zijn een Verlosser uwes volcks. Siet Actor. cap. 2. vers 27.

36

^g Want David, als hy in sijnen tijt ⁴⁸ den raet Godts gedient hadde, is ontslapen, ende is by sijne vaderen geleght, ende heeft wel verdervinge gesien.

g 1.Reg. cap. 2. vers 10. Actor. 2 29.

48 Dat is, de voorsienigheyt Godts in ’t regeeren sijns volcks, als Propheet ende Koningh.

37

Maer ⁴⁹ hy, dien Godt opgeweckt heeft, en heeft geen verdervinge gesien.

49 Namelick, de Heylige, ofte, geheylighde, waer van hy propheteert.

38

Soo zy u dan bekent, mannen broeders, ^h dat door ⁵⁰ desen u vergevinge der sonden verkondight wort.

h Luce 24.47. 1.Ioan. 2.12.

50 Namelick, Iesum, dien hy verweckt heeft tot eenen Salighmaker, ende uyt den dooden heeft opgeweckt.

39

ⁱ Ende [dat] van allen, daer van ghy niet en kondet gerechtveerdight worden [kolom] ⁵¹ door de wet Mosis, door desen ^k een yegelick die gelooft, gerechtveerdight wort.

i Rom. 3.28. ende 8.3. Galat. 2.16. Hebr. 7.19.

51 Gr. in: gelijck oock in het volgende, dat is, noch door de wet der zeden, die wel de sonde ende vermaledijdinge aenwijst, maer niet hoese wech genomen worden, Rom. c. 8. vers 3. Noch door de wet der ceremonien, die wel een schaduwe voorstelde van de reyniginge der sonden, doch de kracht selve in haer niet en hadde, maer alleen ons wees tot dien die het lichaem was van alle dese schaduwen, Iesum Christum. siet Hebr. 10. vers 1, etc.

k Rom. 10.4.

40

Siet dan toe, dat over u-lieden niet en kome ’t gene geseght is ⁵² in de Propheten,

52 Dat is, in het boeck der kleyne Propheten, Nam. Habak. 1.5. Siet Actor. 7.42. Hoewel oock sommige meynen dat niet alleen dese plaetse, maer oock Iesa. 28. vers 14. soude hier te samen aengetrocken worden, alwaer het woort verachters uytgedruckt wort.

41

^l Siet ghy verachters, ende verwondert u, ende verdwijnt: want ick wercke een werck in uwe dagen, een werck het welck ghy niet en sult gelooven, soo het u yemant verhaelt.

l Iesa. 28.14. Habak. 1.5.

42

Ende ⁵³ als de Ioden uytgegaen waren uyt de Synagoge, baden ⁵⁴ de Heydenen dat ⁵⁵ tegen den naesten Sabbath haer deselve woorden souden gesproken worden.

53 Ofte, ende als sy (Namelick, Paulus ende Barnabas) uytgegaen waren, uyt de Synagoge der Ioden.

54 Namel. Iodegenooten, ofte andere Godtsdienstige Heydenen, die daer in de Synagoge waren om de wet te hooren. siet vers 43.

55 Ofte, op den tusschen Sabbath, dat is, op de dagen tusschen den Sabbath: om dat het schijnt dat Paulus ende Barnabas tusschen beyden oock met vele Heydenen gehandelt hebben, waer uyt tegen den naesten Sabbath desen toeloop des volcks is geresen, vers 44.

43

Ende als de Synagoge gescheyden was, volghden vele van de Ioden, ende van de Godtsdienstige Iodegenooten, Paulum ende Barnabam: welcke tot haer spraken, ^m ende haer vermaenden te blijven ⁵⁶ by de genade Godts.

m Actor. 11.23. ende 14.22.

56 D. by de leere der genade door Iesum Christum verworven, waer van hy gesproken hadde versen 38, 39. ende dat tegen de leere der Pharizeesche Ioden, die de rechtveerdigheyt uyt de wet dreven.

44

Ende op den volgenden Sabbath, quam by na de geheele stadt te samen, om het woort Godts te hooren.

45

Doch de Ioden de scharen siende wierden met nijdigheyt vervult, ende wederspraken het gene van Paulo geseght wiert, wedersprekende ende lasterende.

46

Maer Paulus ende Barnabas vrymoedigheyt gebruyckende seyden, ⁿ Het was noodigh dat eerst tot u het woort Godts gesproken soude worden: ^o doch nademael ghy het selve verstoot, ende u selven des eeuwigen levens ⁵⁷ niet weerdigh en oordeelt, siet, wy keeren ons tot de Heydenen.

n Matth. 10.6. Actor. 3.26. ende 13.26.

o Exod. 32.10. Iesa. 55.5. Matth. 8.12. ende 21.43. Rom. 10.19.

57 Dat is, onweerdigh ende hardtneckigh verklaert ende betoont te zijn.

47

Want alsoo heeft ons de Heere geboden, [seggende,] ^p Ick hebbe u gestelt ⁵⁸ tot een licht der Heydenen, op dat ghy soudt zijn tot saligheyt, tot aen het uyterste der aerde.

p Iesa. 42.6. ende 49.6. Luce 2.32.

58 Dese woorden worden Iesa. cap. 49. vers 6. van Christo geseght, ende worden van de Apostelen seer wel op haren dienst gepast: want overmits de Ioden Christum, die haer van de Apostelen verkondight wiert, verwierpen, soo volghde dan dat sy Christum voortaen den Heydenen moesten voordragen, den welcken hy oock van den Vader tot een licht gestelt was.

48

Als nu de Heydenen [dit] hoorden verblijdden sy haer, ende presen het woort des Heeren: ende daer geloofden soo vele als ’er ⁵⁹ geordineert waren tot het eeuwige leven.

59 Dat is, van Godt verkoren, ende van hem tot het eeuwige leven geschickt waren, gelijck dit woort alomme in de Heylige Schrifture beteeckent. Ende wort dit hier niet alleen van dese eene predicatie Pauli, maer van den geduerigen voortgangh ende gestadige vrucht des Euangeliums geseght, gelijck blijckt vers 49. siet Rom. cap. 8. versen 29, 30. ende 9.23. ende cap. 11. versen 5, 6, 7. ende elders.

49

Ende het woort des Heeren wert door het geheele lant uytgebreydt.

50

Maer de Ioden maeckten op de ⁶⁰ Godtsdienstige ende eerlicke vrouwen, ende de voornaemste van de stadt, ^q ende verweckten vervolginge tegen Paulum ende Barnabam, ende wierpen’se uyt hare lantpalen.

60 Dat is, die van aensien waren, ende den Ioden ende haren Godtsdienst toegedaen: door welcke sy de voornaemste regeerders van de stadt tegen de Apostelen door eenen verkeerden yver opmaeckten.

q 2.Timoth. cap. 3. vers 11.

51

Doch sy ⁶¹ schuddeden het stof van hare voeten af tegen deselve, ende quamen tot ⁶² Iconien.

61 Namelick, na het bevel Christi, Matth. cap. 10. vers 14. Marc. cap. 6. vers 11. Luce cap. 9. vers 5. Actor. 18.6.

62 Dit was een stadt van Lycaonien by den bergh Taurus, waer van siet Actor. 14.6, 11.

52

Ende de discipelen wierden vervult met blijdtschap ende met den Heyligen Geest.