Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het ij. Capittel.

1 Christus in de bruyloft tot Cana verandert het water in wijn. 11 ’t Welck het beginsel is van sijne wonderwercken. 12 Gaet na Capernaum. 13 ende van daer na Ierusalem, op het feest van Paesschen. 14 Drijft de verkoopers ende wisselaers uyt den tempel. 18 De Ioden begeeren een teecken, welcke hy wijst op het breken ende weder oprechten van den tempel sijns lichaems. 23 Vele siende sijne wonderwercken gelooven in hem. 24 Doch hy en betrouwt hemselven haer niet, om dat hy haer herte kende.

1

ENde op den ¹ derden dagh was daer een bruyloft te Cana ² in Galileen: ende de moeder Iesu was aldaer.

1 Namelick, na sijn vertreck naer Galileen, waer van Capit. 1. vers 44. gesproken wort.

2 Dat is, gelegen in Galileen, ontrent drie uren gaens van Nazareth. Wort alsoo genaemt om te onderscheyden van een ander Cana gelegen by de palen van Phenicien, in de stamme Aser, Iosu. 19.28.

2

Ende Iesus was oock ³ genoodt, ende sijne discipelen, tot de bruyloft.

3 Gr. geroepen.

3

Ende als ’er wijn gebrack, seyde de

[fol. 43v]

moeder Iesu tot hem, Sy en hebben geenen wijn.

4

Iesus seyde tot haer, ⁴ Vrouwe, ⁵ wat hebbe ick met u [te doen?] Mijne ⁶ ure en is noch niet gekomen.

4 Soo noemt Christus sijne moeder, niet uyt kleynachtinge, maer om aen te wijsen, dat hare moederlicke autoriteyt in saken sijn ampt aengaende niet en moest gelden, maer alleen sijn Godtlick beroep.

5 Gr. wat is my ende u. Een Hebreeusche maniere van spreken met sich brengende eene bestraffinge. Siet 2.Sam. 16. vers 10. ende 19.22.

6 Dat is, het en is noch den bequamen tijt niet.

5

Sijne moeder seyde tot de dienaers, Soo wat hy u-lieden sal seggen, [dat] doet.

6

Ende aldaer waren ses steenen watervaten gestelt ^a na ⁷ de reyniginge der Ioden, elck houdende twee ofte drie ⁸ metreten.

a Marc. 7.3.

7 D. na de wijse van de reyniginge der Ioden, waer van siet Matth. 15.2. ende cap. 23. vers 25. Marc. 7. versen 4, 8. Luce 11.39.

8 Elck Metretes hieldt, gelijck sommige reeckenen, ontrent hondert ende twintigh ponden nats, elck pondt nu voor een halve pinte gereeckent zijnde, soude elcke metretes houden ontrent vijftien stoopen. Soo dat de watervaten van twee metreten souden houden ontrent dertigh stoopen, ende van drie metreten vijf ende veertigh stoopen.

7

Iesus seyde tot haer, Vullet de watervaten met water. Ende sy vuldense tot boven toe.

8

Ende hy seyde tot haer, Schept nu, ende draeght het tot den ⁹ hofmeester, ende sy droegen ’t.

9 Gr. Architriclinos, D. de Overste van de eetsale, die by ons gemeenlick schafmeester, ofte hofmeester, genaemt wort.

9

Als nu de hofmeester het water, dat wijn geworden was, geproeft hadde (ende hy en wist niet van waer [de wijn] was, maer de dienaren die het water geschept hadden wisten ’t) soo riep de hofmeester den bruydegom,

10

Ende seyde tot hem, Alle ¹⁰ man set eerst den goeden wijn op, ende wanneer men ¹¹ wel gedroncken heeft, als dan den minderen: [maer] ghy hebt den goeden wijn tot nu toe bewaert.

10 Gr. mensche.

11 Gr. als sy droncken geworden zijn, D. door den dranck verheught zijn geworden. Want dit woort en beteeckent niet altijt het gene eygentlick dronckenschap genaemt wort, maer oock een milde nuttinge des drancks, sonder overdaet, tot verheuginge. Siet Genes. 43. vers 34. Hagg. 1.6.

11

Dit ¹² beginsel der teeckenen heeft Iesus gedaen te Cana in Galileen, ende heeft sijne ¹³ heerlickheyt geopenbaert: ende sijne discipelen ¹⁴ geloofden in hem.

12 D. het eerste van alle de mirakelen, die hy oyt in ’t openbaer gedaen heeft: ofte het eerste dat hy in Galileen gedaen heeft, gelijck men kan afnemen uyt Ioan 4.46, 54.

13 D. de kracht ende majesteyt sijner Godtlicker nature.

14 Dat is, wierden daer door in het geloove versterckt, dat hy de Sone Godts ende de ware Messias was. Want datse te voren al geloofden, blijckt uyt Ioan. 1. versen 41, 46, 50.

12

Daer na gingh hy af na Capernaum, hy ende sijne moeder, ende sijne ¹⁵ broeders, ende sijne discipelen, ende en bleven aldaer niet vele dagen.

15 D. sijne bloetverwanten. Siet Matth. 12.46.

13

Ende het ¹⁶ Pascha der Ioden was na by, ende Iesus gingh op na Ierusalem.

16 Dit was het eerste Pascha na sijnen doop, op welck hy den selven tempel noch eens reynight ontrent sijn laetste Pascha. Siet Matth. c. 21. vers 12. Luce 19.45.

14

^b Ende hy vondt in den tempel ¹⁷ die ossen, ende schapen, ende duyven verkochten, ende de wisselaers [daer] sittende:

b Matth. 21.12. Marc. 11.15. Luce 19.45.

17 Siet hier van Matth. 21.12.

15

Ende een geessel van touwkens gemaeckt hebbende, ¹⁸ dreef hy’se alle uyt den tempel, oock de schapen ende de ossen: ende ¹⁹ het gelt der wisselaren stortede hy uyt, ende keerde de tafelen om.

18 Gr. wierp hyse alle uyt.

19 Het Griecks woort beteeckent kleyn gelt, waer mede het groot gelt verwisselt wort.

16

Ende hy seyde tot de gene die de duyven verkochten, Neemt dese dingen van hier wech: en maeckt niet het huys mijns Vaders tot een huys van koophandel.

17

Ende sijne discipelen wierden indachtigh dat’er geschreven is, ^c Den yver uwes huys heeft my ²⁰ verslonden.

c Psalm 69.10.

20 Gr. opgegeten.

18

De Ioden antwoordden dan, ende seyden tot hem, ^d Wat teecken toont ghy ons, ²¹ dat ghy dese dingen doet?

d Matth. cap. 12. vers 38. ende 16.1. Marc. 8.11. Luce 11.29. Ioan. 6.30.

21 Ofte, waerom, dewijle.

19

Iesus antwoordde ende seyde tot haer: ^{e 22} Breket desen tempel, ende in drie dagen sal ick den selven oprechten.

e Matth. 26.61. ende 27.40. Marc. 14. vers 58. ende cap. 15. vers 29.

22 Gr. ontbindet, ofte, ontdoet.

20

De Ioden seyden dan, ²³ Ses en veertigh jaren is [over] desen tempel gebouwt, ende ghy, sult ghy dien in drie dagen oprechten?

23 Namelick, na dat de Ioden uyt de Babylonische gevangenisse waren weder gekeert. Waer van siet Ezra capp. 4. 5. 6. ende Ioseph. Antiq. lib. 11. capp. 1. 2. 3. 4.

21

Maer hy seyde [dit] van ²⁴ den tempel sijns lichaems.

24 Dat is, van sijn eygen lichaem, ofte menschelicke nature, in welcke de volheyt der Godtheyt lichamelick als in haren tempel woont, Coloss. 2.9. ende waer van desen tempel te Ierusalem een voorbeelt was.

22

Daerom als hy opgestaen was van den dooden, ^f wierden sijne discipelen gedachtigh, dat hy dit tot haer geseght hadde: ende sy geloofden de Schrift, ende het woort, dat Iesus gesproken hadde. [kolom]

f Luce 24.8.

23

Ende als hy te Ierusalem was, op het Pascha in het feest, ²⁵ geloofden vele in sijnen name, siende sijne teeckenen die hy dede.

25 Namelick, met een bloote kennisse ende toestemminge, sonder rechten gront ende vertrouwen, gelijck blijckt uyt het volgende vers.

24

Maer Iesus selve en betrouwde haer hemselven niet, om dat hy’se alle kende:

25

Ende dat hy niet van nooden en hadde dat yemant getuygen soude van den mensche, ^g want hy selve ²⁶ wist wat in den mensche was.

g 1.Sam. 16.7. 1.Paral. 28.9. Psalm 7.10. ende 103.14. Ierem. 11.20. ende 17.10. ende 20.12. Ioan. 6.64.

26 Namelick, als waerachtigh Godt, ende kenner der herten, Apoc. 2.23.