Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xviij. Capittel.

1 Door de gelijckenisse van een weduwe ende een onrechtveerdigh rechter, leert Christus dat men in het gebedt moet aenhouden. 9 Ende door een ander gelijckenisse van een Pharizeus ende een Tollenaer, leert hy dat Godt den boetveerdigen sondaer verhoort ende rechtveerdight, ende niet die op hare eygene gerechtigheyt steunen. 15 Beveelt dat men de kinderkens tot hem sal laten komen. 18 Beantwoort de vrage eens Oversten, wat doende hy het eeuwige leven soude verkrijgen, ende wijst hem op de onderhoudinge der geboden. 24 Leert hoe swaerlick de rijcke saligh worden. 28 Belooft, hier ende hier namaels te vergelden, den genen die alles om sijnent wille verlaten. 31 Voorseght sijn lijden, sterven, ende opstandinge. 35 Maeckt by Iericho eenen blinden siende.

1

ENde hy seyde oock een gelijckenisse tot haer, daer toe [streckende] ^a dat men ¹ altijt bidden moet, ende niet vertragen.

a Rom. 12.12. Ephes. 6.18. Coloss. 4.2. 1.Thessal. 5.17.

1 D. by alle gelegentheden aenhouden met bidden, tot dat men verkrijght, ende niet nalatigh worden, ofte den moedt verloren geven, al is ’t dat men niet terstont verhoort en wort.

2

Seggende, Daer was een seker rechter in een stadt, die Godt niet en vreesde, ende geen mensche en ontsagh:

3

Ende daer was een sekere weduwe in deselve stadt, ende sy quam tot hem, seggende, ² Doet my recht tegen mijne wederpartije.

2 Of, wreeckt my, gelijck oock vers 7.

4

Ende hy en wilde voor eenen [langen] tijt niet: maer daer na seyde hy by hemselven, Hoewel ick Godt niet en vreese, ende geen mensche en ontsie,

5

Nochtans om dat dese weduwe my moeijelick valt, soo sal ick haer recht doen, op dat sy niet ³ eyndelick en kome, ende my ⁴ het hooft breke.

3 Gr. tot den eynde, of, geduerighlick, D. met geduerigh aenloopen.

4 Of, versuft make. ’t Griecks woort beteeckent eygentlick, onder ’t gesicht slaen, ofte als met kinnebackslagen yemant het hooft versuft ende bedwelmt maken.

6

Ende de Heere seyde, Hoort wat de onrechtveerdige rechter seght.

7

^b En sal Godt dan geen recht doen sijnen uytverkorenen, die dagh ende nacht tot hem roepen, hoewel hy ⁵ lanckmoedigh is over haer?

b Apoc. 6.10.

5 D. lancksamelick schijnt daer toe te komen, om door het straffen der godtloosen sijne uytverkorene te verlossen.

8

Ick segge u, dat hy haer ⁶ haestelick recht doen sal: Doch de Sone des menschen, als hy ⁷ komt, ⁸ sal hy oock geloove vinden op der aerden?

6 Gr. in der haeste, D. onverwacht.

7 Namel. ten oordeel.

8 D. het getal der geloovige sal als dan kleyn wesen. Doch daer sullender oock als dan eenige zijn, 1.Thess. 4.15, 17.

9

Ende hy seyde oock tot sommige, die ⁹ by haer selven vertrouwden, dat sy rechtveerdigh waren, ende de andere niets en achteden, dese gelijckenisse:

9 Ofte, op haer selven.

10

Twee menschen gingen ¹⁰ op in den tempel om te bidden, de een was een Pharizeus, ende de ander een Tollenaer.

10 Want de tempel was gebouwt op den bergh Moria op het hooghste van de stadt, 2.Paral. 3.1.

11

De Pharizeus staende badt dit ¹¹ by hemselven, ^c O Godt, ick dancke u, dat ick niet en ben gelijck de andere menschen, roo-

11 Ofte, staende by hemselven.

c Iesa. 1.15. ende 58.2. Apocal. 3.17, 18.

[fol. 37v]

vers, onrechtveerdige, overspeelders: ofte oock gelijck dese tollenaer.

12

Ick vaste twee mael ¹² ter weke, ick ¹³ geve tienden van alles wat ick besitte.

12 Gr. op den Sabbath, D. ter weke. siet Marc. 16.9.

13 Ofte, vertiene alles.

13

Ende de tollenaer ¹⁴ van verre staende en wilde oock selfs de oogen niet opheffen na den hemel, maer ¹⁵ sloegh op sijne borst, seggende, O Godt, zijt my sondaer genadigh.

14 Namel. verre van den altaer, ende van ’t heylige, in het eerste inkomen van den voor-hof des tempels, tot een teecken van schaemte over sijne sonden.

15 Tot een teecken van hertelick leetwesen over deselve sonden.

14

Ick segge u-lieden, dese gingh ¹⁶ af ¹⁷ gerechtveerdight in sijn huys [meer] dan ¹⁸ die. ^d Want een yeder die hemselven verhooght, sal vernedert worden, ende die hemselven vernedert, sal verhooght worden.

16 Namel. van den tempel. siet vers 10.

17 D. van Godt voor rechtveerdigh gehouden, daer van Rom. 3.20, etc. breeder gehandelt wort.

18 Namel. de Pharizeus, dewijle de tollenaer voor Godt gerechtveerdight is geweest, ende niet de Pharizeus, hoewel hy hemselven voor gerechtveerdight hielt, ende oock van de menschen daer voor gehouden wiert.

d Iob 22.29. Proverb. 29.23. Matth. 23.12. Luce 14.11. Iacob. 4.6, 10. 1.Petr. 5.5.

15

^e Ende sy brachten oock de kinderkens tot hem, op dat hy die soude ¹⁹ aenraken: ende de discipelen [dat] siende bestraften ²⁰ deselve.

e Matth. 19.13. Marc. 10.13.

19 Dat is, de handen haer opleggen om te zegenen. Siet Matth. 19. vers 13. Marc. 10.16.

20 Namel. de gene die de kinderkens brochten.

16

Maer Iesus riep deselve [kinderkens] tot hem, ende seyde, Laet de kinderkens tot my komen, ende en ²¹ verhindert haer niet: ^f want ²² der sulcker is het Koninckrijcke Godts.

21 Ofte, verbiedt haer niet.

f Matth. 18.3. ende 19.14. 1.Corinth. 14.20. 1.Petr. 2.2.

22 Siet hier van Matth. 19.14.

17

Voorwaer segge ick u, soo wie het Koninckrijcke Godts niet en sal ontfangen ²³ als een kindeken, die en sal geensins in het selve komen.

23 D. in nederigheyt, eenvoudigheyt, ende oprechtigheyt, Psalm 131.1, 2.

18

^g Ende een seker ²⁴ Overste vraeghde hem, seggende, Goede meester, wat doende sal ick het eeuwige leven be-erven?

g Matth. 19.16. Marc. 10.17.

24 Siet van dese historie Matth. 19. vers 16.

19

Ende Iesus seyde tot hem, Wat noemt ghy my goet? Niemant en is goet dan een, [namelick] Godt.

20

Ghy weet de geboden, ^h Ghy en sult geen overspel doen, Ghy en sult niet dooden, Ghy en sult niet stelen, Ghy en sult geen valsche getuygenisse geven: ⁱ Eert uwen vader, ende uwe moeder.

h Exod. 20.13. Deuter. 5.17. Rom. 13.9.

i Ephes. 6.2. Coloss. 3.20.

21

Ende hy seyde, Alle dese dingen hebbe ick onderhouden van mijner jonckheyt aen.

22

Doch Iesus dit hoorende seyde tot hem, Noch ²⁵ een dingh ontbreeckt u: ^k verkoopt alles wat ghy hebt, ende deelt het onder den armen, ende ghy sult eenen schat hebben in den hemel: ende komt herwaerts: volght my.

25 Namelick, waer uyt ghy sult konnen verstaen hoe verre ghy noch van de volmaecktheyt zijt, die ghy u laet voorstaen. Siet hier van verder Matth. 19.21.

k Matth. 6.19. ende 19.21. 1.Timoth. 6.19.

23

Maer als hy dit hoorde wiert hy geheel droevigh: want hy was seer rijck.

24

Iesus nu siende dat hy geheel droevigh geworden was, seyde, ^l Hoe swaerlick sullen de gene ²⁶ die goet hebben in het Koninckrijcke Godts ingaen.

l Proverb. 11.28. Matth. 19.23. Marc. 10.23.

26 Dat is, die rijck zijn, ende haer vertrouwen stellen op den rijckdom, gelijck Marc. 10.24. verklaert wort.

25

Want het is lichter dat ²⁷ een kemel ga door d’ooge van een naelde, dan dat een rijcke in ’t Koninckrijcke Godts inga.

27 Of, kabel. Van dit spreeckwoort siet Matth. 19.24.

26

Ende die [dit] hoorden seyden, Wie kan dan saligh worden?

27

Ende hy seyde, ^m De dingen die onmogelick zijn by de menschen, zijn ²⁸ mogelick by Godt.

m Iob 42.2. Ierem. 32.17. Zach. 8.6. Luce 1.37.

28 Siet Matth. 19. vers 26.

28

ⁿ Ende Petrus seyde, Siet, wy hebben alles verlaten, ende zijn u gevolght.

n Matth. 4.20. ende 19.27. Marc. 10.28. Luce 5.11.

29

Ende hy seyde tot haer, Voorwaer ick segge u-lieden, ^o datter niemant en is, die verlaten heeft huys, of ouders, of broeders, of wijf, of kinderen, om het Koninckrijcke Godts,

o Deuter. 33.9.

30

^p Die niet en sal ²⁹ veelvoudigh weder ontfangen in desen tijt, ende in de komende eeuwe het eeuwige leven.

p Iob 42.12.

29 Dese belofte wort altijt vervult door geestelicke gaven, ende dickmael oock door tijtlicke.

31

^q Ende hy nam de twaelve by hem, ende seyde tot haer, Siet wy gaen op na Ierusalem, ende het sal alles volbracht worden ³⁰ aen den Sone des menschen, ^r dat geschreven is door de Propheten.

q Matth. 16.21. ende 20.17. ende 17.22. Marc. cap. 8. vers 31. ende 10.32. ende 9.31. Luce 9.22. ende 24.7.

30 Anders, dat geschreven is door de Propheten van den Sone des menschen.

r Psalm 22.7. Iesa. 53.7.

32

^s Want hy sal den Heydenen overge-[kolom]levert worden, ende hy sal bespot worden, ende smadelick gehandelt worden, ende bespogen worden.

s Matth. 27.2. Luce 23.1. Ioan. 18.28. Actor. cap. 3. vers 13.

33

Ende [hem] gegeesselt hebbende sullen sy hem dooden: ende ten derden dage sal hy weder opstaen.

34

Ende sy en ³¹ verstonden geen van dese dingen: ende dit woort was voor haer verborgen, ende sy en verstonden niet het gene geseght wiert.

31 Overmits sy noch ingenomen waren met de gemeyne dwalinge van het wereltsche Koninckrijck Christi.

35

^t Ende het geschiedde als hy na by Iericho quam, dat ³² een seker blinde aen den wegh sat, bedelende.

t Matth. 20.29. Marc. 10.46.

32 Mattheus seght Cap. 20. vers 30. van twee blinde: waer van siet de vergelijckinge Marc. 10.46. Hoewel sommige om de verscheydenheyt van de plaetsen daer dit geschiet is, meynen dat het een andere historie soude zijn: Doch wort dese verscheydenheyt van andere alsoo vergeleken, dat de blinde wel in het ingaen van Iericho hebben beginnen te roepen, doch dat Christus haer eerst heeft siende gemaeckt, als hy door Iericho gegaen was.

36

Ende dese hoorende de schare voorby gaen, vraeghde wat dat ware.

37

Ende sy boodtschapten hem, dat Iesus de Nazarener voorby gingh.

38

Ende hy riep, seggende, Iesu ghy Sone Davids ontfermt u mijner.

39

Ende die voorby gingen bestraften hem, op dat hy swijgen soude: maer hy riep soo veel te meer, Sone Davids ontfermt u mijner.

40

Ende Iesus [stil] staende beval dat men den selven tot hem brengen soude: ende als hy na by [hem] gekomen was vraeghde hy hem,

41

Seggende, Wat wilt ghy dat ick u doen sal? Ende hy seyde, Heere ³³ dat ick siende mach worden.

33 Dat is, dat mijne oogen mogen geopent worden, gelijck staet Matt. 20. vers 33.

42

Ende Iesus seyde tot hem, Wort siende: uw’ geloove heeft u behouden.

43

Ende terstont wiert hy siende, ende volghde hem, Godt verheerlickende: ende alle het volck [dat] siende, gaven Gode lof.